Θωμάς Κοροβίνης – Οι Ζεϊμπέκοι της Μικράς Ασίας

Ο Κοροβίνης (Θεσσαλονίκη, 1953) είναι ο οδηγός του καραβανιού μας σε Τουρκίες και Ανατολίες. Μας μύησε στους Ασίκηδες και στην Τούρκικη Λαϊκή Ποίηση, μας κοινώνησε με τους Τσακιτζήδες (μεταφράζοντας και τον Τσακιτζή του Κούρδου Γιασάρ Κεμάλ), μας κατασκανδάλισε με Βωμολοχικές Ελληνικές Παροιμίες, μας σαγήνευσε με τα αφηγήματά του (Κανάλ Ντ’ Αμούρ, Φαχισέ Τσίκα, Το χτικιό της Ανω Τούμπας, Τρία ζεϊμπέκικα και ένα ποίημα για το Γιώργο Κούδα), θα τον είχαμε καθηγητή αν κάποτε φοιτούσαμε στο Ζάππειο ή το Κεντρικό Παρθεναγωγείο της Κωνσταντινούπολης. Ερευνητής, λαογράφος, συνθέτης, τραγουδιστής (Χριστιανόπουλος – Ζήκας – Κοροβίνης στην Όμορφη Νύχτα (1986), Από έβενο και αχάτη (1992), Τακίμια (1998)), ανθολόγος λογοτεχνικής Κωνσταντινούπολης και ενορχηστρωτής ενός μεγάλο αφιερώματος 390 υπογραφών στον Καζαντζίδη…αυτή τη φορά εισχώρησε ακόμα πιο βαθιά στο ανατολίτικο χωροχρόνο, στους περίφημους Ζεϊμπέκους.

Αφετηρία: κεντροδυτική Ανατολία. Ονοματοδοσία: πολυερμηνευόμενη. Παρουσιαστικό: σπαθοφορεμένο, αστακοπλισμένο. Χορός: μεγαλόπρεπος, συμβολικός ηρωισμού και παραδόσεων, συνήθως σύντομος μα πάντα μοναχικός. Καταγωγή: σκοτεινή. Πλείστες απόψεις παρατίθενται, η πειστικότερη υποστηρίζεται από τον συγγραφέα (: απόγονοι φυλετικής επιμειξίας θρακών μεταναστών και κατοίκων της Φρυγίας;). Εξάρτυση: στη ζώνη ταμπακέρα, φλασκί, ενίοτε κάποιο έγχορδο λαϊκό όργανο για επιτόπια έκφραση και … μαξιλάρι για υπαίθρια διανυκτέρευση!

Ιδιότητες: τιμωροί των απατεώνων εμπόρων, αρωγοί φτωχών, προστάτες ταξιδιωτών αλλά, στην εκφυλισμένη τους μορφή, και προκρίτων ή μεσολαβητές προίκας φτωχών κορασίδων, ζωοσφάχτες, επισκευαστές κρηνών και πηγαδιών, επίλεκτοι πολεμιστές, «κοινωνικοί» ληστές. Αξίες: εξέγερση, μεγαλοψυχία, ριψοκίνδυνη ζωή. Συμπεριφορά: αντικρατική, αντιεξουσιαστική, εναντίον της κρατικής καταπίεσης, κακοδιοίκησης και βίας. Διαβίωση: κοινοβιακή, βουνίσια. Ειδολογία: 150 διαφορετικά ονόματα ζεϊμπέκικων ενσωματώνουν την ανάμνηση των χορευτών τους. Κανόνες συμπεριφοράς: ένα πλήρες σύστημα, εξ ου και οι έκρυθμες καταστάσεις σε περιπτώσεις παράβασής του.

Τι είδους πρόσωπα μεταμορφώνονταν σε αυτούς τους κοινωνικούς ληστές με ποιο τροπο; Πώς διαβιούσαν, γιατί έγιναν αγαπητοί και διάσημοι, με ποιους συμμαχούσαν; Πώς οδηγούνταν στην ηρωοποίησή τους; Γιατί ποτέ δεν έχουν μνήματα αλλά θάβονται σε απρόσιτα μέρη; Πώς φτάνει εκείνος ο διονυσιακός πολεμικός χορός στις μέρες μας; Πόσο βαθιά φτάνει σε θρησκείες και παγανισμούς, πόσο λεπτά εισχωρεί σε πνευματικές ζωές, έθιμα και καλλιτεχνίες Τουρκίας και Ελλάδας; Πώς επιχρωματίζει κοινωνικές και οικονομικές ζώνες, πως στοιχειοθετεί καθημερινούς βίους, με ποιες ακρότητες συνδέθηκε;

Η μελέτη υπήρξε δεκαεπταετής, ψυχοχρονοβόρα και επιτόπια: σε βιβλιοπωλεία, παλαιοπωλεία, μουσεία, καφενεία, ζωγραφική, Καραγκιόζη, θέατρο, κινηματογράφο, δίσκους, λεξικά, λογοτεχνία, περιοδικά, λαϊκά αναγνώσματα, και στις δυο γλώσσες. Όλα τα παραπάνω στοιχεία παρουσιάζονται και ανθολογούνται ερεθιστικότατα, με πλήρη βιβλιογραφία και εικονογράφηση.

Εκδόσεις Άγρα, 2005. Πρώτη δημοσίευση: εδώ.