Πανδοχείο – Απολογισμός έξι ετών και χιλίων συναντήσεων

Πανδοχείο έξι ετών και χιλίων συναντήσεων

Το Πανδοχείο άνοιξε τον Ιανουάριο του 2008, συνεπώς αυτό τον μήνα κλείνει έξι χρόνια. ενώ πριν λίγες μέρες συμπλήρωσε τις χίλιες αναρτήσεις. Η αφορμή προσφέρεται για την συγκεντρωτική παράθεση των ιδεών του, ορισμένες από τις οποίες έχουν ήδη διατυπωθεί διάσπαρτα σε κείμενα.

1. Πανδοχείο: ιστοσελίδα, όχι ιστολόγιο

α. Μπλόγκερς και μπλόγκερς

Το Πανδοχείο δεν είναι ιστολόγιο, ο Πανδοχέας δεν είναι «μπλόγκερ». Αμφότεροι οι όροι έχουν ευρύτατο περιεχόμενο και δεν σημαίνουν τίποτα ή περικλείουν τα πάντα. Δεν έχει νόημα η επιμονή σ’ έναν όρο που δεν χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα διακριτά γνωρίσματα παρά εντάσσει στο ίδιο χυλό οποιονδήποτε φτιάχνει μια σελίδα στα blogspot, wordpress, tumblr κλπ.

Υπάρχουν εξαιρετικά μπλογκς που με υποδειγματικό τρόπο ασχολούνται με το αντικείμενό τους, άλλα που αποτελούν συλλογή εξαιρετικών κειμένων. Υπάρχουν και εκείνα που λειτουργούν ως αναψυχή ή ικανοποιούν τις εκφραστικές ανάγκες των ιδιοκτητών τους ή λειτουργούν ως ψυχοθεραπεία. Υπάρχουν μπλογκς με αναρτήσεις τριών γραμμών, άλλα με κείμενα ολόκληρων σελίδων· μπλογκς που μεταφέρουν τις απόψεις του μπλόγκερ περί παντός επιστητού, άλλα που συγκεντρώνουν αναρτήσεις…άλλων μπλογκς. Υπάρχει κάποιο αντικειμενικό, κοινώς διακριτό στοιχείο τα διακρίνει από τις κλασικές ιστοσελίδες com., gr. κλπ.; Όχι, δεν υπάρχει κανένα απολύτως, εκτός ίσως μόνο το γεγονός ότι στα πρώτα ο διαδικτυακός χώρος παραχωρείται δωρεάν ενώ στις δεύτερες καταβάλλεται ένα χρηματικό ποσό.

β. Βιβλιοφιλικά ιστολόγια

Το ίδιο ισχύει και για τα «βιβλιοφιλικά» – η γκάμα είναι τεράστια – υπάρχουν εκείνα που διαβάζουν τα βιβλία και επενδύουν χρόνο στην παρουσίασή τους, εκείνα που αφιερώνουν μια δυο σύντομες παραγράφους σε μια ανάγνωση, άλλα που περιγράφουν τις συνθήκες υπό τις οποίες διάβασαν το βιβλίο, περιμένοντας π.χ. κάποιο φαγητό να ψηθεί ή στα διαλείμματα των οικοκυρικών. Μπλογκ(ς) τα μεν, μπλογκ(ς) και τα δε, μπλόγκ(ς) όλα, αλλά η διαφορά χαώδης, άρα εδώ κι αν οι όροι είναι ασαφείς και άχρηστοι.

Μιλώντας για βιβλιοφιλικά ιστολόγια είναι δεκάδες οι περιπτώσεις που όχι απλώς αποτελούν αξιανάγνωστα κείμενα εισαγωγής στα λογοτεχνικά έργα που «διαβάζουν» αλλά και ενδιαφέρουσες προσωπικές ματιές. Είναι γνωστή η ποιότητα των Βιβλιοκαφέ, Librofilo, Ναυτίλος· υπάρχουν σπάνιες θεματικές ή άλλου είδους ανθολογίες που ούτε σε βιβλίο δεν μπορεί να βρει κανείς: Αυτοβιογραφούμενοι Συγγραφείς, Αλληλογράφοι Συγγραφείς (Γράμμα σε Χαρτί), Αυτόχειρες Συγγραφείς, Ιστορίες Μπονζάι. Ιστολόγιο για το μικρό διήγημα (Πλανόδιον), Ολλανδική Πεζογραφία και Ποίηση, Ανθολογία αποσπασμάτων ομοφυλόφιλου περιεχομένου ή συγγραφέα (Umhomemgrego) κ.ά. Και διαρκώς προστίθενται νέες περιπτώσεις, που δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν εδώ. Και μόνο η ανάγνωση και οι συνεχείς επισκέψεις στα παρελθόντα κείμενα όλων των παραπάνω αρκούν για πολλαπλά ταξίδια στον κόσμο της γραφής. Και βέβαια ο όρος βιβλιοφιλικά ιστολόγια, όπως έχει διατυπωθεί και αλλού εντός Πανδοχείου, είναι τουλάχιστον αστείος. Δίνει βάρος στο μέσο και όχι στο περιεχόμενο. Είναι σαν να λέμε τα μουσικά περιοδικά π.χ. δισκοφιλικά. Αλλά αυτό έχει ήδη αναπτυχθεί αλλού.

Συνεπώς δεν είναι δυνατόν όταν έχουμε εκατοντάδες διαφορετικές περιπτώσεις να αποκτήσει η έννοια / ιδιότητα του μπλόγκερ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και μια ενιαία σημασία. Σαφώς βέβαια και η ταμπέλα μπορεί κάποτε να δηλώνει μια έντονη επιθυμία ένταξης σε μια κοινωνική ομάδα, κάποτε μια διακαέστερη διάθεση προβολής του εγώ ή μια ηχηρή δήλωση τύπου «βρίσκομαι κι εγώ εδώ, μιλώ για τις μέρες μου, προσέξτε με». Αλλά είναι κωμικό να βάζουμε ιστολόγους στο ίδιο καζάνι. Είναι σα να λέμε είμαι ιστοσελιδιστής, είναι σα να λέμε είμαι χρήστης του facebook.

γ. Ιστοσελίδα λοιπόν, όχι ιστολόγιο

Ακριβώς για τους λόγους αυτούς, το Πανδοχείο επιλέγει τον ειλικρινέστερο, ευρύτατο και περισσότερο ουδέτερο όρο ιστοσελίδα. Άλλωστε εδώ και χρόνια η διαδικτυακή διεύθυνση είναι (με το αζημίωτο, 15 ευρώ το έτος και άλλα 20 ανά διετία) το pandoxeio.com, ενώ η αρχική διεύθυνση pandoxeio.wordpress.com διατηρείται (και παραπέμπει ευθέως στην προαναφερθείσα) επειδή διατηρείται η φόρμα και οι λειτουργίες της wordpress, ως εταιρείας κατασκευής και λειτουργίας ιστοσελίδων, καθώς τόσα χρόνια εξειδικευτήκαμε σ’ αυτήν, τώρα θα ήταν πολύ κουραστικό να ξοδευτεί ωφέλιμος χρόνος για την εκμάθηση ενός ακόμα τεχνολογικού συστήματος. Ίσως στο μέλλον.

2. Κριτικές, «κριτικές», παρουσιάσεις, «παρουσιάσεις»

Ο Πανδοχέας δεν θεωρεί ότι είναι «κριτικός λογοτεχνίας» ή «βιβλιοκριτικός». Αντί για το όρο κριτική θα προτιμούσε τον όρο «παρουσίαση» αν δεν είχε συνδεθεί κυρίως με σύντομα ή γενικά ή πρόχειρα ή απλώς ενημερωτικά και κάποτε διαφημιστικά κείμενα περί βιβλίων. Ας ορίσουμε λοιπόν τα δικά μας κείμενα μας ως συναισθηματικές εκφράσεις μιας απόλυτα προσωπικής πρόσληψης του εκάστοτε έργου.

Γι’ αυτό και σπάνια θα διαβάσει κανείς στο Πανδοχείο κάποια αρνητική παρουσίαση. Η προσωπική μας θέση είναι πως ο χρόνος μας είναι ελάχιστος για να σπαταληθεί σε βιβλίο που δεν μας ελκύει, με έναν από τους δεκάδες τρόπους με τους οποίους μας ελκύει ένα βιβλίο. Όταν λοιπόν ένα λογοτέχνημα είναι ασύμβατο με την προσωπική μας «αναγνωστική» προτιμούμε να το αφήσουμε στην άκρη και να πάμε στο επόμενο – αρνητική κριτική δεν μπορεί να υπάρξει σε μισοδιαβασμένο βιβλίο. Ο χρόνος μας είναι πολύτιμος για να ξοδεύεται σε τέτοια βιβλία. Η ζωή είναι σύντομη, όπως τιτλοφορείται το υπέροχο βιβλίο του Ονέτι, εδώ δίπλα.

Θα ρωτήσει κανείς, και τι συμβαίνει λοιπόν όταν ένα τέτοιο βιβλίο, που τελικώς δεν μας ικανοποιεί, άρα διακόπτεται η ανάγνωσή του, έχει παρθεί υπό τον όρο της παρουσίασής του; Εδώ, κατ’ εξαίρεση της δέσμευσης, ακυρώνεται η ανάρτηση, και θεωρείται δεδομένη η σχετική αρνητικότητα, που εκφράζεται σιωπηρά. Και πάλι, κάτι τέτοιο γίνεται απόλυτα αποδεκτό από τους εκδοτικούς οίκους.

Η συχνότατη και ευρύτατη χρήση του όρου κριτικός στη χώρα μας είναι αντιστρόφως ανάλογη με την ισχύ του. Τα κριτήρια είναι ασαφή και η συζήτηση τεράστια. Το πρόσφατο βιβλίο του Γιώργου Περαντωνάκη (Η μεταπολιτευτική κριτική στον καθρέφτη), παρουσιάζει με τον πλέον περιεκτικό τρόπο τα σχετικά προβλήματα. Άλλοτε ο όρος χρησιμοποιείται από οποιονδήποτε, άλλοτε αυτός ο οποιοσδήποτε τον πιστώνει αποκλειστικά στον εαυτό του και τον αφαιρεί από τους άλλους, και ούτω καθεξής. Κατά την άποψη του Πανδοχείου ελάχιστοι δικαιούνται να φέρουν τον τίτλο του κριτικού, τόσο από τον έντυπο όσο και από τον ηλεκτρονικό – ιστολογιακό χώρο. Όταν δε ο όρος εκφέρεται σωρηδόν από κάθε «βιβλιοφιλικό» ιστολόγο, η χρήση του μόνο θυμηδία μπορεί να επιφέρει. Σαφώς και υπάρχουν ιστολόγοι με εξαιρετική κριτική ματιά, όπως και [αυτό]τιτλοφορημένοι κριτικοί με διόλου κριτική ματιά, και φυσικά και το ακριβώς αντίστροφο.

Μακριά λοιπόν από το Πανδοχείο η απόδοση οποιασδήποτε κριτικής ιδιότητας – ο Πανδοχέας άλλωστε εξαρχής έχει αποποιηθεί τον όρο· είναι απλώς ένας ιδιότροπος αναγνώστης που γράφει με πλήρως υποκειμενικό, συναισθηματικό και άμεσα εκφραστικό τρόπο τις εντυπώσεις του σε ημερολόγιο προσωπικών αναγνώσεων.

3. Πώς λειτουργεί το Πανδοχείο

Όταν λοιπόν ο Πανδοχέας ολοκλήρωσε το επίπονο πλην συναρπαστικό ταξίδι στον Κόσμο των Επιστημών, στη Νομική και την Δικηγορία, στην Ιστορία, στην Διδακτορική και Πανεπιστημιακή Έρευνα και στην Λεξικογραφία του Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών, έκρινε πως έφτασε η στιγμή, έχοντας πλέον κατακτήσει το κατώτερο όριο βιοπορισμού ως καθηγητής στο λειτούργημα της Δημόσιας Εκπαίδευσης, να ασχοληθεί με εκείνο που για χρόνια έκανε σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά όσον αφορά την μουσική: την γραφή κειμένων πάνω στην καθαρά προσωπική, υποκειμενική βίωση – αυτή τη φορά – της ανάγνωσης.

Εδώ υπήρχε το πρακτικό πρόβλημα της προμήθειας των βιβλίων, καθώς ο πενιχρός μισθός, το μηνιαίο ενοίκιο και η έλλειψη κάθε άλλου είδους πόρου ή οικογενειακής βοήθειας καθιστούσε αδύνατη κάθε αγορά. Καθιερώθηκε λοιπόν η στήλη Βιβλιοπανδοχείο στο σχεδόν καθημερινό διαδικτυακό περιοδικό μουσικής, κινηματογράφου και άλλων ωραιοτήτων mic.gr ως μια πιλοτική μορφή εκείνου που θα συνέχιζε μετά ως Πανδοχείο, λίγο αργότερα, και ξεκίνησε η επικοινωνία με τους εκδοτικούς οίκους.

4. Η συνεργασία με τους εκδοτικούς οίκους

Στην επικοινωνία με τους εκδοτικούς οίκους το Πανδοχείο πρότεινε τα εξής:

1. Ενδιαφερόμαστε για την πλήρη παρουσίαση μιας συγκεκριμένης ή περισσότερων εκδόσεων. Η επιλογή των τίτλων φυσικά γίνεται πάντα από το Πανδοχείο. Ακόμα και αν κάποιος εκδοτικός οίκος προτείνει ή προσφέρει κάποιο βιβλίο, το Πανδοχείο επιλέγει να μην το δεχτεί ή, αν κρίνει πως μπορεί όντως να το ενδιαφέρει, δεν δεσμεύεται για την παρουσίασή του. Δεν υπήρξε εκδοτικός οίκος που να μη σεβάστηκε και να μην αποδέχτηκε το παραπάνω.

2. Το κείμενο δεν θα είναι αναπαραγωγή του δελτίου τύπου η του οπισθόφυλλου, ούτε δυο παράγραφοι εν είδει περίληψης, αλλά ένα εκτενέστερο κείμενο.

3. Πρόκειται συνεπώς για παρουσίαση βιβλίων με τον τρόπο που αναφέρεται στο λογοτεχνικό περιοδικό (δε)κατα, με το οποίο συνεργαζόμαστε και τακτικά: πρώτα τα διαβάζουμε κι έπειτα τα παρουσιάζουμε. Αυτό εξηγεί την καθυστέρηση – κάποτε μεγάλη – στις παρουσιάσεις.

4. Το σχετικό κείμενο πλαισιώνεται με αισθητικό εμπλουτισμό φωτογραφιών του συγγραφέα και άλλων φωτογραφιών, εικόνων, έργων τέχνης.

5. Το Πανδοχείο αναλαμβάνει να παραλαμβάνει το ίδιο τις προσφερόμενες εκδόσεις, εκτός ελαχίστων ή αναπόφευκτων εξαιρέσεων, ώστε να αποφεύγονται ο κόπος και τα έξοδα αποστολής. Σχεδόν όλοι οι εκδοτικοί οίκοι αποδέχτηκαν άμεσα και αυτή την πρόταση, υποθέτω χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.

6. Όταν η παρουσίαση δημοσιευτεί στο Πανδοχείο, αλλά και στις περισσότερες περιπτώσεις στο mic.gr, τότε και μόνο τότε δικαιούμαστε να συνεχίσουμε με επόμενες εκδόσεις. Πρόκειται εδώ για μια επίμονη προσωπική ηθική, που συχνά είχε ως αποτέλεσμα μια εκ νέου μεγάλη καθυστέρηση στις προαναφερθείσες παρουσιάσεις. Μια τέτοια τίμια πλήρωση της συμφωνίας συνήθως δεν ενδιαφέρει ιδιαίτερα τους εκδοτικούς οίκους – κατά δική τους παραδοχή – ενδιαφέρει όμως το Πανδοχείο, που οφείλει να τιμά την προσωπική του δέσμευση.

Θα μπορούσαμε να ξεμπερδεύουμε με πρόχειρα και σύντομα κείμενα (όπως, για παράδειγμα, τα καθιερωμένα σε ορισμένες εφημερίδες, όπου είναι σαφές πως ο κρίνων έχει διαβάσει τις πρώτες δέκα και τις τελευταίες δέκα σελίδες) και να παίρνουμε συχνότερα και απείρως περισσότερα βιβλία. Θα μπορούσαμε να περνάμε και να παίρνουμε οτιδήποτε, όπως τόσοι εκδοτικοί οίκοι πρότειναν, και να φτιάξουμε την μεγαλύτερη βιβλιοθήκη, όνειρο κάθε αναγνώστη. Αλλά όχι, η προσωπική μας ηθική παρέμεινε αντίθετη στην εκμετάλλευση της καλοσύνης των άλλων, στην μείωση της ποιότητας, στην ακύρωση της συμφωνίας.

Όσον αφορά την τεχνητή διάκριση περί παλαιών και νέων εκδόσεων, οι επιλογές του Πανδοχείου αρκούν από μόνες τους ως θερμή απάντηση κατά οιασδήποτε ανάλογης διάκρισης: όχι απλώς μας αφορούν όλες οι εκδόσεις, ανεξαρτήτως χρόνου κυκλοφορίας, αλλά και πεισματικά αφιερώνουμε εκτενείς αναρτήσεις σε βιβλία περασμένων χρόνων. Ενδεικτικά αναφέρονται οι φετινές παρουσιάσεις βιβλίων του Ε. Αρανίτση (έκδ. του… 1982) του Χ.Κ. Ονέτι (έκδ. του… 1993), του Αλέξανδρου Κοσματόπουλου (εκδ. του …1999), του Y. Μάρκος (εκδ. 2003), του σχεδόν εξαντλημένου Κ. Αμπέ (εκδ. 2005), των Ο. Γιόνζον (2006), Σεπούλβεδα/Απαραΐν (2006), ενώ το 2012 και 2011 των Ε. Μοράντε (2004), Ν. Μανέα (2003), Χ.Λ. Λίμα (2002), Ο. Ρολέν (1999)   και άλλων πολλών. Συνεπώς το Πανδοχείο είναι εκτός εκδοτικής επικαιρότητας.

5. Οι συνεργαζόμενοι εκδοτικοί οίκοι

Oι εκδοτικοί οίκοι λοιπόν που αποδέχτηκαν την πρόταση – πρόσκληση και πρόσφεραν στο Πανδοχείο τις εκδόσεις που το ίδιο το Πανδοχείο επέλεξε και ζήτησε υπό τον όρο της παρουσίασής τους είναι, με απόλυτη αλφαβητική σειρά οι εξής:

Άγκυρα, Άγρα, Αίολος, Αιώρα, Αλεξάνδρεια, Αλήστου Μνήμης, Αλφειός, Αντιγόνη, Αντίποδες, Απόπειρα, Α/συνέχεια, Αρμός, Άρτος ζωής, Aσβός, Άσπρη Λέξη, Αστάρτη, Βασδέκης, Βιβλιόραμα, Γαβριηλίδης, Γκοβόστης, Διάπλους, Διαπολιτισμός, Δίαυλος, Διήγηση, Δώμα, Εκάτη, Εκδόσεις του 21^ου, Εκδόσεις των ξένων, Εκδόσεις των Συναδέλφων, Εκκρεμές, Ελληνικά Γράμματα, Ένεκεν, Εντευκτήριο, Εξάρχεια, Επίκεντρο, Έρμα, Εστία, Ευθύνη, Ζήτρος, Ηλίβατον, Ηριδανός, Θύραθεν, Ιανός, Ίνδικτος, Ίκαρος, Ιωλκός, Καλειδοσκόπιο, Καστανιώτης, Κέδρος, Κέλευθος, Κίχλη, Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, Κονιδάρης, Κουκκίδα, Κουκούτσι, Κουρσάλ, Κριτική, Κυαναυγή, Κυριακίδης, ΚΨΜ, Λιβάνη, Μαγικό Κουτί, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Μάρτης, Μελάνι, Μεταίχμιο, Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις, Μιχ. Σιδέρη, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας, Μπαρτζουλιάνος, Νάρκισσος, Nεφέλη, Νησίδες, Νήσος, Νόβολι, Οδυσσέας, Ολκός, Οκτάνα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Πανοπτικόν, Παπαδόπουλος, Παπαζήσης, Πάπυρος, Παράξενες Μέρες, Πατάκης, Περίπλους, Περισπωμένη, Πλέθρον, Πόλις, Πολύτροπον, Ποταμός, Τόπος, Ροδακιό, Ροές, Ροπή, Σμίλη, Σοκόλης, Στερέωμα, Στοχαστής, Σύγχρονοι Ορίζοντες, Οδός Πανός, Οκτώ, Οξύ, Το Πέρασμα, Τραυλός, Ύψιλον/βιβλία, Χατζηνικολή, Ψυχογιός, Ωκεανίδα, Anubis, Ars Nocturna, Angelus Novus, Athens Voice Books, Bell, Futura, Gemma, Gutenberg, Lector, Libro, Opera, Opportuna, S@mizdat, Scripta, Polaris, Printa, University Studio Press, Utopia, Zoobus. Το Πανδοχείο τους ευχαριστεί θερμά, ιδιωτικά και δημόσια.

Εκτός από τους προαναφερθέντες και, αποδεχθέντες και μη, εκδοτικούς οίκους, το Πανδοχείο έχει ήδη έρθει σε επαφή με κάποιους ακόμα αλλά δεν έχει λάβει απάντηση ή έχει λάβει αρνητική απάντηση ή δεν έχει κατορθώσει να επικοινωνήσει. Μπορεί επίσης και να μην γνωρίζει την ύπαρξη άλλων εκδοτικών οίκων. Συνεπώς οποιοσδήποτε εκδοτικός οίκος επιθυμεί σχετική συνεργασία (γνωστοποίηση των εκδόσεών του και επιλογή τίτλου ή τίτλων από το Πανδοχείο με τους παραπάνω όρους) μπορεί να έρθει σε επικοινωνία.

6. Περί λογοτεχικών κ.ά. περιοδικών

Τα λογοτεχνικά κ.ά. περιοδικά που επίσης πρόθυμα πρόσφεραν τεύχη τους όποτε τους ζητήθηκε είναι, με απόλυτη αλφαβητική σειρά, τα εξής: (δε)κατα, Διαβάζω, Εμβόλιμον, Ένεκεν, Εντευκτήριο, η Κιουρί@, Θέματα Λογοτεχνίας, Κ (Κριτική), Κλήδονας, Κοράλλι, Μανδραγόρας, Νέα Εστία, Νέα Ευθύνη, Νέα Συντέλεια, Νέο Πλανόδιον, Οροπέδιο, Πανδώρα, Πανοπτικόν, Πλανόδιον, Ποιητική, Πόρφυρας, Σκαντζόχοιρος, Στέπα, Το Δέντρο, Το έρμα, Φαρφουλάς, Φρέαρ, Fort Da, Humba!, Poetix. Το Πανδοχείο τα ευχαριστεί θερμά, ιδιωτικά και δημόσια.

Το Πανδοχείο είναι δυστυχώς ο μόνος ιστοχώρος, τόσο μεταξύ των ιστοσελίδων όσο και μεταξύ των ιστολογίων, που όλα αυτά τα χρόνια παρουσιάζει εκτενώς όλα αυτά τα λογοτεχνικά περιοδικά, δηλαδή όχι με αναπαραγωγή του δελτίου τύπου αλλά με προσεκτική ανάγνωση του περιεχομένου τους και παράθεση αντιπροσωπευτικών αποσπασμάτων. [Βλ. πλήρη κατάλογο των σχετικών παρουσιάσεων στην παράπλευρη στήλη.] Αν υπάρχει κάποια άλλη σχετική ιστοσελίδα ή ιστολόγιο που να συμπεριλαμβάνει τα πολύτιμα λογοτεχνικά περιοδικά μας στις αναγνώσεις και στις παρουσιάσεις τους, ας μας γνωστοποιηθεί, ώστε να μην αισθανόμαστε τόσο μόνοι.

7. Η προσφορά των βιβλίων

Η προσφορά των βιβλίων, συνεπώς, προφανώς και αυτονόητα είναι απόλυτα θεμιτή και απαραίτητη, ακριβώς όπως γίνεται άλλωστε με την κριτική αλλά και την σχετική δημοσιογραφία. Υπάρχουν όμως και γνώμες σύμφωνα με τις οποίες ο ερασιτέχνης ιστολόγος δεν δικαιούται να παίρνει με τον τρόπο αυτόν τα βιβλία γιατί έτσι δημιουργεί σχέση με τους εκδοτικούς οίκους. Κατά την άποψη του Πανδοχείου, πρόκειται για γνώμες  ενδεχομένως διαποτισμένες από ένα αίσθημα κατωτερότητας που διαχωρίζει το ζήτημα: το επιτρέπουν στους δημοσιογράφους (εκτός αν αφελώς πιστεύεται πως εκείνοι πηγαίνουν και αγοράζουν τα βιβλία που παρουσιάζουν) και το θεωρούν ανήθικη διαπλοκή στους ιστολόγους ή γενικώς «ερασιτέχνες του σπορ», οι οποίοι οφείλουν να αγοράζουν τα βιβλία ή να κυνηγούν τις προσφορές από τα καλάθια. Συνεπώς, – προσπαθώ να ακολουθήσω το νήμα της παρα-λογικής τους – αν έχεις χρήματα να αγοράσεις, μόνο πέντε βιβλία τον χρόνο -, ε ας παρουσιάσεις μόνο αυτά, ώστε να παραμείνεις αγνός και καθαρός «ερασιτέχνης». Πρόκειται φυσικά για μια κωμικοτραγική άποψη η οποία συν τοις άλλοις υποτιμά τους ιδίους αλλά και όλους τους αναγνώστες, καθιστώντας τους ανίκανους να αντιληφθούν πότε ένα κείμενο αποτελεί προϊόν δημοσίων σχέσεων και πότε κάτι άλλο.

8. Η αυθαίρετη σύνδεση της προσφοράς των βιβλίων με την υποχρέωση παρουσίασής τους

Όσον αφορά λοιπόν εκείνους που δηλώνουν έκπληκτοι, σοκαρισμένοι ή τεθλιμμένοι με το γεγονός ότι ένα ιστολόγιο/ιστοσελίδα λαμβάνει βιβλία από εκδοτικούς οίκους, και αντί αυτού θα μας προτιμούσαν εισοδηματίες που μόνο αγοράζουν τα δεκάδες βιβλία που παρουσιάζουν, ας μάθουν αυτό που θα έπρεπε να έχουν ήδη διαβάσει, πως ούτε το Πανδοχείο ούτε και τα 4-5 τακτικά βιβλιοφιλικά ιστολόγια που όλοι γνωρίζουμε δεν έχουν αποκρύψει πως κάνουν ακριβώς το ίδιο και το έχουν δηλώσει και δημόσια, μέσα από τις σελίδες τους. Λαμβάνουν, δηλαδή, βιβλία από τους εκδοτικούς οίκους, ορίζοντας ο καθένας το ποσοστό των βιβλίων που ο ίδιος επιλέγει κι εκείνο που αφήνει στην διακριτική ευχέρεια των εκδοτικών οίκων. Το ποσοστό αυτό στην περίπτωση του Πανδοχείου είναι, το ξαναδηλώνουμε, αφορά αποκλειστικά βιβλία δικής μας επιλογής.

Όμως: τόσο το Πανδοχείο όσο και τα μείζονα βιβλιοφιλικά ιστολόγια δεν υποχρεούνται να παρουσιάσουν τα βιβλία που λαμβάνουν. Αυτό αποτελεί, άλλωστε, συνήθη δημοσιογραφική και βιβλιοκριτική πρακτική ιδίως για όσους από εμάς γαλουχηθήκαμε μέσα στα εραστιτεχνικά φανζίνς και τα αυτοσχέδια περιοδικά: γράφεις μόνο για εκείνα που επιλέγεις ο ίδιος, και, ευρύτερα, για όσα σε ενθουσιάζουν. Συνεπώς η σύνδεση «λαμβάνω βιβλία άρα υποχρεώνομαι να γράψω γι’ αυτά» είναι παιδαριώδης, αν όχι βλακώδης.

Καθώς δεν γνωρίζουμε την ειδικότερη πρακτική των άλλων ιστολόγων, παρουσιάζουμε μόνο την περίπτωση του Πανδοχείου, που εδώ έχει μια παραλλαγή: ακριβώς επειδή εμείς ορίζουμε τα βιβλία που λαμβάνουμε, θεωρούμε πως έχουμε ηθική υποχρέωση, σε περίπτωση που μας ενδιαφέρουν και πρόκειται πράγματι να γράψουμε γι’ αυτά, πρώτα να γράψουμε γι’ αυτά, και μετά να πάρουμε κάποια άλλα.

Αυτό δεν σημαίνει όμως πως δεν έχει συμβεί πολλές φορές και το αντίθετο. Είναι μακρύς και ο κατάλογος των εκδόσεων που ζητήσαμε και πήραμε αλλά ουδέποτε παρουσιάσαμε, είτε επειδή δεν μας «βγήκε» το κείμενο είτε επειδή δεν προχώρησε η ανάγνωση του βιβλίου. Συγκριτικά, βέβαια, αυτές οι περιπτώσεις είναι πολύ λιγότερες.

Σε κάθε περίπτωση όμως, επαναλαμβάνουμε, αποτελεί προσωπική ηθική επιλογή, να μην σωρεύουμε βιβλία την αναγνωσιμότητα της ιστοσελίδας μας αλλά να τηρούμε μια αργή πλην απολαυστική σειρά στις προσφορές, στις αναγνώσεις μας και στις παρουσιάσεις μας.

9. Το Αίθριο του Πανδοχείου…

Το Πανδοχείο έχει καθιερώσει τη στήλη Αίθριο όπου συγγραφείς, μεταφραστές και έτεροι εργάτες των λέξεων καλούνται να απαντήσουν σε τυποποιημένες ερωτήσεις όσον αφορά το έργο τους, την συγγραφή, την ανάγνωση, την γενικότερη σχέση τους με την γραφή. Μέχρι σήμερα έχουν αποδεχτεί την πρόσκληση 140 [177 στις 16.4.2017] λογοτέχνες και μεταφραστές. Η επικοινωνία με ακόμα περισσότερους είναι σαφώς χρονοβόρα, συνεπώς αν κάποιος ενδιαφέρεται μπορεί να προτείνει την σχετική συμμετοχή.΄Η πρόταση απευθύνεται τόσο σε συγγραφείς όσο και μεταφραστές και φυσικά και σε εκδότες, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι το έργο τους είναι εντός των ενδιαφερόντων του Πανδοχείου.

Το Αίθριο δεν καθιερώθηκε μόνο λόγω της επιθυμίας να συνομιλήσουμε με τους συγγραφείς που διαβάζουμε ή μας φαίνονται ενδιαφέροντες αλλά και από την επιθυμία να καλυφθεί ένα μεγάλο μέρος πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων που προτείνουν το έργο τους, χωρίς να χρειαστεί να περιμένουν κάποια πρόσκληση ή παρουσίαση από τον καθιερωμένο Τύπο. Άλλωστε δεν είναι λίγες οι φορές που οι ίδιες οι απαντήσεις τους ώθησαν κι εμάς τους ίδιους στην ανάγνωση των βιβλίων τους.

10. … και οι Έλληνες συγγραφείς και γραφείς

Το Πανδοχείο μέχρι τώρα δεχόταν με χαρά από συγγραφείς κάποιο βιβλίο που έχουν εκδώσει, τόσο για το ενδεχόμενο της «παρουσίασής» του, όσο και για χρήση του σε μελέτες που ετοιμάζονται όσον αφορά ειδικότερες θεματικές της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Όπως τόνιζε πάντα, για κανένα από τα παραπάνω δεν μπορούσε να δεσμευτεί, συνεπώς αρνηθήκαμε κάθε αποδοχή ενός βιβλίου υπό τον όρο της παρουσίασής του.

Στην πράξη όμως αυτή η ξεκάθαρη συμφωνία και η συχνή μας άρνηση ή και καθυστέρηση να δημοσιεύσουμε για βιβλίο ορισμένων συγγραφέων τους οδήγησε σε επιθετικές, αρνητικές και κάποτε και ανήθικες συμπεριφορές. Επίσης κατά την διάρκεια της «αναμονής της παρουσίασης» δεν είναι λίγοι οι συγγραφείς που επανέρχονται με ερωτήσεις περί αυτής: αν διαβάσαμε το βιβλίο, αν και πότε θα δημοσιεύσουμε, γιατί καθυστερούμε. Έχουμε ήδη, δυστυχώς, στη διάθεσή μας μια διόλου μικρή συλλογή περιστατικών όπου ακόμα και δια ζώσης, συγγραφείς που εξέφρασαν με παράπονο, ειρωνεία ή επιθετικότητα, το γεγονός ότι τους ξεχάσαμε, τους υποτιμούμε, τους κοροϊδεύουμε και άλλα παρεμφερή. Η σχετική ενέργεια δημιουργεί αρνητική εικόνα για το πρόσωπο του συγγραφέα (καθώς ο ίδιος ακυρώνει την εικόνα που με την επιμονή του επιθυμεί να καλλιεργήσει) αλλά πολύ περισσότερο οδηγεί, ασυναίσθητα και συνειδητά, στην διάρρηξη της αναγνωστικής σχέσης με το έργο τους, στον εμποτισμό της με το δηλητήριο της πίεσης.

Μεγάλο μέρος της παραπάνω συμπεριφοράς σχετίζεται και με μια καθιερωμένη πρακτική, σύμφωνα με την οποία ορισμένες δεκάδες γραφέων και συγγραφέων έχουν συμφωνήσει να εκθειάζει ο ένας την γραφή του άλλου και όλοι μαζί να ευλογούν τα γένια τους. Υποθέτω είναι μια έξυπνη πρακτική ειδικά σε καιρούς όπου κάθε βιβλίο επείγεται να διαφημιστεί από τους ίδιους τους δημιουργούς, για τους γνωστούς λόγους. Συνεπώς εδώ όποιος αμφισβητήσει έναν εκ της εκάστοτε δεκάδες, έχει να αντιμετωπίσει και όλους τους υπόλοιπους.

11. Αλλαγή πλεύσης

Προφανώς, για τους γραφείς που μας διαμαρτύρονται με όλους αυτούς τους τρόπους, ο λόγος του Πανδοχείου κρίνεται απαραίτητος και επιθυμητός. Επειδή όμως το Πανδοχείο δεν επιθυμεί να αποτελέσει μέρος όλης αυτής της αλληλοεκθείασης, όπως και δεν επιθυμεί να αποτελεί παράγοντα κριτικής και απαραίτητο τόπο από τον οποίον οφείλουν απαραίτητα να περάσουν όλες οι σύγχρονες ελληνικές κυκλοφορίες, και για να αποφύγουμε στο μέλλον αντίστοιχες θλιβερές συμπεριφορές, σταματάμε οριστικά τις παρουσιάσεις βιβλίων από ζώντες έλληνες λογοτέχνες, αφού βέβαια πρώτα ολοκληρώσουμε την παρουσίαση των βιβλίων εκείνων που εμείς οι ίδιοι ζητήσαμε για τον συγκεκριμένο λόγο. Φυσικά το παραπάνω δεν περιορίζεται μόνο στους διαμαρτυρόμενους συγγραφείς αλλά και σε όλους, ορθόδοξους και ετερόδοξους, για λόγους ενιαίας εφαρμογής της σχετικής πράξης. Εννοείται βέβαια πως το Αίθριο του Πανδοχείου θα συνεχίσει να φιλοξενεί τον διάλογο με τους νεοέλληνες συγγραφείς.

12. Διαφημίσεις

Εδώ και λίγους μήνες η wordpress τοποθετεί μικρές διαφημίσεις κάτω από κάθε ανάρτηση. Η αλματώδης αύξηση των στατιστικών οδηγεί, σύμφωνα με τους ίδιους, στην χρησιμοποίηση του χώρου για σχετικές, κόσμιες όπως αναφέρουν, διαφημίσεις. Η χρήση του χώρου της wordpress και η τεχνική υποστήριξη όποτε ζητηθεί (έστω και με καθυστέρηση λίγων ημερών) σύμφωνα με την «υπογραφόμενη» σύμβαση, δικαιολογούν την σχετική κίνηση. Είναι ανεπιθύμητο, αλλά είναι ο όρος της συμφωνίας. Εννοείται ότι οι διαφημίσεις αυτές δεν αποφέρουν κανένα οικονομικό όφελος στο ιστολόγιο.   Η ακριβής διατύπωση της WordPress έχει ως εξής: The site is one of the free sites hosted on WordPress.com, and we are running ads to cover the costs of operating the site for the user. We run these types of ads sparingly in an attempt to interfere as little as possible with the experience of reading a site and for logged in users we don’t show ads at all.

Η άλλη λύση είναι να φορτωθεί το Πανδοχείο σε άλλη ιστοσελίδα, διακόπτοντας την σύμβαση με την wordpress – σε αυτή την περίπτωση το ίδιο το Πανδοχείο θα κρίνει αν, πόσες και τι είδους διαφημίσεις θα περιλαμβάνει, για ίδιο όφελος. Και πάλι, δεν επιθυμείται ο λιγοστός ωφέλιμος χρόνος να ξοδευτεί στην εκμάθηση ενός ακόμα τεχνολογικού συστήματος.

13. Εκδηλώσεις

Τέλος, ευχαριστούμε θερμά για όλες τις προτάσεις συμμετοχής ως ακροατές αλλά και ως παρουσιαστές σε εκδηλώσεις παρουσίασης βιβλίων, αλλά για ποικίλους προσωπικούς λόγους που κυμαίνονται από τη διαχείριση του ελάχιστου χρόνου μας μέχρι τον κορεσμό από παρόμοιες εκδηλώσεις και την διαφορετική κατανομή της προσωπικής μας ζωής απέχουμε από όλες αυτές τις εκδηλώσεις.

Σημ.: Στις εικόνες: κάποια από τα βιβλία που δεν μας χάρισαν απλώς μια άξια ζωή αλλά και που μας ενίσχυσαν την έντονη επιθυμία να μοιραστούμε την ηδονή τους.  Το πρώτο, τα Χαμένα Κορμιά, ήταν το τελευταίο βιβλίο που διαβάστηκε πριν την έναρξη του Πανδοχείου. Και δεν παρουσιάστηκε, δυστυχώς, γιατί δεν είχε γεμίσει με τις απαραίτητες για κάθε ανάρτηση μολυβένιες σημειώσεις στις σελίδες του.

Προς τους αναγνώστες του Πανδοχείου, εκφρασθέντες και μη: ευχαριστούμε θερμά που μας διαβάζετε.