Βασιλική Τζόκα-Δήμητρα Φώτου – Το καταπράσινο σχολείο μου

Για μια εφικτή αρμονική σχέση με την φύση

Πιθανώς η πρώτη αντίδραση κάποιων αναγνωστών να είναι: τι είδους πράσινο σχολείο μπορούμε να έχουμε στις γκρίζες μας πόλεις με τα τσιμεντένια σχολεία και τις μπετόν αυλές; Κι όμως, το ξεφύλλισμα και μόνο του βιβλίου ακυρώνει κάθε επιφύλαξη, γιατί το θέμα είναι πολύ ευρύτερο και το πράσινο φως εδώ λάμπει συνεχώς σε πλείστες ακτίνες.

Ακτίνα πρώτη: Τέσσερα μεγάλα δισέλιδα όπου το ίδιο σχολείο εμφανίζεται στις τέσσερις εποχές, μαζί με τους μαθητές του έξω στο φυσικό προαύλιο, την χλωρίδα και λίγη ανεπαίσθητη πανίδα. Σε καθεμιά τους αλλάζει ολοκληρωτικά, τόσο σε άμεσα αντιληπτά στοιχεία όσο και σε πολλές κρυμμένες λεπτομέρειες, θυμίζοντας και το αιωνίως αγαπημένο μου παιχνίδι «Βρείτε τις διαφορές». Όσο κι αν οι εποχές πλέον δύσκολα χωρίζονται όπως παλιά, και πάλι υπάρχουν τόσα ξεχωριστά στοιχεία στην καθεμιά, η μορφή των δέντρων και οι αποχρώσεις της φύσης, οι βλαστοί και οι καρποί, τα ενδύματα και τα παιχνίδια των παιδιών ή αυτά που βλέπουμε στην…

Ακτίνα δεύτερη: Σε άλλα τέσσερα, ενδιάμεσα των προηγούμενων δισέλιδα, ζωγραφίζονται τα φρούτα και τα λαχανικά του φθινοπώρου, του χειμώνα, της άνοιξης και του καλοκαιριού, υπενθυμίζοντάς μας έναν άγραφο αλλά απαράβατο κανόνα, της απόλαυσής τους κατά την εποχή τους. Η χαρά του καταλόγου και της γευστικής μνήμης δίνει την θέση της στην… Ακτίνα τρίτη: Ένα λαχανικό και φρουτώδες αλφάβητο, ταξινομεί σε κάθε γράμμα ένα από τα σχετικά εδέσματα καθώς ως διαδραστικοί αναγνώστες που ήδη γίναμε, καλούμαστε να συμπληρώσουμε με τα υπόλοιπα σε κάθε γράμμα, ενώ πλουτίζουμε το λεξιλόγιό μας με τα άγνωστα, παλαιότερα ή «επίσημα» ονόματά τους.

Ακτίνα τέταρτη: «Ένα μικρό φυτώριο γνώσης», με ενδιαφέρουσες πληροφορίες πάσης φύσεως, σαν ένα τετρασέλιδο λεξικό με μυθολογικές, ετυμολογικές, γεωγραφικές, γεωπονικές, χρήσιμες και σε κάθε περίπτωση διασκεδαστικές πληροφορίες. Ακτίνα πέμπτη: Μια σειρά προτάσεων, συμβουλών και δραστηριοτήτων προσκαλούν κάθε αναγνώστη στην οικολογική ευαισθησία και την φιλοπεριβαλλοντική σκέψη όχι μόνο στον γνωστικό τομέα αλλά στην πράξη, προτείνοντας δεκάδες ιδέες πλήρως εφικτές σε οποιοδήποτε περιβάλλον. Αν κάθε παιδί φύτευε το δικό του δέντρο, αν όλα τα παιδιά επεδίωκαν την δημιουργία μιας πράσινης γωνιάς στο παραμικρό μπαλκόνι ή στο σχολείο τους;

Πράσινο φως!: Το καταπράσινο σχολείο εννοείται ευρύτερα, ως ένας τρόπος σκέψης και σύνδεσης των παιδιών με την φύση, οπουδήποτε και αν ζουν. Η ζωή στις πόλεις δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία για την απομάκρυνση από την φύση. Κάθε παιδί έχει πολλούς διαθέσιμους τρόπους να την συμπεριλάβει στην ζωή του όχι ως απλό περιβάλλον αλλά ως μέλος μιας σχέσης προαιώνιας, αμοιβαίας, αναποδοτικής και απόλυτα καθοριστικής σε σώμα και ψυχή. Την ίδια στιγμή αβίαστα προτείνεται ένας πλήρης οδηγός υγιεινής διατροφής. Η εικονογράφηση από τον Κώστα Θεοχάρη (τους Ακροβάτες του οποίου παρουσιάσαμε στην αμέσως προηγούμενη ανάρτηση) είναι η ιδανικότερη για το είδος, εύχρωμη, ζωντανή, ευρηματική.

Εικονογράφηση: Κώστας Θεοχάρης

Ηλικίες: 4+

Εκδ. Καλέντη, 2021, σελ. 40

Παρουσίαση και στο Πανδοχείο των παιδιών, εδώ.

Κώστας Θεοχάρης – Οι ακροβάτες

Η φαντασμαγορία μπορεί να έχει βάθος και ουσία!

Για δεκαετίες ολόκληρες το τσίρκο κυριαρχούσε στην συνεπαρμένη συλλογική μνήμη των παιδιών και δεν αναφέρομαι στα τσίρκο που βασάνιζαν τα ζώα και τα οποία ευτυχώς [εξ]αφανίζονται οριστικά και αμετάκλητα, αλλά στην αγνή, με αληθινό λόγω ύπαρξης μορφή του: σε αυτήν που περιλαμβάνει ακροβάτες, ζογκλέρ, μάγους, χορευτές και κλόουν. Κι αν οι τρεις τελευταίες κατηγορίες συνεχίζουν με κάποιο τρόπο να εμφανίζονται αραιά και που στην μοντέρνα ζωή, οι ακροβάτες και οι ζογκλέρ επί το πλείστον παραμένουν δεμένοι στο περιβάλλον μιας μεγάλης χρωματιστής τέντας και μιας μυσταγωγικής παράστασης για όσους τυχερούς μπορούν να είναι παρόντες.

Σκεφτόμουν τα παραπάνω με αφορμή δυο σημαντικές εμπειρίες: την επίσκεψη στην υπέροχη παράσταση του Τσίρκο Bonaccini σε μια αλάνα δίπλα στη θάλασσα του Ηρακλείου και στην ανάγνωση αυτού του βιβλίου. Κι αν η πρώτη μού υπενθύμισε πως οι ακροβάτες δεν θα πάψουν να συγκινούν τόσο εμάς των πέντε προς έξι δεκαετιών όσο και τις πλέον μικρές ηλικίες, η δεύτερη καλύπτει μια μεγάλη έλλειψη: πότε άλλοτε διαβάσαμε ένα βιβλίο με τέτοιους ήρωες;

Εδώ είμαστε! Ιδού ένα βιβλίο καμωμένο με ακροβάτες και γεμάτο ζωγραφιές με τις ακροβασίες τους αλλά και τα θεαματικά επιτεύγματα των ζογκλέρ. Αλλά δεν πρόκειται μόνο για την πολυπόθητη πρωτοτυπία του θέματος αλλά και για την πρωτοτυπία των εικόνων, καθώς οι μορφές τους αποδίδονται με έναν ιδιαίτερο τρόπο, γεμάτες από πλήθος χρωματικών τμημάτων, προσκαλώντας τον ίδιο τον αναγνώστη να διακρίνει τις επί μέρους λεπτομέρειες και τις μεταξύ τους διαφορές. Και τι δεν συμβαίνει εδώ! Γυναίκες και άντρες θαυματουργούν με στεφάνια, κορίνες και μπάλες, σχοινιά και κούνιες, πιάτα σε ραβδιά, σανίδες αλμάτων και βάρη.

Όμως το βιβλίο δεν εξαντλείται στην φαντασμαγορία του θεάματος. Οι ομοιοκατάληκτοι στίχοι που πλαισιώνουν τα σχεδόν κινούμενα στιγμιότυπα μπορεί σε πρώτη ματιά να μοιάζουν απλώς συνοδευτικοί αλλά στην ουσία αποκαλύπτουν όλες τις διαστάσεις της ακροβατικής περιπέτειας. Δεν μιλάμε μόνο για την σωματική ικανότητα, το ταλέντο και την χρόνια εξάσκηση αλλά όλες τις αξίες και τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των ακροβατών την ώρα που εμείς απλώς θαυμάζουμε τα θαύματά τους. Καθώς έχουν ήδη προηγηθεί η χαρά της συμμετοχής, η τόλμη της δοκιμής και η δικαίωση της ίδιας της ιδέας του παιχνιδιού, στις παραστάσεις τους δικαιώνονται η συνεργασία και η αλληλεπίδραση, η βοήθεια και η αλληλοκάλυψη, η [αυτό]συγκέντρωση και η στοχοπροσήλωση, η συνέχεια της προσπάθειας σε πείσμα κάθε πτώσης, ο προσεκτικός, μελετημένος βηματισμός, η εμπιστοσύνη στον εαυτό και στους συμπαίκτες.

Από την άλλη, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι φιγούρες που βλέπουν τον κόσμο μπρούμυτα, ανάσκελα και ανάποδα, μπορούν και ανιχνεύουν άλλα πράγματα και άλλες όψεις ανείδωτες αλλάζοντας έτσι τον συνήθη, μονοκόμματο τρόπο σκέψης. Και δίπλα τους έρχονται όλα τα δώρα της ζωής που θεωρούμε αυτονόητα: η μουσική, η μελωδία και ο ρυθμός. Με δυο λόγια: η φαντασμαγορία μπορεί να έχει βάθος και ουσία! Ο Κώστας Θεοχάρης  είναι εικονογράφος, designer, καλλιτέχνης και τυπογράφος.

Εκδ. Καλέντης, 2022, σελ. 44

Δημοσίευση και στο Πανδοχείο των παιδιών, εδώ.