Πανδοχείο

Περί γραφής

Θα μας συνοδεύσετε ως τη θύρα του τελευταίου σας βιβλίου;

Όχι μόνον ως τη θύρα του πιο πρόσφατου βιβλίου μου, αλλά ως τη θύρα της πατρίδας μου, του πολιτισμού μου, του σπιτιού μου: το Μεξικό, για το οποίο γράφω στα βιβλία μου.

Θα μοιραστείτε μια μικρή παρουσίαση-εισαγωγή στο κάθε σας βιβλίο χωριστά (είτε σε μορφή επιγραμματικής παρουσίασης, είτε γράφοντας για το πότε, πώς, υπό ποιες συνθήκες και ποιούς πόθους συνεγράφησαν);

Σας παραθέτω τα όσα γράφονται στα οπισθόφυλλα των βιβλίων μου:

«Αζτέκων Ποίησις»: Ένας Μεξικάνος συγκέντρωσε τα ωραιότερα δείγματα της αζτέκικης ποίησης και τα μετέφρασε στα ελληνικά –τα περισσότερα για πρώτη φορά– συνοδεύοντάς τα με ένα συνοπτικό αλλά πλούσιο ταξίδι στον κόσμο των Αζτέκων. Ο Luis Gómezbeck δεν ενώνει απλώς δυο γλώσσες, μα συνδέει δυο πολιτισμούς. Βοηθά τον αναγνώστη να οσμιστεί τη μαγεία ενός λαού που την ίδια στιγμή που προσφέρει αίμα ανθρώπινο στους θεούς, γράφει στίχους για το θρόισμα ενός αραβοσίτου. Ίσως επειδή ο Αζτέκος νοιώθει την υπεροχή του Θεού, ειδικά μέσα από την ίδια την ποίηση, αφού όπως χαρακτηριστικά γράφει περί έμπνευσης: «Είμαι ποιητής, διαισθάνομαι την αρχή του τραγουδιού. Στη γη το όμορφο τραγούδι δεν έχει την αρχή. Όχι, προέρχεται από τον ουρανό».

«ο Χάρος στο Μεξικό είναι γένους θηλυκού»: Θάνατος: η μόνη βεβαιότητα στη ζωή. Ίσως γι’ αυτό να συμφέρει τον θνητό να τον έχει φίλο καλό. Να τον ακούει. Να του μιλά. Να τρώνε, να πίνουν και να γλεντούν μαζί. Ο Μεξικάνος φαίνεται να έχει αντιληφθεί αυτή την αναγκαιότητα εδώ και αιώνες. Γιορτάζει τον θάνατο κάθε χρόνο, με μουσική και χορό. Για τρεις ή τέσσερεις μέρες ή και για μια ολόκληρη εβδομάδα. Ακριβώς όπως ο Έλληνας, χρόνια πριν, γιόρταζε τον γάμο. Ο Μεξικάνος Luis Gómezbeck δημιούργησε ένα εγχειρίδιο για τη Γιορτή των Νεκρών, για να μεταδώσει στον Έλληνα τη χαρά της μεξικάνικης ψυχής απέναντι στον θάνατο. Εξάλλου, όπως ο ίδιος έχει γράψει: «Πενθεί η ψυχή κάθε φορά που μένει ανεκπλήρωτο ένα όνειρο… σε κάθε άλλη περίπτωση, σίγουρα γιορτάζει».

«Μεξικού Γέννησις» (ο πρόσφατος μα όχι επίκαιρος): Ο Luis Gómezbeck καταγράφει σε αυτό το μικρό «εγχειρίδιο» τις μεξικάνικες χριστουγεννιάτικες παραδόσεις, απομυζώντας ταυτόχρονα το βαθύτερο νόημά τους. Ο Μικρός Ιησούς που φέρνει δώρα στα παιδιά, οι τρεις Μάγοι που προσφέρουν τα καλούδια τους, η περιφορά της Μαρίας και του Ιωσήφ, η πινιάτα, η φάτνη, τα κάλαντα, το χρώμα, η γεύση, η ευωδιά που αναδίδεται από κάθε σπίτι, και τα γλέντια που πλημμυρίζουν κάθε δρόμο, δίνουν το στίγμα της μοναδικής αυτής γιορτής. Του μοναδικού τρόπου με τον οποίο τη γιορτάζουν οι Μεξικάνοι.

Τα προαναφερθέντα βιβλία αποτελούν μέρος της σειράς “Cultura Mexicana” (Εκδόσεις Οσελότος), μέσα από την οποία καταγράφω, σε λίγες σελίδες, διάφορες πτυχές του μεξικάνικου πολιτισμού. Στο «τραπέζι της ανάγνωσης» τα βιβλία μου είναι ένα ορεκτικό για τον αναγνώστη, ο οποίος αν επιθυμήσει μπορεί να απολαύσει και κυρίως πιάτο και γλυκό, ερευνώντας και μελετώντας περαιτέρω τους τομείς που αναλύω στα βιβλία μου.

«Άνθος και Γαλήνη»
Αυτή είναι μια ποιητική συλλογή για την οποία κάνω αναφορά έξι ερωτήσεις παρακάτω.

Έχετε γράψει σε τόπους εκτός του γραφείου σας/σπιτιού σας;

Βέβαια, νομίζω πως όλοι όσοι γράφουν δεν βρίσκουν μόνο άνεση σε ένα σπίτι ή σε ένα γραφείο, αλλά και σε ένα ταξίδι, σε ένα καφενείο, σε ένα πάρκο, όπου οι Μούσες ή το Ντουέντε αποφασίσουν να συνεπάρουν τη δημιουργική γραφή.

Σας ακολούθησε ποτέ κανένας από τους ήρωες των βιβλίων σας; Μαθαίνετε τα νέα τους;

Οι ήρωες των βιβλίων μου είναι τα βιώματά μου. Δεν είμαι λογοτέχνης, δεν το θεωρώ εγώ τουλάχιστον. Γράφω μελέτες για τον μεξικάνικο πολιτισμό, για τη μεξικάνικη πατρίδα μου, με σκοπό να δείξω στην ελληνική πατρίδα μου, τον μικρό κήπο στον οποίο έπαιζα μικρός. Τα νέα τους; Τα περισσότερα είναι παλιά… απλώς καρτερούν με περισσή υπομονετικότητα τη στιγμή που θα αποτυπωθούν σε λέξεις και θα γίνουν βιβλίο.

Ποιός είναι ο προσφιλέστερός σας τρόπος συγγραφής; Πώς και πού παγιδεύετε τις ιδέες σας;

Στο σπίτι μου, κοιτάζοντας το ενυδρείο μου, και έχοντας ψυχική ηρεμία. Οι ιδέες έρχονται και φεύγουν και δεν κοιτάζουν χώρο και χρόνο. Οι άνθρωποι που γράφουν πρέπει να βρίσκονται συνεχώς σε εγρήγορση, ώστε να τις αρπάξουν πριν εξαφανιστούν.

Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Ακολουθείτε κάποια ειδική διαδικασία ή τελετουργία; Επιλέγετε συγκεκριμένη μουσική κατά τη γραφή ή την ανάγνωση; Γενικότερες μουσικές προτιμήσεις;

Συγγραφικά τελετουργικά δεν τηρώ. Περισσότερο τα τηρώ την ώρα του φαγητού, παρέα με τους ανθρώπους που εκτιμώ, παρά την ώρα που γράφω. Σίγουρα χρειάζομαι ψυχική ηρεμία. Να μην είναι ξύπνια η πόλη. Να έχει πάει για ύπνο και να ακούγεται μόνο το ροχαλητό της νύχτας. Βέβαια, αυτό δεν είναι απόλυτο. Πολλές φορές γράφω οπουδήποτε τον σκελετό των πραγμάτων που θέλω να πω και έπειτα, στον μικρό μου νυκτερινό κόσμο, βάζω σε τάξη λέξεις και σκέψεις. Οι μουσικές μου προτιμήσεις διαφέρουν αναλόγως με τη διάθεσή μου: ακούω πολλή κλασική μουσική, ελληνική έντεχνη, δημοτική, παραδοσιακή, ελαφρολαϊκή, μουσική (παραδοσιακή και μη) από όλο τον κόσμο, ροκ. Ακούω σχεδόν τα πάντα, μόνο μη μου ζητήστε να ακούσω σκυλάδικα και ορχηστρικά από αυτά που ακούγονται σε ανελκυστήρες ή σε κάποια καταστήματα, κυρίως το απαίσιο οργανάκι που έχουν σε πολλές ταβέρνες και εστιατόρια.

Ποιές είναι οι σπουδές σας και πώς βιοπορίζεστε;

Έχω σπουδάσει ισπανική φιλολογία, θέατρο, υποκριτική και σωματικό θέατρο στο Μεξικό και στην Αγγλία. Έχω παρακολουθήσει άτυπες σπουδές (σεμινάρια διαρκείας δηλαδή) πάνω στη μουσική, στον σύγχρονο χορό, στη φωνή, στο τραγούδι και στη φωτογραφία στο Μεξικό και στην Ελλάδα. Παρακολουθώ σπουδές πάνω στον ελληνικό πολιτισμό, όμως, έχω πάρει αναστολή φοίτησης, λόγω προσωπικών θεμάτων. Είμαι μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών και της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας, καθώς και ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Μεξικάνων Καλλιτεχνών και Διανοούμενων στην Ελλάδα «BALAM» και της Αστικής Πολιτιστικής Εταιρίας «la Melena del Huachinango». Επαγγελματική αποκατάσταση; Βιοπορισμός; Αυτές είναι λέξεις που πλέον έχουν παραχωρήσει τη θέση τους στις λέξεις «επιβιώνω» και «φυτοζωώ». Πάντως, είμαι συνηθισμένος στην έννοια «οικονομική κρίση», την έχω βιώσει στο πετσί μου πολλάκις. Αυτό είναι όμως το στοίχημα για μένα, να συνεχίζω να παίζω, να σκηνοθετώ και να διδάσκω θέατρο, να δημοσιογραφώ, να μεταφράζω, να οργανώνω πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Να συνεχίζω να είμαι δραστήριος και δημιουργικός, παρόλο που η εποχή τιμωρεί τη φαντασία και τη δημιουργικότητα.

Γράψατε ποτέ ποίηση, κι αν όχι, για ποιον λόγο;

Γράφω; Γράφω, αλλά είναι ποίηση; Κυκλοφορεί μια ποιητική μου συλλογή που τιτλοφορείται «Άνθος και Γαλήνη» (Εκδόσεις Άπαρσις). Απλώς δεν ξέρω αν οι στοχασμοί μου μπορεί να ονομάζονται ποιήματα. Ίσως έχω βάλει τις βαθιές μου σκέψεις να ηχούν ευχάριστα, ξεκούραστα. Ίσως αυτό χρειαζόμουν εγώ ό ίδιος, να τακτοποιήσω κατ’ αυτό τον τρόπο τα πράγματα που με «βασάνιζαν» χρόνια. Σας παραθέτω το όσα λέει το οπισθόφυλλο: Η μητρική μου γλώσσα είναι η ισπανική, όμως, όλα τα ποιήματα αυτής της συλλογής γράφτηκαν στην ελληνική. Συναισθήματα, βιώματα και στοχασμοί, όχι μόνο από την αναγέννησή μου στην Ελλάδα, αλλά και από παλαιότερες γεννήσεις μου. Μητρική γλώσσα δεν είναι μόνο αυτή που σε μαθαίνει να μιλάς, αλλά κι αυτή που σου βρίσκει λέξεις για να μιλήσεις.

Αν είχατε σήμερα την πρόταση να γράψετε μια μονογραφία-παρουσίαση κάποιου προσώπου της λογοτεχνίας ή γενικότερα, ποιό θα επιλέγατε;

Εν μέρει αυτό κάνω με τα βιβλία μου. Γράφω για το πρόσωπο της μεξικανικότητάς μου. Αν χρειάζεται να το συγκεκριμενοποιήσω, τότε θα έλεγα ότι θα μου άρεσε να γράψω για καλλιτέχνες-διανοούμενους που έχουν αδικηθεί από την Ιστορία ή που παρόλο που άφησαν μεγάλο και ουσιαστικό έργο δεν είναι γνωστοί.

Τι γράφετε τώρα;

Ετοιμάζω αυτό τον καιρό το τέταρτο βιβλίο της σειράς “Cultura Mexicana” που θα ασχολείται με τους Μάγια και τις «Ιερές Γραφές» τους.

Περί ανάγνωσης

Αγαπημένοι σας παλαιότεροι και σύγχρονοι συγγραφείς.

Πλάτων, Αριστοτέλης, Ευριπίδης, Νίκος Καζαντζάκης, Μ. Καραγάτσης, Έζρα Πάουντ, Τζων Στάινμπεκ, Γουίλιαμ Φώκνερ, Αλμπέρτ Καμύ, Βίκτωρ Ουγκώ, Φεδερίκο Γκαρσία Λόρκα, Ερνέστο Σάμπατο, Χουάν Ρούλφο, Χουάν Χοσέ Αρρεόλα, Χάιμε Σαμπίνες, Γκρασιλιάνο Ράμος.

Αγαπημένα σας παλαιότερα και σύγχρονα βιβλία.

Θα τα παραθέσω με την ίδια σειρά που απάντησα την προηγούμενη ερώτησή σας:

Πλάτων: «Πολιτεία», «Συμπόσιο». Αριστοτέλης: «Περί ψυχής», «Ποιητική». Ευριπίδης: «Εκάβη», «Ηλέκτρα», «Ελένη», «Τρωάδες». Καζαντζάκης: «Ασκητική», «Ο Καπετάν Μιχάλης». Καραγάτσης: «Ο Κίτρινος Φάκελος», «Το 10». Πάουντ: “The cantos”. Στάινμπεκ: «Τα σταφύλια της οργής». Φώκνερ: «Η αρκούδα». Καμύ: «Ο ξένος», «Η πανούκλα». Ουγκώ: «Οι άθλιοι». Λόρκα: “Romancero Gitano”. Σάμπατο: «Αντίσταση», «Περί ηρώων και τάφων». Ρούλφο: «Πέδρο Πάραμο», «Ο κάμπος στις φλόγες». Αρρεόλα: “Palindroma”, “Varia invención”, “Confabulario”. Σαμπίνες: “Adán y Eva”, “Tlatelolco”. Ράμος: «Άγονες ζωές».

Υπάρχουν κι άλλα, αυτά όμως έχουν πρωθυπουργική θέση στη βιβλιοθήκη μου.

Αγαπημένα σας διηγήματα.

Δεν θα πω για ένα διήγημα μόνο, αλλά για τις συλλογές διηγημάτων που είναι και που θα είναι πάντα αγαπημένες μου: «Ο κάμπος στις φλόγες» του Χουάν Ρούλφο, «Οι δύσκολοι έρωτες» του Ίταλο Καλβίνο, «Ιστορίες του παρθένου δάσους» του Οράσιο Κιρόγα, «Περσινή Αρραβωνιαστικιά» της Ζυράννας Ζατέλη και «Σταγόνες» της Κωνσταντίνας Τασσοπούλου.

Σας έχει γοητεύσει κάποιος σύγχρονος Έλληνας λογοτέχνης;

Βαθιά ο Παύλος Μάτεσις. Τρελά η Κωνσταντίνα Τασσοπούλου. Αρκετά ο Γιώργος Γιαννόπουλος. Θετικά ο Γκαζμέντ Καπλάνι. Ευχάριστα η Βασιλική Ηλιοπούλου.

Αγαπημένος ή/και ζηλευτός λογοτεχνικός χαρακτήρας.

Ο Μερσώ στον «Ξένο» του Καμύ. Ο Γιάννης Αγιάννης στους «Αθλίους» του Ουγκώ. Ο Χουάν Πρεσιάδο στον «Πέδρο Πάραμο» του Ρούλφο. Αυτοί είναι αγαπημένοι και όχι ζηλευτοί, το διευκρινίζω.

Αγαπημένο σας ελληνικό λογοτεχνικό περιοδικό, «ενεργό» ή μη; Κάποιες λέξεις για τον λόγο της προτίμησης;

Αγοράζω μερικά, όποτε η κρίση μου το επιτρέπει. Μου αρέσουν ιδιαιτέρως τα εξής: «Οδός Πανός», «Το Δέντρο», «(δε)κατα». Ο λόγος; Απλώς μου αρέσουν.

Τι διαβάζετε αυτό τον καιρό;

Δεν διαβάζω αυτό τον καιρό. Κάτι συμβαίνει μέσα μου και δεν μπορώ να ολοκληρώσω σελίδα. Ίσως η θέρμη να καταπιαστώ με τα βιβλία μου με έχει αποσβολώσει. Πάντως, πριν από τρεις ή τέσσερις μήνες είχα διαβάζει την «Ασκητική» του Καζαντζάκη, τον «Κύριο Επισκοπάκη» του Μήτσου, την «Αντίσταση» του Σάμπατο και τα «Λόγια του πρωινού και του σούρουπου» του Μαχφούζ.

Διαβάζετε λογοτεχνικές παρουσιάσεις και κριτικές; Έντυπες ή ηλεκτρονικές; Κάποια ιδιαίτερη προτίμηση στις μεν ή (και) στις δε;

Συνήθως δεν διαβάζω λογοτεχνικές κριτικές, διότι ενδόμυχα επηρεάζουν την κρίση μου. Αυτό που διαβάζω (ψάχνω) είναι τα βιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα. Να ξέρω ποιος είναι, από πού προέρχεται, τι γράφει. Τον βίο και την πολιτεία του.

Θα μας γράψετε κάποια ανάγνωση σε αστικό ή υπεραστικό μεταφορικό μέσο που θυμάστε ιδιαίτερα; [μέσο-διαδρομή-βιβλίο-λόγος μνήμης]

Πάμε Θέατρο… με το Τραμ.

Περί αδιακρισίας

Παρακολουθείτε σύγχρονο κινηματογράφο ή θέατρο; Σας γοήτευσε ή σας ενέπνευσε κάποιος σκηνοθέτης, ταινία, θεατρική σκηνή;

Παρακολουθώ και τα δυο, όσο μου το επιτρέπουν οι υποχρεώσεις μου. Το μόνο που δεν παρακολουθώ είναι η τηλεόραση, διότι απλούστατα δεν υπάρχει στο σπίτι μου… όχι ότι δεν την ανοίγω… δεν υπάρχει η συσκευή. Τώρα, όντας άνθρωπος του θεάτρου εγώ ο ίδιος, φροντίζω να ενημερώνομαι για τα θεατρικά και κινηματογραφικά δρώμενα. Ξέρετε όμως τι συμβαίνει πολλές φορές με μας που ασχολούμαστε με την υποκριτική; Τα έργα τα παρακολουθούμε από την πλευρά του «ειδικού» και όχι από την πλευρά του απλού θεατή. Αυτό όπως καταλαβαίνετε, δεν μας επιτρέπει να απολαύσουμε τις παραστάσεις. Όταν όμως, αντικειμενικά, τα έργα είναι συναρπαστικά και καταφέρνουν να μας συνεπάρουν, τότε αφήνουμε στην άκρη το βλέμμα του «κριτικού».

Οι εμπειρίες σας από το διαδικτυώνεσθαι;

Το διαδίκτυο είναι ένα χρήσιμο εργαλείο. Δικτυώνομαι είτε για να ενημερώνω για τις εκδηλώσεις στις οποίες λαμβάνω μέρος, είτε για να ενημερώνομαι για τις εκδηλώσεις των γνωστών και φίλων μου, είτε για να κοινοποιώ κάποιο δημοσιογραφικό μου κείμενο, είτε για να προωθώ κάποιο βιβλίο μου. Φροντίζω πάντα να δικτυώνομαι για επαγγελματικούς λόγους. Θεωρώ ανούσιο έως ηλίθιο να αναρτώ οτιδήποτε οικογενειακό και προσωπικό, να αναρτώ δηλαδή [μετά φωτογραφίας] πού πίνω καφέ, πού τρώω, πού κάνω μπάνιο, πού βγήκα να διασκεδάσω. Αν βρέχει, αν κάνει ζέστη, αν κάνει κρύο. Το πόσο χαριτωμένο είναι το σκυλί μου, η γάτα μου. Είναι θλιβερό να παρακολουθεί κανείς πως οι άνθρωποι έχουν ανάγκη για τέτοια αυτοπροβολή, γι’ αυτή την «επικοινωνία», γι’ αυτό το «μοίρασμα». Πλέον όλα τα προσωπικά τους τα βγάζουν στη φορά.

Αναρωτιέμαι αν αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν κάτι άλλο να κάνουν, πιο ουσιαστικό, πιο βαθύ, πιο δημιουργικό. Πλέον δεν απολαμβάνουν τίποτα αν δεν το αναρτούν κάπου στο διαδίκτυο. Το χειρότερο είναι ότι εκθέτουν σε υπέρμετρο βαθμό και τα παιδιά τους. Όλο αυτό πιστεύω προέρχεται από την έλλειψη ουσιαστικής φιλοσοφικής σκέψης και από τη μη συμφιλίωση με τους εαυτούς τους. Θυμάμαι μια παλιά μου επαφή που έγραψε και εξέδωσε ένα βιβλίο. Είχε αναρτήσει φωτογραφίες από την ώρα που το έγραφε, που το παρέδιδε στον εκδοτικό οίκο, που υπέγραφε το συμβόλαιο, που έβγαινε το εξώφυλλο, που είχε το πρώτο αντίτυπο στο χέρι, που βγήκε στα ράφια, που το αγόραζε κάποιος… Στο τέλος τη διέγραψα την επαφή μου αυτή.

Αν κάποιος σας χάριζε την αιώνια νιότη με αντίτιμο την απώλεια της συγγραφικής ή αναγνωστικής σας ιδιότητας, θα δεχόσασταν τη συναλλαγή;

Δεν θα δεχόμουν καμία τέτοια συναλλαγή για τίποτα από όσα κάνω. Ο καθένας κάνει τον κύκλο του. Θα περάσω από τη νιότη για όσο πρέπει, όπως πρέπει και όταν χρειαστεί να κλείσει ο κύκλος της, απλώς θα ήθελα να είμαι ευχαριστημένος από αυτά που κατάφερα να κάνω.

Κάποια ερώτηση που θα θέλατε να σας κάνουμε μα σας απογοητεύσαμε; Απαντήστε την!

Ναι, αν έχω σχέση, παιδιά, γατιά, σκυλιά… απορώ πως δεν τα ρωτάτε αυτά… δεν θέλετε να πουλάτε;

Σημ. Ο Luis Gómezbeck διατηρεί τη στήλη «Paseo de Salónica» στην πολιτιστική ιστοσελίδα thessalonikiartsandculture.gr, όπου προτείνει λογοτεχνικά βιβλία από τη Λατινική Αμερική.

Στις εικόνες: Graciliano Ramos, Juan Rulfo, Ernesto Sabato, Juan Jose Arreola, Jaime Sabines, Horacio Quiroga, Frederico Garcia Lorca, Victor Hugo, John Steinbeck, Albert Camus.