Πανδοχείο

Αγαπημένα σας παλαιότερα και σύγχρονα βιβλία;

Τα πρώτα βιβλία που διάβασα ήταν η Ιλιάδα και η Οδύσσεια του Ομήρου διασκευασμένες για παιδιά, έγιναν και από τα πιο αγαπημένα. Άλλα αγαπημένα μέσα στα χρόνια: Κοντά στις ράγες της Άλκης Ζέη (ως παιδί επέστρεφα ξανά και ξανά), Το κλειδί είναι κάτω από το γεράνι του Χρ. Μίσσιου, Εν ονόματι του Σαμαράκη, Η Παναγιά η γοργόνα του Μυριβήλη, ο Ζορμπάς του Καζαντζάκη (μάλλον φταίει η κρητική μου καταγωγή), η Πάπισσα Ιωάννα του Ροΐδη, Το τρίτο στεφάνι του Ταχτσή (σε αυτό επιστρέφω ως μεγάλη ξανά και ξανά), Νανά του Zola, De Profundis του Wilde, ο Έρωτας στα χρόνια της χολέρας του Marques, ο Ερωτόκριτος του Κορνάρου (γι’ αυτό δεν φταίει η κρητική μου καταγωγή, αλλά μάλλον ο Χάλαρης),  Αδριανού απομνημονεύματα της Yourcenar, The Golden Bough του Frazer (γι’ αυτό φταίει η Έρημη χώρα), η ποιητική συλλογή Adieu του Χ. Βλαβιανού, τα Χαστουκόψαρα του Λ. Χρηστίδη, και φυσικά ο Αστερίξ.

Αγαπημένα σας διηγήματα;

Σχεδόν όλα από τους Δουβλινέζους του Joyce, περισσότεροι οι «Νεκροί»,  η συλλογή Τα ρέστα του Ταχτσή, τα αφηγήματα στο Τέλος της μικρής μας πόλης του Χατζή, «Το καινούργιο φόρεμα» της Β. Γουλφ (που το μετέφρασα και δημοσιεύτηκε στην Νέα Εστία).

Αγαπημένοι παλαιότεροι και σύγχρονοι συγγραφείς.

Πολλοί! Ο Καζαντζάκης, ο Ταχτσής, ο Σαμαράκης, ο Χατζής, η Άλκη Ζέη, ο Wilde, ο Coetzee, ο Marques, ο Roth, η Morrison   κ.α.

Διακονείτε το κοπιώδες έργο της μετάφρασης. Τι είδους σχέση συνδέει τον μεταφραστή με τον συγγραφέα που ο πρώτος μεταφράζει;

 …και με το βιβλίο που μεταφράζει. Ερωτική. Όχι πάντα μονογαμική, αν και σχέση αφοσίωσης. Προσπαθείς να τον γνωρίσεις, να μάθεις τα μυστικά του, προσπαθείς, κατά μία έννοια, να γίνεις εκείνος, να τον κάνεις σαν εσένα. Προσπαθείς να μπεις στο μυαλό του – τα καταφέρνεις; Χμμ… δεν ξέρω… εσύ όμως προσπαθείς να καταλάβεις τι σκέφτεται για να το σκεφτείς· τι θέλει να πει για να το πεις· να διαβάσεις πίσω από τις λέξεις του, να τον οικειοποιηθείς, να τον κατακτήσεις για να τον ικανοποιήσεις και να σε αφήσει τελικά να τον μεταφέρεις στην γλώσσα σου. Εδώ όμως πρέπει να προσθέσω ότι καμιά φορά αναγκάζεσαι να είσαι άπιστος, με μέτρο πάντα, ώστε ο καρπός από τη σχέση πρωτοτύπου-μετάφρασης να βγει όμορφος.

Από τις μεταφράσεις σας ποια σας δυσκόλεψε περισσότερο και ποια σας πρόσφερε τις μεγαλύτερες ηδονές; Ποιο βιβλίο θα επιθυμούσατε να συστήσετε στους αναγνώστες;

Ποια με δυσκόλεψε; Εύκολη η απάντηση. Η Ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας  του Anthony Kenny με εξουθένωσε, τόσο λόγω όγκου όσο και λόγω περιεχομένου.  Ποια μου πρόσφερε τις μεγαλύτερες ηδονές; Δύσκολη απάντηση! Όλα τα αγαπώ και απόλαυσα τη μετάφρασή τους για διαφορετικό λόγο το καθένα. Τον Αλέξανδρο; Γιατί ήταν το πρώτο βιβλίο που μετέφρασα. Τον Φίλιππο;  Γιατί συστήνει τον αδικημένο από την ιστορία πατέρα ενός μεγάλου για την ιστορία γιου. Την Ιστορία της φιλοσοφίας; Για την πρόκληση που μου έθεσε. Το Ο θεός δεν είναι μεγάλος; Γιατί σε αυτό βρήκα αλήθειες που δεν τις είχα συνειδητοποιήσει πριν. Την Μονογαμία του A. Philips; Γιατί έγινε θέμα συζήτησης με φίλους. Το Περί λογοκρισίας; Γιατί το έγραψε ο Coetzee. Ίσως, λέω ίσως, έχω μια μικρή αδυναμία στην Λαγνεία του Simon Blackburn, γιατί, την μετέφραζα και γελούσα, τη διασκέδασα την μετάφρασή της. Ίσως αυτό να σύστηνα λοιπόν.

Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Ακολουθείτε κάποια ειδική διαδικασία ή τελετουργία; Επιλέγετε συγκεκριμένη μουσική κατά την ανάγνωση και την μετάφραση; Γενικότερες μουσικές προτιμήσεις;

Όχι δεν εργάζομαι με συγκεκριμένο τρόπο. Ούτε σε συγκεκριμένο μέρος. Όταν έχω «μπει» στην μετάφραση οι κεραίες μου είναι παντού και πάντα όρθιες. Ποτέ δεν ξέρεις που θα συναντηθείς με την κατάλληλη λέξη, την κατάλληλη έκφραση, ή ακόμη και το κατάλληλο ερέθισμα που θα σε οδηγήσει σε αυτό που πολλές φορές καταλαβαίνεις ότι θέλει να πει ο συγγραφέας, αλλά δεν μπορείς να το εκφράσεις λεκτικά. Συχνά έχει τύχει να ξυπνήσω το πρωί και η πρώτη σκέψη μόλις ανοίξω τα μάτια μου να είναι εκείνη η λέξη που μπορεί να έψαχνα όλο το προηγούμενο απόγευμα ή ένα απόγευμα μία εβδομάδα πριν… Όταν δουλεύω ακούω ραδιόφωνο – συνήθως μουσικούς σταθμούς, διάφορους – περισσότερο για παρέα, όταν δεν έχω ραδιόφωνο, διαβάζω φωναχτά αυτό που μεταφράζω. Όσον αφορά γενικά στη μουσική, δεν έχω κάποια ιδιαίτερη προτίμηση, ακούω τα πάντα, αρκεί η μελωδία να έχει κάτι να μου πει….

Υπάρχουν συγκεκριμένοι συγγραφείς με τη μετάφραση των οποίων θα επιθυμούσατε να αναμετρηθείτε;

Ναι. Με έχει γοητεύσει η ευγλωττία και η γοητεία του λόγου του Anthony Kenny, του σύγχρονου Άγγλου φιλοσόφου, και θα ήθελα κάποια στιγμή να αναμετρηθώ και με  τη μετάφραση του συλλογικού έργου του,  A new History of Western Philosophy σε 1000 σελίδες.

Αγαπημένος ή/και ζηλευτός λογοτεχνικός χαρακτήρας;

Ο Δον Κιχώτης γιατί ακολουθεί την τρέλα και το όνειρό του.

Τι διαβάζετε και τι μεταφράζετε αυτόν τον καιρό;

Τα τελευταία χρόνια τα διαβάσματά μου έχουν να κάνουν τις περισσότερες φορές με αυτό που μεταφράζω. Αυτόν τον καιρό λοιπόν ετοιμάζω ένα «Απάνθισμα αρχαίας σοφίας» για τις εκδόσεις Πατάκη και κάνω παρέα με τους προσωκρατικούς, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τους τραγικούς, τον Πλούταρχο, τον Διογένη Λαέρτιο, τον Σενέκα κ.α. Συγκεκριμένα, αυτές τις μέρες βρίσκομαι στo Συμπόσιο και στον λόγο της Διοτίμας για τη φύση του έρωτα.

Παρακολουθείτε σύγχρονο κινηματογράφο και θέατρο; Σας γοήτευσε ή σας ενέπνευσε κάποιος σκηνοθέτης, ταινία, θεατρική σκηνή;

Κινηματογράφο κυρίως. Μου αρέσουν ο W. Allen, ο Almodovar, το Kill Bill του Tarantino. Επιστρέφω πολύ συχνά στο Amelie του Jeunet. Με ενθουσίασε το  I love you, Phillip Morris με τους Ewan McGregor και Jim Carrey, παλιότερα Η αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού  πάλι με τον Carrey,  και το Matrix (κυρίως η πρώτη από την τριλογία). Βλέπω τις αγαπημένες μου ταινίες πολλές φορές. Θέατρο, όχι και τόσο συχνά. Παρακολουθώ όμως κάποιες ερασιτεχνικές ομάδες από θεατρικά εργαστήρια δήμων, όπως τους «Εν δράσει», όπου συμμετέχουν φίλοι.

Πώς βιοπορίζεστε;

Είμαι φιλόλογος και παραδίδω μαθήματα. Παράλληλα, εργάζομαι στην οικογενειακή επιχείρηση, Ναυπηγεία, στο Πέραμα.

Αν κάποιος σας χάριζε την αιώνια νιότη με αντίτιμο την απώλεια της αναγνωστικής και μεταφραστικής σας ιδιότητας, θα δεχόσασταν την συναλλαγή;

Μα τα βιβλία συμβάλλουν στην νεότητα. Μαθαίνεις νέα πράγματα, βιώνεις εμπειρίες, ωριμάζεις, αλλάζεις, αυτό δεν είναι νεότητα; Ίσως όχι αιώνια… αλλά φοβάμαι πως το για πάντα είναι πάρα πολύ μεγάλο διάστημα. Θα έπληττα….

Οι εμπειρίες σας από το διαδικτυώνεσθαι;;

Πολλές. Κάνω κατάχρηση του διαδικτύου.  Με ένα κλικ μπορείς να βρεθείς παντού. Να επικοινωνήσεις, να μάθεις, να αγοράσεις, να πουλήσεις (τα δύο τελευταία δεν τα κάνω)… Σου εξασφαλίζει πρόσβαση σχεδόν παντού. Χρωστάω τεράστια ευγνωμοσύνη –το ίδιο, νομίζω, και πολλοί άλλοι σε όλο τον πλανήτη – στον «καλό εκείνο άνθρωπο που σκέφτηκε πρώτος να ανεβάσει στο διαδίκτυο βιβλία σε μορφή PDF».

Σημ.: Παρουσίαση του συναρπαστικού βιβλίου του Κρίστοφερ Χίτσενς εδώ.