Πανδοχείο

Γλυκιά χιλιανή συμμορία

Όλως περιέργως, όταν φτάσαμε στο μπακάλικο, ο Έμερσον Λέρα κέρασε όλο το μαγαζί μάτε, με αντάλλαγμα να παρακολουθήσουμε ένα έκτακτο ρεσιτάλ γκάιντας, το οποίο αναγκαστήκαμε να υποστούμε μέχρι τέλους, αφού ο πονηρός Αστουριανός είχε την προνοητικότητα να μας δέσει με αλυσίδες. Έτσι, κύριε καθηγητά, την ίδια στιγμή που στο Τορτίτας απέναντι απ’ τους παραδεισένιους υφάλους του Κόλπου ντε Πένας και δίπλα στον κρυστάλλινο Μπάκερ που παράσερνε στο διάβα του τα πρώτα μπλοκ λιωμένων πάγων, εκτυλίσσονταν αυτή η σκηνή απ’ τη γαλήνια ζωή των κρεολών, η μοίρα έσπρωχνε το κήτος στα γαλάζια νερά της Ουρουγουάης, έτσι ώστε ο προστατευόμενός σας, Ροσεβέλ Αλδάο, και οι διακεκριμένοι φίλοι του να μπορέσουν τον άνθρωπο που – κυριολεκτικά – έγινε κομμάτια, προκειμένου να ενώσει δυο επιστήμονες, αφοσιωμένους στη διάσωση της μνήμης των Αδελφών Γκριμ. [σ. 134]

Και ποιοι είναι οι Αδελφοί Γκριμ; Οι κατά κόσμον και διδυμία Άβελ και Κάιν Γκριμ, ελεεινοί πλανόδιοι λαϊκοί τροβαδούροι που όργωσαν την χιλιανή Παταγονία και τις ουρουγουανές πεδιάδες εγγράφοντας στη μουσική τους μερικές εκατοντάδες ζωές εντοπίων και περαστικών αλλά και εγγραφόμενοι στις ιστορίες των τόπων όπου πέρασαν. Και ποιος ενδιαφέρεται για δαύτους; Μα δυο εκκεντρικοί καθηγητές – ειδήμονες που ανέλαβαν βιογράφοι των δυο ανεκδιήγητων μουσικών με τις αξιοδιήγητες ιστορίες αλλά και διασώστες της τέχνης των παγιαδόρ. Και ποιοι είναι είναι παγιαδόρ; Οι ασκούμενοι στην τέχνη της πάγιας ή παγιάδας, αυτού του τραγουδιστικού ομοιοκατάληκτου αυτοσχέδιου στιχουργικού διαλόγου με συνοδεία κιθάρας και με ανταλλαγή φαγητό και κατάλυμα.

Στην εισαγωγή του κάποιος πανύποπτος κύριος ονόματι Χοσέ Σεράγεβο μας αποκαλύπτει πως αναδιφώντας στα ράφια του ερειπωμένου μπακάλικου στο παταγονικό Τορτίτας ανακάλυψε τις επιστολές κι έτσι τώρα μπορεί να μας εκθέσει την επιστολική μονομαχία των ευρυμαθών ερευνητών. Η αλληλογραφία των δυο τοπικών διανοιών δεν είναι απρόσκοπτη. Ο Καστεγιάνος, από την μία, γνωστός από τον εξαίρετο πρόλογό του στον Νέο Τηλεφωνικό Κατάλογο του Μοσκίτος, έχει να αντιμετωπίσει τον ταχυδρόμο, κατάλοιπο της στρατιωτικής δικτατορίας, που πετάει συστηματικά την αλληλογραφία στη δημόσια χωματερή, και μόνο χάρη σε κάποιο φιλεύσπλαχνο ρακοσυλλέκτη θα το λάβει στα χέρια του, με αντάλλαγμα μια τεράστια ομελέτα. Ο φον Κλατς, από την άλλη, πρέπει να στεγνώνει τις επιστολές από τα νερά του Κόλπου ντε Πένας, καθώς η ταχυδρομική βάρκα του επονομαζόμενου Μιγκέλ Στρογκόφ το ταχυδρομικό πλοιάριο περνάει ανάμεσα σε φάλαινες και πιγκουίνους.

Και κάπως έτσι ξεκινάει η ιχνηλασία του ψηλού και του κοντού, στα καταγώγια και στα επαρχιακά μπαρ, στα παλκοσένικα και τα ταβερνεία της νοτιολατινικής ηπείρου. Οι ευγενείς συν-ανταγωνιστές επιστήμονες συζητούν γραπτώς, ανταλλάσσουν απόψεις, επιδεικνύουν γνώσεις, συμβουλεύονται εγχειρίδια και εμπιστεύονται προφορικές διηγήσεις, δημοσιεύματα αθλητικών περιοδικών, θρύλους και πραγματικότητες, που μ άλλον αριθμούνται σε εκατοντάδες, όσοι και οι συνεισφέροντες στο σπουδαίο τους έργο. Κι έτσι κι εμείς παίρνουμε στο κατόπι τους διαρκώς φευγάτους μαιτρ της λογοκλοπίας και γνώστες της μελαγχολίας που ακολουθεί την ευφορία, φτάνοντας λίγο μετά την αναχώρησή τους από τις κρεολέζικες φιέστες, τα κέντρα ανύπαντρων μητέρων ή τους εορτασμούς της παγκόσμιας ημέρας της Καμφοράς.

Ο αναγνώστης θα πρέπει να είναι προετοιμασμ ένος για εξωφρενικά παραμύθια και αδιανόητες ιστορίες που εξελίσσονται απρόβλεπτα σε κάθε επόμενη φράση. Θα πρέπει επίσης να συγκρατήσει ονόματα όπως εκείνο της όμορφης γουαρανί δεσποσύνης Κοεμέ Νενέ Λιθαράγκα Καλτβάσερ Ντιπόν, με τρία δηλαδή επίθετα, καθώς η μητέρας της δεν θυμάται αν την έχει κάνει με τον Βάσκο, τον Γερμανό ή με τον Γάλλο, αλλά και της μητέρας της, καθώς και του έρωτα της πρώτης με τον Κάιν και της δεύτερης με τον Άβελ. Έτσι ακολούθησε μια ακόμα πολύπλοκη τελετή προκειμένου η δεύτερη να γίνει μητέρα του συζύγου της κόρης της κι ο εραστής της, πατέρας της κόρης της γυναίκας του και του συζύγου της, δηλαδή του ίδιου του αδελφού του! Τουλά χιστο μπορούμε να ξεκουραζόμαστε στους συνηθισμένους τόπους συνάντησης μουσικών και ακροατών και συμμέτοχων, τις περίφημες pulperie, δηλαδή τα αγροτικά μπακάλικα που έχουν εξοπλιστεί με εγκαταστάσεις μπαρ, εστιατορίου, κτηνιατρείου, οδοντιατρείου, συνεδριακού κέντρου, ταχυδρομείου, θεάτρου, αίθουσας κινηματογράφου και άλλων ανέσεων.

Να μην ξεχάσω άλλη μια σημαντική λεπτομέρειες, φίλτατε κύριε καθηγητά: επί ώρες, οι νεαροί ρακοσυλλέκτες έψαχναν του κάκου στα γύρω σπίτια να βρουν μια σημαία της Χιλής για να σκεπάσουν αυτό το ιδιότυπο φέρετρο φιλίας, αυτού ο γενειοφόρος Ντολόρες ντε Αλσίδες επέμενε ότι, εφόσον ήθελαν να προσδώσουν εθνικές διαστάσεις στην τελετή, επ’ ουδενί μπορούσε να λείπει η σημαία. Τελικά, βρέθηκε μια λύση που δε στερούνταν τρυφερότητας, και το κασόνι πήρε δρόμο για τη θάλασσα, φορτωμένο στους ώμους των κουρελήδων και σκεπασμένο με τη μελανέρυθρη σημαία της Αβγοέ, της δοξασμένης ποδοσφαιρικής ομάδας του Μοσκίτος, τρεις φορές πρωταθλήτριας στο Πρωτάθλημα Καλλιεργητών Ζαχαρότευτλων των Μόντες, Μίγκες και Ελ Τάλα, και ιδρυθείσας το 1955 απ’ το Σωματείο Αναρχικών Εργατών Πτηνοτροφείου της Ουρουγουάης. [σ. 123 -124]

Έχουμε ήδη φιλοξενήσει την γραφή του Σεπούλβεδα ως φωτεινό λύχνο, αφηγηματική αντίσταση και πολεμική και αντιπολεμική σημειωτική. Η ταυτότητά του είναι γεμάτη: ακούραστος πολιτικός αγωνιστής, σύντροφος φρουρός του Αλιέντε, φυλακισμένος – καταδικασμένος –  εξόριστος των δικτατόρων, πολεμιστής των Σαντινίστας και της Greenpeace και  μέχρις εσχάτων αγωνιστής για τους ιθαγενείς Μαπούτσε της νότιας Χιλή – είναι εκείνοι που έχασαν τη γη τους επί Πινοσέτ και που βαφτίστηκαν και καταδικάστηκαν ως τρομοκράτες για να φύγουν οριστικά από τη μέση, ώστε να χαριστεί στις μεγάλες πολυεθνικές που τον προσκυνούσαν. Τώρα ο συγγραφέας αφήνει για λίγο στην άκρη την απροκάλυπτα πολιτική του πένα και πιάνει τα όργανα που ποτέ δεν μπόρεσε να παίξει. Αλλά καλύτερα έτσι: συνεργάζεται με τον καλό του φίλο ουρουγουανό Μάριο Δελγάδο Απαραΐν (γεν. 1949), ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του νέου ισπανόφωνου μυθιστορήματος και φτιάχνουν από κοινού και από το τίποτα έναν ολόκληρο κόσμο, όπου η μουσική είναι κάτι διαφορετικό, πολύ διαφορετικό απ’ ό,τι στον υπόλοιπο κόσμο.

Επιτρέψτε μου, αγαπητέ και άξιε καθηγητά, να σας εκφράσω τη βαθιά μου έκπληξη μπρος στις συμπτώσεις που μπορεί να μας επιφυλάσσει η τύχη, η μοίρα ή το πεπρωμένο (συχνά αναρωτιέμαι μήπως αυτά τα τρία αποτελούν μία οντότητα), όταν καμιά φορά μας φέρνει κοντά σε πολλά πράγματα που τα νομίζαμε μακρινά και απρόσιτα. [σ. 126]

Εκδ. Opera, 2006, μτφ. Αχιλλέας Κυριακίδης – Τζίνα Σερέτη, σελ. 229. Με 30σέλιδο γλωσσάριο του Χοσέ Σεράγεβο και 93 σημειώσεις των μεταφραστών [Luis Sepúlveda – Mario Delgado Aparaín – Los peores cuentos de los hermanos Grim, 2004].