Στο Αίθριο του Πανδοχείου, 136. Μυρσίνη Γκανά

Περί μετάφρασης

Διακονείτε το κοπιώδες έργο της μετάφρασης. Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Τι είδους σχέση συνδέει τον μεταφραστή και τον συγγραφέα που ο πρώτος μεταφράζει;

Δεν μπορώ να πω ότι έχω κάποιον ιδιαίτερο τρόπο δουλειάς. Κάνω ένα πρόχειρο πλάνο (πόσες σελίδες την ημέρα κτλ) και ξεκινάω. Όσο προχωράει η μετάφραση τόσο περισσότερο «μπαίνω στο κλίμα». Στη δεύτερη ανάγνωση βλέπω πολλές φορές καθαρά την αρχική αμηχανία. Είναι, ωστόσο, κι αυτό μέρος της σχέσης του μεταφραστή με τον συγγραφέα και, κυρίως, με το ίδιο το κείμενο. Στην αρχή υπάρχει μια αμηχανία, μια απόσταση. Σιγά σιγά η σχέση αρχίζει να αποκτάει σώμα και ένταση. Και όπως σε όλες τις σχέσεις, αυτά που στην αρχή έμοιαζαν υπέροχα μπορεί να μας απογοητεύσουν και αντίστροφα, κάποιος που δεν μας γεμίζει πολύ το μάτι αποκαλύπτει εξαιρετικά χαρίσματα.      

Από τις μεταφράσεις σας ποια σας δυσκόλεψε περισσότερο και ποια σας πρόσφερε τις μεγαλύτερες ηδονές;

Οι πιο δύσκολες μεταφράσεις είναι αυτές που με κάνουν να νιώθω τις ελλείψεις μου και με αναγκάζουν να αναζητήσω και να κατακτήσω γνώσεις αλλά και νέους τρόπους δουλειάς, πολλές φορές. Κατά συνέπεια, προσφέρουν και τη μεγαλύτερη ηδονή, την αίσθηση ότι προχωράει κανείς ένα βήμα παραπέρα.

Από τα βιβλία που μεταφράσατε υπάρχουν κάποια στα οποία επιθυμείτε να κάνετε ιδιαίτερη αναφορά ή να συστήσετε στους αναγνώστες;

Το «Όλα έρχονται στο φως» του Τζόναθαν Σάφραν Φόερ (εκδόσεις Μελάνι), είναι ένα από τα βιβλία που αγάπησα πάρα πολύ ως αναγνώστρια, όπως και το «Μια σχεδόν φυσιολογική οικογένεια» του Ντέιβιντ Σεντάρις.

Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Ακολουθείτε κάποια ειδική διαδικασία ή τελετουργία; Επιλέγετε συγκεκριμένη μουσική κατά την ανάγνωση και την μετάφραση; Γενικότερες μουσικές προτιμήσεις;

Κάθομαι στο γραφείο μου με ένα φλιτζάνι καφέ και ξεκινάω. Δεν ακούω μουσική, γιατί μου είναι απαραίτητο να ακούω τον ρυθμό αυτού που γράφω. Μερικές φορές δοκιμάζω λέξεις φωναχτά. Βάζω μουσική όταν νιώθω ότι το μυαλό μου έχει σταματήσει. Τώρα τελευταία το Stabat Mater του Pergolesi.

Υπάρχουν συγκεκριμένοι συγγραφείς με τη μετάφραση των οποίων θα επιθυμούσατε να αναμετρηθείτε;

Πολλοί, και μάλιστα από γλώσσες που ούτε καν μιλάω.

Τις περισσότερες φορές ο μεταφραστής τίθεται στο περιθώριο. Τα φώτα στρέφονται αποκλειστικά στον συγγραφέα, ενώ σπάνια οι κριτικές αναφέρονται στο έργο του. Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό και τι θα προτείνατε ώστε να έχει τη θέση που του αρμόζει;

Νομίζω ότι τα τελευταία χρόνια οι κριτικοί βιβλίου αρχίζουν να ασχολούνται λίγο περισσότερο με το θέμα της μετάφρασης, αν και τις περισσότερες φορές αναγκαζόμαστε απλώς να υποθέσουμε ότι, μια που η κριτική για ένα βιβλίο είναι θετική, ο μεταφραστής έχει κάνει καλή δουλειά.

Από την άλλη οι επιμελητές και διορθωτές τίθενται σε ακόμα μεγαλύτερη «αφάνεια». Τι προβλήματα παρουσιάζει η συνεργασία μαζί τους και ποια θα ήταν η ιδανικότερη μορφή της;

Οι επιμελητές και οι διορθωτές είναι όντως αφανείς ήρωες. Το πιο σημαντικό, νομίζω, είναι να υπάρχει διάθεση συνεργασίας και από τις δύο πλευρές. Σε αυτή την περίπτωση η βοήθεια που προσφέρουν είναι ανυπολόγιστη, και μπορούν να σώσουν τον μεταφραστή από πολλές κακοτοπιές.

Σας ακολούθησαν ποτέ ήρωες των βιβλίων που μεταφράσατε; Μάθατε τα νέα τους; 

Η Ούρσουλα, η ηρωίδα του μυθιστορήματος «Ζωή μετά τη ζωή» (εκδόσεις Μεταίχμιο) της Κέιτ Άτκινσον που μετέφρασα πρόσφατα, ήταν μαζί μου για πολύ καιρό, και εξακολουθώ να την σκέφτομαι.

Περί ανάγνωσης

Αγαπημένοι σας παλαιότεροι και σύγχρονοι συγγραφείς.

Ο Σαίξπηρ, ξανά και ξανά, γιατί έχει χαρτογραφήσει την ανθρώπινη ψυχή με όλες της τις λεπτομέρειες. Παπαδιαμάντης, Βιζυηνός, Τζόις, Φίλιπ Ροθ, Μαρία Μήτσορα. Και ο Σάλιντζερ, του οποίου το «Φράνυ και Ζούι» είναι το φυλαχτό μου. Και αναρίθμητοι άλλοι.

Αγαπημένος ή/και ζηλευτός λογοτεχνικός χαρακτήρας. 

Ζούι Γκλας, λατρεμένος μικρός αδερφός.

Τι διαβάζετε αυτό τον καιρό;

«Το βυζάντιο έχει ρεπό»  του Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκη, και μου αρέσει πάρα πολύ.

Περί αδιακρισίας

Οι εμπειρίες σας από το διαδικτυώνεσθαι;

Δε νομίζω ότι υπάρχουν πλέον πολλοί άνθρωποι στο δυτικό κόσμο που θα μπορούσαν να ζήσουν χωρίς τα διαδίκτυο. Δεν αποτελώ εξαίρεση, είναι εργαλείο δουλειάς, διασκέδασης, αλλά και πολύτιμης επαφής με την Ελλάδα, για όσους από μας ζουν μακριά.

Αν κάποιος σας χάριζε την αιώνια νιότη με αντίτιμο την απώλεια της μεταφραστικής ή της αναγνωστικής σας ιδιότητας, θα δεχόσασταν τη συναλλαγή;

Την μεταφραστική ιδιότητα μπορεί και να δεχόμουν να τη χάσω, την αναγνωστική όμως, ποτέ! Το πρόβλημά μου είναι ότι δεν βρίσκω πάντα όσο χρόνο θα ήθελα για διάβασμα, το να βρεθώ με άπειρο χρόνο και να μην μπορώ να διαβάσω, θα ήταν το πιο σκληρό βασανιστήριο.