Νεφέλη Δημελή – Στεγνό στόμα

Μαύρα παραμύθια για λευκές ψυχές

Η λίμνη της δειλίας δεν αποτελούσε μόνο ονειρικό στοιχείο. Υπήρχε. Η δειλία ήταν μία κολλώδης λιπαρή ουσία που κυλούσε στο αίμα των δειλών ανθρώπων. Αυτή η ουσία σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες χρόνων, κώλυε τον δειλό απ’ τα να πάρει έσω και μία θαρραλέα απόφαση. Αν λοιπόν ξεζούμιζε κάποιος πολλούς δειλούς, τότε αποκτούσε πολλά φιαλίδια με την ουσία της δειλίας. Η αναλογία, σύμφωνα με ένα ειδικό άρθρο με τίτλο «Συνταγές και εναλλακτικοί τρόποι διεξαγωγής ενός πολέμου», που είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα της κυβέρνησης ήταν ένα φιαλίδιο ανά τέσσερις δειλούς.

Οι Γεύσεις πολέμου ξεκινούν ως συλλογική διήγηση κάποιων που αναζητούν τόπο σωτήριο ή έστω επιβιωτικό, εν μέσω πολέμου και λιμού. Εκείνος που κάθε φορά αναχωρεί από την υπόγεια προσωρινή κατοικία τους προς αναζήτησή του αποχαιρετάται με δισταγμό και αβεβαιότητα προτού τον καταπιεί η σιωπή, η άμεση και η οριστική.  Οι έγκλειστοι παραμένοντες ορμούν στα σώματα των νεκρών τους και σταματούν μετά από λίγες δαγκωνιές. Ο καθένας βλέπει στον άλλον τον κανίβαλο εαυτό του – καθρέφτη του. Όταν λίγο προτού αποφασίσουν ποιος θα είναι ο επόμενος για τα επικίνδυνο ταξίδι, ο αφηγητής αποκοιμιέται και ονειρεύεται τις τρισδιάστατες πόλεις να έχουν «μετατραπεί σε χάρτινη ασπρόμαυρη ζωγραφιά, φτιαγμένη από χέρι ατάλαντου παιδιού» και την δειλία να είναι διαδεδομένη παντού, όπως και στον αληθινό κόσμο.

Αυτή η ουσία ήταν αφάνταστα χρήσιμη. Ύστερα από πειράματα αποδείχτηκε ότι, αν χρησιμοποιούνταν ως ενέσιμο εμφύτευμα στα σώματα των υπερβολικά γενναίων, που με τον αυθορμητισμό τους μπορούσαν να προκαλέσουν κακό στους άλλους και στον εαυτό τους – και ξέρουμε πόσο χρήσιμοι είναι οι γενναίοι σε καιρό πολέμου -, τότε μειωνόταν η μεγάλη τους ανάγκη για περιπέτεια, τουλάχιστον όταν δεν χρειαζόταν. Όμως, η χορήγηση της ενέσιμης δειλίας έπρεπε να επιβλέπεται από εμπειρογνώμονες, να είναι τόση ώστε ο γενναίος να παραμείνει γενναίος. Αν γινόταν κάποιο λάθος κι ο γενναίος γινόταν ολότελα δειλός, τότε έπρεπε να ξεζουμιστεί, ώστε η δειλία του να μην πάει χαμένη.

Το χτίσιμο ενός εργοστασίου παραγωγής δειλίας σε μια θεοσκότεινη πόλη και η δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης δειλών ανθρώπων είναι γεγονός, ενώ οι δειλοί φυσικά φοβούνται να βοηθηθούν από τις ανθρωπιστικές οργανώσεις. Ίσως σε κάποιο επόμενο πόλεμο να εξαφανιστεί και το τελευταίο φιαλίδιο, με αποτέλεσμα «να ξεχαστεί ένα κομμάτι Ιστορίας – προκειμένου να επαναληφθεί».

Στο «Μαύρο νερό» η Αργεντινή Εσπεράνζα μεγαλώνει σ’ ένα ορφανοτροφείο που έχει τόσο στενούς διαδρόμους, ώστε κάθε φορά που τους διέσχιζε ο εύσωμος μάγειρας τραβούσε σαν μαγνήτης τη σκόνη από τους τοίχους. Ο χρόνος δεν είναι ποτέ με το μέρος της, ούτε βέβαια η βίαιη διεύθυνση, αλλά το μικρό κορίτσι θα οδηγηθεί στην αλήθεια του χορού, στην θητεία σε μια Ακαδημία και σε μια περιπετειώδη πορεία που καταλήγει σε μια παλιά πηγή νερού, καλυμμένη με μούχλα και σε μια ψυχιατρική κλινική.

Αμέσως μετά, μια παχύσαρκη γυναίκα με όμορφες κόκκινες φακίδες στο πρόσωπο, με άρπαξε αδέξια και με τοποθέτησε πάνω σε ένα παγωμένο τραπέζι. Εκεί άρχισε να με καθαρίζει, και δεν ήθελα. Λάτρευα την κακοσμία του σώματός μου μέχρι εκείνη τη στιγμή, μια παράξενη οσμή από αίμα και υγρά. Ωστόσο, παρά τη θέλησή μου, εκείνη συνέχισε να με πλένει κι εγώ, το έμβρυο, πιο καθαρό από ποτέ, μουρμούρισα κάτι από θυμό. Και μόλις το έκανα οι άνθρωποι στο δωμάτιο γέλασαν, μπροστά στην προσπάθειά μου να μιλήσω. Είτε δεν είχα την ικανότητα να τους πείσω πως ένιωθα δυσαρέσκεια είτε αυτοί δεν ήταν ικανοί να με καταλάβουν. Συνειδητοποίησα ότι κάθε καινούργια μου προσπάθεια να επικοινωνήσω με ανθρώπους θα ήταν χαμένος κόπος.

Η παραπάνω φωνή ανήκει σ’ ένα έμβρυο που θυμάται τα πάντα, αρχής γενομένης με την αποκοπή της συνοχής με την μητέρα του, και συνεχίζει να μονολογεί στα δεκατρία του, για την αναστάτωση που προκάλεσε στην μητέρα του εξαφανιζόμενο για τρεις βδομάδες ακολουθώντας μια ομάδα νατουραλιστών σε μια άβατη παραλία, ζώντας «μερόνυχτα σπουδαίων αποκαλύψεων», εισπράττοντας, ως αντάλλαγμα, την μητρική σιωπή ενός χρόνου. Και κάπου εκεί ένας έρωτας με την Άλις και μια έλλειψη δημιουργούν δυο μισά του εαυτού της, πλασματικά, φαντασιακά, υπαρκτά (««Αιωρούμενο μισό»).

Και οι υπόλοιπες πέντε ιστορίες της Δημελή (γεν. 1977) έχουν ως ήρωες παιδιά ως και έμβρυα ή μωρά που βρίσκονται ανυπεράσπιστα σε έναν κόσμο που αντιλαμβάνονται πλήρως, από τα πρώτα δευτερόλεπτα και με όλες τους τις αισθήσεις. Εκεί αντιμετωπίζονται συνήθως ως ανεπιθύμητα ή «δυσοίωνα», όπως είναι και το παρανόμι του Τζέικομπ στο φερώνυμο κομμάτι. Οι περιπτώσεις ιδίως των βρεφών είναι ιδιαίτερα υποβλητικές – η τελευταία φορά που θυμάμαι ανάλογες διηγήσεις είναι στην Μεταφυσική των σωλήνων της Αμελί Νοτόμπ. Οι ενήλικες αδυνατούν να φανταστούν πως αυτοί οι παρθένοι οργανισμοί αντιλαμβάνονται τα πάντα και επιθυμούν ακόμα περισσότερα. Όσο κι αν αυτοί οι εκκολαπτόμενοι ήρωες αναζητούν μια σωτήρια στην μουσική, τον χορό, την φαντασία ή την μαγεία, η διαδρομή θα τους προδώσει. Η πορεία τους θα είναι προδιαγεγραμμένη, η υπέρβαση των ορίων τους δραματική. Το τέλος θα τους βρει ακόμα και μέσα στην υπερβατικότητα ή την υπερφυσικότητα, ως πεζή πραγματικότητα. Αφήνοντάς μας την αίσθηση ενός φευγαλέου βλέμματος στον δικό τους ή στον παραπέρα κόσμο και τον απόηχο μαύρων παραμυθιών για λευκές ψυχές.

Εκδ. Χαραμάδα, 2012, σελ. 98. Σκίτσα εξωφύλλου και εικονογράφησης: Tomasz “Tome” Trafial. Η πρώτη εικόνα της ανάρτησης είναι δική του και συνοδεύει τον Αστροθήρα. Τα αποσπάσματα από σελ. 20, 20 και 28.