Πανδοχείο

Βιοανηθικότητα ή Οι  ακραίοι ακροβάτες

Δυο τόποι εφιαλτικών ορίων, δυο επικράτειες της απόλυτης νεωτερικότητας: τα γραφεία μιας πολυεθνικής και η τέντα ενός τσίρκου. Μια εποχή που είναι το εφιαλτικότερο δυνατό παρόν που κάποτε ήταν μέλλον. Και δυο ήρωες: από τη μία η αφηγήτρια Κυριακή, κατά κόσμο Σάντυ, υπάλληλος / υποκείμενη πολυεθνικής εταιρείας Υγείας, Νεότητας και Αιώνιας Ομορφιάς και φιλόδοξη διαχειρίστρια της Ζωής με βάση την κυτταρική αξιοποίηση του ομφάλιου λώρου. Από την άλλη ο ακροβάτης Φίλιππος, ριψοκίνδυνος τσιρκολάνος της ακρότητας, οργανικό μέλος θεάματος αξιοπαρατήρητων στην όψη ανθρώπων, πειραματιζόμενος με το ίδιο του το σώμα, προς διέγερση των θεατών και υπερδιέγερση του ιδίου.

Η Σάντυ μιλάει πρωτοπρόσωπα, σε ζεστό ενεστώτα και μοιράζεται την επιβεβαιωτική αίσθηση της επιτυχημένης, της δυνατής και της άτρωτης κάθε φορά που η εταιρεία αποδέχεται τις ιδέες της. Σκέφτεται διαρκώς με διαφημιστικούς όρους· ακόμα και οι προσωπικές της στιγμές πιστώνονται στην υπηρεσία της διαφήμισης, εμπνέοντας και το ανάλογο σλόγκαν. Ο εφιάλτης των σλόγκαν: οφείλεται να παράγονται ακατάπαυστα, κάθε ώρα και στιγμή. Αλλά σ’ αυτό είναι εξπέρ, κι όποτε τα ανανεώνει αισθάνεται ξανά επιτυχημένη, δυνατή, άτρωτη.

Απέναντι στους «υπηκόους» των δυο ανθρωποβόρων επικρατειών ελάχιστες εξαιρέσεις μοιάζουν να αντιστέκονται. Ο Μάνος, ταγμένος αναχωρητής και αναζητητής της ψυχικής ηρεμίας με πάσης φύσεως τρόπους και υποκατάστατα. ύστατος φυγόδικος του πολιτισμού, επενδύει τις τελευταίες του ελπίδες για ποιοτική ζωή στην απόδραση στη φύση, στην φάρμα βιολογικών προϊόντων και στην εκμετάλλευση βοτάνων του Παρνασσού. Και από το τσίρκο, μόνο η Κορίνα, η κουτσή χορεύτρια, επιμένει να αντιστέκεται, σχεδιάζοντας σύντομα να αφήσει την μεγάλη συλλογή από πρόσθετα πόδια (που διακοσμούν το σπίτι της σαν έπαθλα) και να βγει στο δρόμο να κάνει τέχνη με το σώμα που της έδωσε η ζωή.

Η εφιαλτικότητα του κόσμου τους θορυβεί στο φόντο των ιστοριών. Εταιρικό πρόγραμμα ενάντια στη φθορά, βιοτράπεζες με ομφαλοπλακουντιαίο αίμα, προγράμματα κρυοσυντήρησης των βλαστικών κυττάρων, κρατήσεις και προπωλήσεις, ανταγωνιστικές δημόσιες τράπεζες αίματος. Αν το τσίρκο έχει ως θέαμα τον ίδιο τον άνθρωπο, τον άνθρωπο που φτάνει το σώμα του στα άκρα, η εταιρεία επιθυμεί να τον εμπορευτεί – για την ακρίβεια να τον επισκευάσει, να τον αναζωογονήσει, να αντικαταστήσει τη φθορά με την υπερβιωσιμότητά του. Ιδού το κόρπους της νεωτερικής ζωής: εμπόριο των πάντων, συνεπώς και του τελευταίου ανεμπόρευτου υλικού αγαθού, του σώματος, κυριαρχία των πολυεθνικών και επί των συνειδήσεων, οριστική κατάλυση πασών των ορίων. Και βέβαια ο απαραίτητος κινητήριος μοχλός της νέας συνειδησιακής βιομηχανίας είναι η ίδια η διαφημιστική εκστρατεία – προώθηση προϊόντων, ταιριασμένη σε κάθε είδος καταναλωτή:

…στηριζόμαστε στην απαίτηση του ορθολογιστή για απτά παραδείγματα, στη ροπή του εμπειριστή για σημάδια των αισθήσεων, στην πεποίθηση του θρήσκου για την αναγκαιότητα της πίστης, στην αποφασιστικότητα του αγνωστικιστή για ανυπαρξία εξηγήσεων, στην επιλογή του δεσμώτη να λιαστεί, στην ανάγκη του ανθρώπου να βρει ένα νήμα να πιαστεί, στην εμμονή για μακροχρόνια ζωή….[σ. 128]

Κι αν ο χρόνος δεν φτάνει, ας προστεθούν επιπρόσθετα χέρια στους εργαζόμενους. «Το φυσικό σώμα δεν είναι αρκετό», μόλις φτιάχτηκε το σλόγκαν, μόλις λανσαρίστηκε ένα νέο προϊόν. Παρατηρώ το τρίτο χέρι ασυναίσθητα: αν το ακουμπούσα χτες στην καρδιά, θα ένιωθα τότε τους χτύπους; Δεν έχει σημασία αν η φίλη της αφηγήτριας Σοφία τολμά και αγκαλιάζει χωρίς χέρια. Άλλωστε η Σάντυ στις δύσκολες στιγμές της κρεμάει τις μαριονέτες της στο ταβάνι, για να ξεχνάει ποια είναι, μας λέει, αλλά στο βάθος πιστεύω, της υποδεικνύουν αμετάκλητα τι ακριβώς είναι.

Η ίδια παρά τις «καλές» της προθέσεις θα βρεθεί αντιμέτωπη με το ύστατο εφιαλτικό αντίκρισμα των εμπνεύσεών της: τα όρια της προσωπικής ευθύνης και την έκταση της συνυπευθυνότητας. Πασχίζει να διώξει από το μυαλό της το ενδεχόμενο τα προωθούμενα βιολογικά προϊόντα να έχουν καρκινογόνα συντηρητικά, πείθεται πως το ζήτημα δεν ανήκει στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της, πως δεν μπορεί να κάνει κάτι, άλλωστε όλοι το κάνουν. Η πολυδιάσπαση και ο υπερκαταμερισμός των αρμοδιοτήτων, ένας ακόμα ύμνος στους νεωτερικούς μηχανισμούς!

Διάλογοι και κινηματογραφικότητα ζωντανεύουν το κείμενο που εναλλάσσει τις  διαρκώς σπινταριστές καθημερινότητες των παραπαιόντων χαρακτήρων με τις εσωτερικές τους διαδρομές και τις μυθολογικές προεκτάσεις των νέων τους καταστάσεων. Στο ενδιάμεσο, σαν ύστατα ιντερμέδια απόδρασης από μια ζωή που δεν έχει επιστροφή, οι χαρακτήρες αναπνέουν ανάσες περισυλλογής και ζουν γλυκές ή ένθερμες ερωτικές στιγμές – σαν σε σύντομη απόδραση από το αυτοκαταστροφικό τους σήμερα κι αυτό στην ουσία είναι το μόνο σημείο όπου λησμονούνται τα πάντα και ξαναγίνονται οι άνθρωποι που ήταν.

Αλλά η κούρσα είναι πλέον ανεξέλεγκτη. Οι χαρακτήρες οδεύουν ολοταχώς προς το αύριο που οι ίδιοι τοποθέτησαν στον ορίζοντά τους. Όπως το καθημερινό περιβάλλον των μεν ακροβατών, μετά την παράσταση, είναι η αλάνα του τσίρκου με τις σκουριασμένες κλούβες και τα τροχόσπιτα, των δε υπαλλήλων τα ασφυκτικά κουβούκλια με τον ελάχιστο δυνατό χώρο, χώροι δηλαδή στερημένοι κάθε ορίζοντα και αποχυμωμένοι από κάθε ζωή, έτσι και τα οράματά τους δεν μπορούν να πάνε μακριά, όσο κι αν διατείνονται το αντίθετο.

Αν υφίσταται η σημασία της βιοηθικής, εδώ δημιουργείται η έννοια της βιοανηθικότητας.

Εκδ. Γκοβόστη, 2011, σελ. 204.