Πανδοχείο

Ευχαριστώ για τα τόσο επαινετικά, για το πρώτο μου τουλάχιστον μυθιστόρημα, «Το ελάχιστον της ζωής του». Του οποίου οι τετρακόσιες δέκα σελίδες προέκυψαν… ανεπαισθήτως, το 1999. Της μικρής φόρμας και κοφτής αναπνοής μέχρι τότε, [«Το Μισό των Κενταύρων», «Ξόβεργα με μέλι»], ούτε που το κατάλαβα πως κάτι δυνατό με τραβούσε από το μανίκι – ή από τη μύτη; – για να με οδηγήσει σε έναν συγγραφικό ποταμό. Αφορμή στάθηκε ένα δημοσίευμα στον τοπικό Τύπο που ο συντάκτης του ζητούσε από τις Αρχές, ούτε λίγο ούτε πολύ, να γκρεμιστεί το άγαλμα του Μωχάμετ Άλη, ώστε να μην υπάρχει στην πόλη κανένα ίχνος του αλλόθρησκου! Θύμωσα και άρχισα να ερευνώ. Παλιά δημοσιεύματα, γραπτά στην τουρκική και αιγυπτιακή που καλοπληρώθηκε η μετάφρασή τους, επιστολές Γάλλων υποπρόξενων και τίτλοι του Ιδρυτή της Αιγυπτιακής Δυναστείας στοιβάζονταν στο γραφείο μου, περιμένοντας την αξιοποίηση τους. Πέντε ετών προσπάθειες έφεραν το αποτέλεσμα που αναφέρετε στην εισήγησή σας. Για να μάθω, πρώτος εγώ, το τι σημαίνει η ζωή ενός Οθωμανού γεννημένου το 1769 στα παράλια της Μακεδονίας. Η χριστιανική γαλουχία που του προσφέρθηκε στο νησί της Θάσου. Η συναναστροφή με επιφανείς Γάλλους υποπρόξενους. Έλληνες καπνέμπορους και αξιωματικούς του τουρκικού στρατού. Με ποιο τρόπο θα τον καταδυναστεύει και θα τον σώζει, παράλληλα, αυτό το ελάχιστον της ζωής του κατά τη θριαμβευτική και οδυνηρή μετέπειτα πορεία του. Όταν θα εξορμά στις χώρες της ερήμου, θα κατακτά κίτρινα εδάφη και θα αφήνεται στις ηδονές των χαρεμιών. Όταν, στρατηλάτης του Νείλου, θα δοξαστεί και θα ονομαστεί Μέγας.

Το επόμενο μυθιστόρημα, «Πλωτές γυναίκες» το 2002, πολυσέλιδο κι αυτό, προέκυψε από την έντονη επιθυμία μου να αναφερθώ στο καπνικό ζήτημα, όχι μόνο της πόλης μου αλλά όλης της Ελλάδας. Παράλληλα, μεγαλωμένος εγώ σε έναν κόσμο γυναικών, ήθελα να μιλήσω για τις πλωτές γυναίκες που επιπλέουν στα νερά κάποιου ποταμού, χωρίς να βρουν ποτέ τη δύναμη να αντισταθούν, επιτρέποντας παράλληλα να λεηλατούν το σώμα και την ψυχή τους ανεπιθύμητες συνθήκες και βάρβαρες καταστάσεις. Οι γυναίκες μου, όμορφες, αγέρωχες, σχεδόν βασιλικές, σχεδιάζουν ένα κοσμοπολίτικο μέλλον με το βλέμμα στραμμένο προς το αμφιβόλου αίγλης παρελθόν τους. Παραμένουν ακίνητες ανάμεσα στην πικρή μυρωδιά της επεξεργασίας του καπνού που σκεπάζει τις βακχικές γιορτές ενός τόπου που ακμάζει πλωτός και φωτεινός. Σπαταλούν αλόγιστα τον χρόνο, μέχρις ότου η ζωή τους τμηθεί από το απρόοπτο· εκείνη τη στροφή που επιφυλάσσει η μοίρα ή σκηνοθετεί η απόγνωση.

Μετά από αυτά τα δύο ιστορικά μυθιστορήματα θέλησα να κάνω ένα… διάλειμμα χαράς. Έτσι, το 2004, προέκυψε το «Μοιρασμένα χιλιόμετρα». Το πλέον ερωτικό και άκρως προκλητικό, όπως το χαρακτήρισαν, βιβλίο μου. Ήρωές του δύο απεγνωσμένα πλάσματα, διαφορετικής ηλικίας, οικονομικής και κοινωνικής τάξης. Εκείνη ώριμη, ευκατάστατη, πλάνης του έρωτα, επιφορτισμένη να εκπαιδεύει τους εκάστοτε εραστές της. Εκείνος νέος, λαϊκός τύπος, άνεργος, τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο. Συναντιούνται σε μια ερημική παραλία και εισβάλουν ο ένας στον κόσμο του άλλου. Μοιράζουν για ένα καλοκαίρι, ανισομερώς, χιλιόμετρα, προσφορές και συναισθήματα. Στοιχειώνουν τις συναντήσεις τους με μικρά και μεγάλα ψέματα. Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στις μαγικές αποστάσεις που ξέρουν όλα τα μυστικά μας. Στη Σφίγγα που σκοτώνει όσους δε λύνουν το αίνιγμα.

Ναι, έχετε δίκαιο, διαφορετικές γραφές, άλλη μορφική άποψη. Επιδίωξή μου να αλλάζω θεματολογία, ύφος, αφηγηματικά ευρήματα· συγγραφικά τερτίπια.

Στο τέλος εκείνου του μυθιστορήματος [«Το ελάχιστον της ζωής του»] παραθέτετε τις λέξεις, τις φράσεις και τα αποσπάσματα που εντάξατε οργανικά στο κείμενο (πλην όμως ευδιάκριτα, με πλαγιογράμματη γραφή) σε ένα σπάνιο μοίρασμα ορισμένων εμπνευστικών σας αναγνώσεων αλλά κι ενός θαυμαστού ενιαίου της μυθοπλασίας εν γένει. Μέχρι τότε δεν είχα ξαναδεί τέτοια κοινωνία με τον αναγνώστη (αλλά και έκτοτε, θυμάμαι ελάχιστες περιπτώσεις).

Από την έρευνα, στην οποία είχα επιδοθεί, γοητεύτηκα και ξιπάστηκα. Με αποτέλεσμα, η πρώτη γραφή εκείνου του μυθιστορήματος να φτάσει στις… χίλιες σελίδες. Τρόμαξα και άρχισα την ευλογημένη αφαίρεση. Εντάσσοντας οργανικά και με τον πρέποντα σεβασμό, στο κείμενο τα πολύτιμα ευρήματα. Πέντε χρόνια αυτή η εμμονή. Ευχαριστώ που την χαρακτηρίζετε επιτυχή.

Θα μας συνοδεύσετε ως την θύρα του τελευταίου σας βιβλίου;

Το τελευταίο μου μυθιστόρημα, λάθος λύκο, 2010, από τις εκδόσεις Κέδρος – όπως και τα τρία προηγούμενα – είναι το πιο «παράξενο» γραπτό μου. Με στοιχεία, απροόπτως, αστυνομικού μυθιστορήματος, μεταφυσικής ατμόσφαιρας, εμπεριέχει φόνους, παρανοϊκές καταστάσεις, συμπλέγματα. Αποτρόπαιες πράξεις διαταραγμένων ψυχικά ανθρώπων.
Και για να γίνω πιο σαφής: Χρόνια πολλά συνέλεγα από τον Τύπο δημοσιεύματα που αφορούσαν παρόμοια με αυτά του μυθιστορήματος συμβάντα. Μέχρι που το 2000 στην Τέριταουν της Νέας Ορλεάνης, με τη λήξη της χιλιετηρίδας και κατά την αλλαγή του αιώνα ακριβώς, κάποιος Έρικ Μπέιλ έσπασε την πόρτα ενός διαμερίσματος και με την καραμπίνα του σκότωσε έναν εβδομηντάχρονο, τη σύζυγο και την εγγονή τους, γιατί είχε πληροφορηθεί ότι ήταν… ειδωλολάτρες. Πριν πυροβολήσει τους ρωτούσε αν πίστευαν στο Θεό! Δεκάδες παρόμοιων περιστατικών ανά την υφήλιο άρχισαν να στοιβάζονται στο γραφείο μου, διεκδικώντας την ιδιαίτερη προσοχή μου και κατά συνέπεια την συγγραφική από μένα προσέγγιση. Κάπως έτσι άρχισε η μυθοπλαστική ανάπτυξη του λύκου, μεταφέροντας τη δράση στην Καβάλα, την μυθοπλαστική Λυκομήδεια, δηλώνοντας πως, τα πρόσωπα και η ιστορία αυτού του μυθιστορήματος είναι φανταστικά, χωρίς να αποκλίνουν από παρόμοια συμβάντα ανά την Υφήλιο

Μας έχετε ξεναγήσει με πολλούς τρόπους στον τόπο όπου γεννηθήκατε και ζείτε, την Καβάλα. Τόσο με δικά σας κείμενα, όσο και με ανθολογήσεις σχετικών κειμένων. Ανεξάντλητος τόπος έμπνευσης, μήτρα της ζωής σας ή απλώς προσωπική πατρίδα;

Η Καβάλα είναι ο τόπος που γεννήθηκα, που τον κατοικώ και με κατοικεί. Η ιστορία και τα αλλεπάλληλα πολύχρωμα στρώματα των επιχωματώσεων που έχουν επικαθίσει επάνω στο σώμα της. Ο άλλος τρόπος φωτισμού που την φωτίζω, σε διαφορετικές στιγμές της ζωής μου, ώστε να την καταστήσω αλλιώτικη, κι ανάλογα με τις διαθέσεις μου αγαπητή, μισητή, μα πάντα φανταστική. Αυτός, ο ιδιαίτερος για μένα χώρος, είναι όλα αυτά μαζί και το κάθε ένα χωριστά που με βοηθά να συνομιλήσω μαζί του για γέννηση, έρωτα και θάνατο.
Έτσι, αδυνατώντας να πράξω διαφορετικά, καρφώνω τα κείμενά μου στον τόπο και στο χρόνο – για να παραφράσω τη δήλωση του συμπολίτη μου, Γιώργου Χειμωνά: Έχω την ψυχολογία της καρφωμένης σημαίας, και τα καρφιά με εμποδίζουν να κυματίσω. Ναι, αυτά τα συγκεκριμένα στοιχεία [η πόλη της Καβάλας, ορισμένες μορφές οικείες, γνώριμες] είναι ακριβώς τα καρφιά που καρφώνουν το κείμενό μου πάνω στη γη. Αλλιώς είναι χαμένο.

Υπήρξατε υπεύθυνος δυο εξαιρετικών λογοτεχνικών περιοδικών (Υπόστεγο, Σκαπτή Ύλη). Θα μας ξεναγήσετε στην εν λόγω περιπέτεια; Τι πνευματικές τέρψεις και τι βάσανα προσφέρει η έκδοση ενός λογοτεχνικού περιοδικού;

Τέρψεις και βάσανα δίκαια μοιρασμένα. Η χαρά μιας διαφορετικής δημιουργίας, η επαφή και επικοινωνία με επιφανείς των γραμμάτων μας που γενναιόδωρα μας επιστέφτηκαν τα γραπτά τους. Η πανελλήνια απήχηση, τόσο που το Υπόστεγο χαρακτηρίστηκε ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα και ανατρεπτικά έντυπα της εποχής του.
Από την άλλη, διαρκές τρέξιμο, άγχος και αγωνία για την έγκαιρη εξασφάλιση κειμένων και χρημάτων. Δεν ανοίγονταν εύκολα οι οικονομικοί κρουνοί της περιφέρειας.

Πώς βιοπορίζεστε;

Μέχρι πρότινος έμπορος σιδηρικών και ειδών κιγκαλερίας. Αντικείμενο που έθετε σε… αμφισβήτηση τις πνευματικές ενασχολήσεις και συγγραφικές επιδιώξεις μου.
Τώρα, αξιοπρεπής συνταξιούχος.

Τι διαβάζετε αυτό τον καιρό;

Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Περί της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής. Νεφελώδες το αποτέλεσμα και η μυθιστορηματική του εκμετάλλευση.
Στα κενά, Ρετόρνο 201 του Μεξικανού Γκιγιέρμο Αριάγα.

Τι γράφετε τώρα;

Δεν γράφω. Ερευνώ και σημειώνω.