Στο αίθριο του Πανδοχείου, 165. Δήμητρα Πυργελή

Περί γραφής

Θα μας συνοδεύσετε ως την θύρα του πρόσφατου βιβλίου σας;

«Οι μικρές μου ιστορίες για το μεγάλο μας κόσμο» που μόλις κυκλοφόρησαν είναι μια συλλογή παραμυθιών για μεγάλους. Ιστορίες που μέσα τους κρύβουν ερωτήματα, ιδέες κι αναζητήσεις, που στην καθημερινότητά μας μπορεί και να γιγαντώνονται στο χαρτί, συρρικνώθηκαν, όμως, για να καταφέρουν να ταξιδέψουν στον κόσμο μας. «Τα χάρτινα κουστούμια» των ιστοριών μου φιλοτέχνησε η Δήμητρα Ψυχογυιού και κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Παρρησία».

Σχεδόν ταυτόχρονα την προηγούμενη εβδομάδα κυκλοφόρησε και το βιβλίο «Τα δυο αδέρφια και το φεγγάρι» που είναι μια ιστορία αγκαλιάς για καληνύχτα. Η θέα του φεγγαριού πάντοτε με καθήλωνε. Τα βράδια τραβούσα την κουρτίνα και παρατηρούσα το μοναχικό, φωτεινό ταξιδευτή: άλλοτε ντυμένο με τα καλά και αστραφτερά κουστούμια, ξεκούραστο κι ολόγιομο κι άλλοτε κουρασμένο. Όταν τα μάτια ετοιμάζονταν να βασιλέψουν στον κήπο των ονείρων, η τελευταία πρόταση, που έβγαινε από τα χείλη μου, ήταν «όνειρα γλυκά». Όνειρα γλυκά; Γιατί τρώγονται τα όνειρα ή ζυμώνονται μ’ αλεύρι και ζάχαρη; Αυτές ήταν οι σκέψεις που με οδήγησαν στη συγγραφή αυτής της ιστορίας. «Τα δυο αδέρφια και το φεγγάρι», σε εικονογράφηση Μαρίας Πεπονά, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Θα μοιραστείτε και μια μικρή παρουσίαση – εισαγωγή στα προηγούμενα βιβλία σας (είτε σε μορφή επιγραμματικής παρουσίασης, είτε γράφοντας για το πότε, πώς, υπό ποιες συνθήκες και ποιους πόθους συνεγράφησαν);

«Η μικρή μπότα του Αϊ Βασίλη» είναι η πρώτη μου επίσημη κατάθεση στον κόσμο των παραμυθιών. Από μικρό παιδί είχα την απορία γιατί αφήνουμε το γράμμα του Αϊ Βασίλη μέσα στην υφασμάτινη μπότα. Αυτή η απορία, λοιπόν, πυροδότησε την έμπνευσή μου, με αποτέλεσμα να γεννηθεί το ομώνυμο παραμύθι, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη.

«Ο καπετάνιος στην μπανιέρα» είναι το τρυφερό παιχνίδι της φαντασίας και της λογικής μου. Σε κάποια γενέθλιά μου ετοιμαζόμουν να σβήσω τα κεριά. Φούσκωσα τα μάγουλα μου με αέρα, ενώ άκουγα τους μικρούς μου φίλους να με παρακινούν να φυσήξω δυνατά τα κεριά και να κάνω μια ευχή. Εκείνη τη στιγμή ανάμεσα στις φλόγες των κεριών εμφανίστηκε δειλά το πρόσωπο του καπετάνιου…. Ακόμη και σήμερα θυμάμαι το έντονο βλέμμα του μικρού ήρωα…. Αυτό ήταν· όταν έφυγε κι ο τελευταίος προσκεκλημένος μου, σήκωσα τις άγκυρες κι άνοιξα τα πανιά στο χάρτινο ωκεανού μου…. «Ο καπετάνιος στην μπανιέρα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Καλειδοσκόπιο» σε εικονογράφηση Αιμιλίας Κονταίου.

Πώς αποφασίσατε να δοκιμαστείτε στην λογοτεχνία για ενήλικες; Υπάρχει χώρος για παραμύθι στην ενήλικη ζωή;

Οι μικρές μου ιστορίες είναι αλήθεια πως απευθύνονται σε μεγαλύτερους αναγνώστες. Αυτή η συγγραφική μου απόπειρα, όμως, δε με «βουτά στη λογοτεχνία των ενηλίκων» . Εξάλλου, το παραμύθι δεν έχει ηλικία. Κρύβει μέσα του παρηγοριά, γνώση, σοφία, αγάπη κι ελπίδα. Τα παραμύθια έχουν την ικανότητα ν’ αντέχουν στο χρόνο και ταυτόχρονα να μεταμορφώνονται στο χρόνο ανάλογα με τον αποδέκτη τους. Στην ενήλικη ζωή χώρος υπάρχει, το θέμα είναι τι γίνεται με το χρόνο, που τρέχει όπως τρέχουν οι δράκοι είτε για να φάνε τα παλικάρια, είτε για να απαγάγουν τις κοπέλες…. Η ψυχολογία του καθενός διαμορφώνει τις αναγνωστικές διαθέσεις.

Ποιες δυσκολίες ή και παγίδες κρύβει η συγγραφή της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας;

Η συγγραφή της παιδικής κι εφηβικής λογοτεχνίας για μένα έχει ιδιαιτερότητες. Οι δυσκολίες και οι παγίδες εμφανίζονται μόνο όταν προσπαθείς να μιμηθείς κάποιον και να παρουσιάσεις κάτι ψεύτικο που δεν ταιριάζει στην προσωπικότητά σου. Η ελληνική γλώσσα, εξάλλου, είναι τόσο πλούσια που επιτρέπει στην κάθε ηλικία να εκφραστεί ολοκληρωμένα χωρίς να μπερδεύει το απλό με το απλοϊκό και το λογοτεχνικό με το παραλογοτεχνικό.

Έχετε γράψει σε τόπους εκτός του γραφείου σας/σπιτιού σας;

Φυσικά κι έχω γράψει. Οι σκέψεις και τα μολύβια μου είναι ελεύθερα κι ανεξάρτητα. Λειτουργούν χωρίς περιορισμούς και άκρως δημοκρατικά στα λευκά σημειωματάριά μου.

Σας ακολούθησε ποτέ κανένας από τους ήρωες των βιβλίων σας; Μαθαίνετε τα νέα τους;

Οι ήρωες ακολουθούν το δημιουργό μόνο κατά τη συγγραφή και τη δημιουργία του βιβλίου κατά την έκδοση. Όταν πια αποκτήσουν τα χάρτινα σώματά τους, τότε ανοίγουν τα φτερά τους για άλλες αγκαλιές. Ίσως μόνο κάποιοι ψίθυροί τους να φτάσουν στους δημιουργούς τους μέσω των εντυπώσεων των αναγνωστών.

Ποιος είναι ο προσφιλέστερός σας τρόπος συγγραφής; Πώς και πού παγιδεύετε τις ιδέες σας;

Γράφω πάντα με μολύβι σε μικρά χαρτιά, σε σημειωματάρια και σε μπλοκ. Μου αρέσει πολύ αυτός ο μελωδικός ήχος που παράγεται από τη μύτη πάνω στο χαρτί και κρατά το ρυθμό της σκέψης σε εγρήγορση, που στη συνέχεια μεταμορφώνεται με λέξεις.

Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Ακολουθείτε κάποια ειδική διαδικασία ή τελετουργία; Επιλέγετε συγκεκριμένη μουσική κατά την γραφή ή την ανάγνωση; Γενικότερες μουσικές προτιμήσεις;

Δεν ακολουθώ κάποιο πρωτόκολλο ή τελετουργία. Ένα χαρτί κι ένα μολύβι είναι αρκετά. Η μουσική είναι ευχάριστη συντροφιά. Έχουν υπάρξει, όμως, στιγμές που έγραφα και δεν ακουγόταν τίποτα, γιατί δεν το επέτρεπαν οι συνθήκες. Ο αγαπημένος «Μάνος» κάνει το ζωή μου μελωδικότερη.

Ποιες είναι οι σπουδές σας και πώς βιοπορίζεστε; Διαπιστώνετε κάποια εμφανή απορρόφηση των σπουδών και της εργασίας σας στη γραφή σας (π.χ στην θεματολογία ή τον τρόπο προσέγγισης);

Στην Ελλάδα του 2014, αλλά και στα χρόνια που θ’ ακολουθήσουν, οι σπουδές αποτελούν εχέγγυο για το μέλλον, σίγουρα όμως δεν εξασφαλίζουν το βιοπορισμό. Είμαι απόφοιτη της σχολής ΣΤΕΦ του τμήματος Αυτοματισμού. Η φοίτησή μου διεύρυνε τους πνευματικούς μου ορίζοντες, έμαθα να μην ακολουθώ την αυτοματοποιημένη μάζα, γιατί η ζωή δεν είναι γραμμή παραγωγής. Μεγάλωσα μέσα σ’ ένα βιβλιοπωλείο και πολύ συνειδητά επέλεξα να συνεχίζω να μεγαλώνω μαζί του.

Γράψατε ποτέ ποίηση – κι αν όχι, για ποιο λόγο;

Εξαιτίας της πιεστικής καθημερινότητας και των έντονων ρυθμών της ζωής μου, κάποιες φορές αναζήτησα εκτόνωση στα χαρτιά μου δημιουργώντας ποιήματα κι έμμετρες ιστορίες.

Αν είχατε σήμερα την πρόταση να γράψετε μια μονογραφία – παρουσίαση κάποιου προσώπου της λογοτεχνίας ή γενικότερα ποιο θα επιλέγατε;  

Για τον αγαπημένο μου Μάνο Χατζηδάκι.

Τι γράφετε τώρα;

Πολλά σημειωματάρια διεκδικούν το χρόνο μου. Ιδέες που περιμένουν υπομονετικά τα χάδια των μολυβιών και ιδέες που εδώ και καιρό άπλωσαν τα σώματά τους και περιμένουν να μεγαλώσουν.

Περί ανάγνωσης

Αγαπημένοι σας παλαιότεροι και σύγχρονοι συγγραφείς.

Είναι τόσο πλούσια η παγκόσμια και η εγχώρια λογοτεχνία που μου είναι δύσκολο να ξεχωρίσω μερικούς και να τους συγκαταλέξω στους αγαπημένους μου: Καζαντζάκης, Ψαθάς, Τσιφόρος, Ηρόδοτος, Μάρκες, Σμιτ, Γκαλεάνο, Έσσε, Σωτηρίου, Ζέη, Όμηρος, Μίχαελ Έντε, Ζουργός, Εξυπερύ, Γκάρντερ, Αθανασιάδης, Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος, Ελύτης, Σεφέρης, Παπαδιαμάντης.

Αγαπημένα σας παλαιότερα και σύγχρονα βιβλία.

Αν αρχίσω να γράφω τα αγαπημένα μου βιβλία, θα γράψω ένα βιβλίο με τίτλους βιβλίων.

Αγαπημένα σας διηγήματα.

«Ζητείται ελπίς» του Αντώνη Σαμαράκη.

Σας έχει γοητεύσει κάποιος σύγχρονος νέος έλληνας λογοτέχνης;

Μ’ έχει γοητεύσει η πένα του νεαρού Κωνσταντίνου Κέλλη, ο οποίος γράφει ιστορίες τρόμου και φαντασίας κι είμαι σίγουρη πως το μέλλον θα επιβεβαιώσει και θα ενισχύσει την εντύπωσή μου.

Αγαπημένος ή/και ζηλευτός λογοτεχνικός χαρακτήρας.

Ο μικρός πρίγκιπας.

Αγαπημένο σας ελληνικό λογοτεχνικό περιοδικό, «ενεργό» ή μη; Κάποιες λέξεις για τον λόγο της προτίμησης;

Ήταν το περιοδικό «Διαβάζω». Μαζί του περνούσα αμέτρητες ώρες, γιατί το κάθε τεύχος του ήταν το εισιτήριο για ένα ταξίδι στον κόσμο της λογοτεχνίας. Οι εποχές αλλάζουν τις συνήθειες. Το περιοδικό σταμάτησε να κυκλοφορεί αφήνοντας σε πολλούς την αίσθηση του αγαπημένου.

 Τι διαβάζετε αυτό τον καιρό;

Η μυθολογία γεμίζει τις ώρες ανάγνωσής μου.

 Διαβάζετε λογοτεχνικές παρουσιάσεις και κριτικές; Έντυπες ή ηλεκτρονικές; Κάποια ιδιαίτερη προτίμηση στις μεν ή (και) στις δε;

Φυσικά και διαβάζω κι ενημερώνομαι από έντυπες κι ηλεκτρονικές κριτικές, περιμένοντας πάντα το πλήρωμα του χρόνου «για να αποκτήσω» και τη δική μου εντύπωση μετά την ανάγνωση.

Θα μας γράψετε κάποια ανάγνωση σε αστικό ή υπεραστικό μεταφορικό μέσο που θυμάστε ιδιαίτερα;  [μέσο – διαδρομή – βιβλίο – λόγος μνήμης]

Θα γυρίσω το χρόνο πίσω στο 1998, στο αεροδρόμιο Αθηνών με προορισμό την Καβάλα. Έχασα την πτήση γιατί διάβαζα τη «Σαλαμπώ» του Γκουστάβ Φλωμπέρ (εκδόσεις Ηριδανός). Μου το είχε χαρίσει μια φίλη κι αυτό που με μάγεψε ήταν ότι έπρεπε να ανοίξω τις σελίδες για να το διαβάσω. Όλη η ανάγνωση μια ιεροτελεστία. Στην κυριολεξία ταξίδεψα στο χρόνο.

Περί αδιακρισίας

Παρακολουθείτε σύγχρονο κινηματογράφο ή θέατρο; Σας γοήτευσε ή σας ενέπνευσε κάποιος σκηνοθέτης, ταινία, θεατρική σκηνή;

Παρακολουθώ κινηματογράφο περισσότερο. Βλέπετε η όμορφη και παραμυθένια Ξάνθη, όπου ζω, δε φιλοξενεί συχνά θεατρικές παραστάσεις. Ό,τι φιλοξενεί η πόλη μου ή άλλες γειτονικές το παρακολουθώ. Η ταινία «Ψυχή βαθιά» με ενέπνευσε να γράψω μια ιστορία που ακόμη δεν έχω ολοκληρώσει.

Οι εμπειρίες σας από το διαδικτυώνεσθαι;

«Το διαδικτυώνεσθαι» είναι σαν μια μαθηματική ακολουθία· άλλοτε σου προσθέτει πληροφορίες κι άλλοτε σου τις αφαιρεί, διαιρώντας πάντοτε το χρόνο σε χρωματιστά pixels.

Αν κάποιος σας χάριζε την αιώνια νιότη με αντίτιμο την απώλεια της συγγραφικής ή αναγνωστικής σας ιδιότητας, θα δεχόσασταν τη συναλλαγή;

OXI!!!

Σας ευχαριστώ για το χρόνο που μου αφιερώσατε και μαζί με τις απαντήσεις σάς στέλνω και δυο σακιά παραμυθοευχές, για να ζήσετε καλύτερα από κάθε βασιλιά…..!

Σημ. Το λάβαμε και ευχαριστούμε. Στις εικόνες: Herman Hesse, Michael Ende, Μάνος Χατζιδάκις, Νίκος Τσιφόρος στο Σκίτσο και μια εικονογράφηση του Peter Sis για την ζωή του Σαιντ Εξυπερύ και του Μικρό του Πρίγκηπα [The Pilot and the Little Prince].