Τα ζώα ως ταπεινοί και άξιοι ήρωες της Ιστορίας

Το συγκεκριμένο βιβλίο ανήκει στην κατηγορία «Βιβλία που θα με έκαναν πανευτυχή στην δική μου παιδική ηλικία, γιατί πραγματικά έχουν την μορφή που επιθυμούσα και επιχειρούσα μάλιστα να φτιάξω και ιδιοχείρως, αλλά τελικά μπορώ και να χαρώ ως αναγνώστης τους είτε μοναχικά, είτε φωναχτά προς άλλα αδηφάγα αναγνωστικά ακροατήρια». Τι διαθέτει και ξυπνάει τέτοιες συναισθηματικές και δημιουργικές σκέψεις; Πριν καν φτάσουμε στο περιεχόμενο, πρόκειται για την ίδια τη μορφή: πρώτα απ’ όλα, ένα και μοναδικό χρώμα, το αγαπημένο μου τιρκουάζ, σε όλες του τις αποχρώσεις και στην μόνη απαραίτητη εναλλαγή με το λευκό, σε μια αγαστή διχρωμία που υπήρξε πάντα για μένα μια αισθητική προτίμηση.

Ύστερα είναι τα σχέδια και οι ζωγραφιές που περικυκλώνουν τις δισέλιδες αριθμημένες ιστορίες, σε μια σχεδόν αγκαλιαστή σύμπραξη λόγου και εικόνας. Τέλος είναι οι πρόσθετες μικρές κειμενικές βινιέτες που προστίθενται στο κάθε δισέλιδο, θυμίζοντας τα στριπ των κόμικς. Και δεν αναφέρομαι καν στο μικρό «φορητό» μέγεθος και στο «κρυφό» παράρτημα με έναν κατάλογο προς συμπλήρωση, λευκές σειρές προς συγγραφή άλλων ιστοριών κι έναν χάρτινο καμβά για ζωγραφική.

Αλλά βέβαια η ψυχή κάθε ανάλογου βιβλίου είναι το περιεχόμενό του κι εδώ δεν υπάρχουν δεκαεπτά τυχαίες ή κλασικές ή γνωστές ιστορίες από την αρχαιότητα αλλά μια ιδιαίτερη επιλογή από κάποιες που αρπάζουν αμέσως το ενδιαφέρουν των μικρών αναγνωστών, είναι ευμνημόνευτες και έχουν ως ήρωές τους, άμεσα ή έμμεσα, τα ζώα. Πρόκειται, δηλαδή, για πλήρη πρωτοτυπία, καθώς το σχετικό γνωστικό κεφάλαιο των ζώων απουσιάζει από κάθε αναφορά στην αρχαία ελληνική ιστορία και σε ανάλογες συλλογές που απευθύνονται σε οιαδήποτε ηλικία.

Για παράδειγμα, πόσοι γνωρίζουμε ότι κατά την κατασκευή του Παρθενώνα ένας γάιδαρος βοήθησε τόσο πολύ ώστε με ψήφισμα καθορίστηκε να τρώει στο Πρυτανείο όπου σιτίζονταν με δημόσια δαπάνη αθλητές, ευεργέτες, στρατηγοί και έτεροι τιμημένοι; Πόσοι μπορούμε να διανοηθούμε ότι ο Διογένης (που είχε έναν σκύλο πάντα μαζί του) πίστευε ότι στην εποχή του δεν υπήρχαν άνθρωποι που να αγαπούν τη φύση και τα ζώα; Πώς να μην κρατήσει κανείς στην μνήμη του τον σκύλο του Ξανθίππου (πατέρα του Περικλή), του οποίου το πλοίο ακολούθησε κολυμπώντας ως την Σαλαμίνα και ξεψύχησε όταν έφτασε στην ακτή;

Οι δυο συγγραφείς και η εικονογράφος μεταφέρουν και αναπαριστούν με τον πιο απλό και ωραίο τρόπο τα αρχαία συμβάντα, όμως από ποιον τα έμαθαν; Ποιος θα τα γνώριζε αν όχι ένας αδέσποτος τετράποδος ονόματι Φίλο, ένας ωτακουστής των ιστοριών που διαδόθηκαν από στόμα σε στόμα μέσα στους αιώνες, επιλέγοντας βέβαια ο ίδιος εκείνες που με κάποιο τρόπο αφορούν και τον ίδιο, αφού, αφενός είναι κι αυτές αδέσποτες κι αφετέρου έχουν να κάνουν με τα ζώα; Εδώ συνυπάρχουν ο ελέφαντας του Μεγαλέξανδρου, οι τετράποδες θεότητες της Αιγύπτου και μια νυφίτσα που μεταμορφώθηκε σε γυναίκα αλλά στον γάμο της παρασύρθηκε και … κυνήγησε ένα ποντίκι.

Μαζί τους, επιτέλους, ο Άργος του Οδυσσέα που «τότε» μας τον εξαντλούσαν με δυο φράσεις ενώ εδώ έχει δυο ολόδικές του σελίδες. Ακόμα και σε ιστορίες περισσότερο γνωστές, η «λεπτομέρεια» αποδεικνύεται καίρια: οι ταύροι των Ταυροκαθαψίων θεωρούνταν συναθλητές και  απαγορευόταν να πληγωθούν! Και τελικά οι μαύρες γάτες φέρνουν όντως κακή τύχη; Με ποιο τρόπο τα τζιτζίκια κάποτε «βοήθησαν» τον Σωκράτη; Έγραψε πράγματι ο Αριστοτέλης μια δεκάτομη ζωολογία του Αριστοτέλη;

Κοινή συνισταμένη ιστοριών και εικόνων τα ζώα, που συνυπήρξαν με περιώνυμους και απλούς χαρακτήρες της αρχαίας ελληνικής και όχι μόνο Ιστορίας και τονίζουν ότι «κάθε ζωή είναι σημαντική και αξίζει να την προστατεύουμε, είτε ανήκει σε άνθρωπο είτε σε ζώο, είτε σε αδέσποτο είτε σε δεσποζόμενο». Όπως άλλωστε είπε και ο Μαχάτμα Γκάντι, που μας αποχαιρετά μαζί με τον Φίλο, «ένας πολιτισμός κρίνεται από το πώς οι άνθρωποι συμπεριφέρονται στα ζώα». Η εικονογράφος σχεδιάζει με τέτοιο τρόπο που ωθεί μικρά και μεγάλα χέρια να αντιγράψουν τα ευκρινή και ευφάνταστα έργα της – ένα κανονικό μάθημα σχεδίου και ζωγραφικής.

Εικονογράφηση: Γιώτα Κοκκόση

Εκδ. Καλέντη, 2023, σελ. 56. Περιλαμβάνεται μονοσέλιδη βιβλιογραφία «ιχνών»

Δημοσίευση και στο Πανδοχείο των παιδιών, εδώ.