Γιώργος Τσακνιάς – Ένα καλαμάρι επιθυμεί να πάει στο φεγγάρι και άλλες ποιητικές ιστορίες

Υποθαλάσσιες περιπέτειες σε σπαρταριστή ποίηση

Πρώτη προειδοποίηση: Οι αναγνώστες που είναι επιρρεπείς σε εθισμούς να απομακρυνθούν. Το βιβλίο σε εθίζει χωρίς να το καταλάβεις και ο λόγος δεν είναι η περίφημη ιδέα της ευφάνταστης καθημερινότητας μιας σειράς ψαριών και δη ορισμένων λιγότερο προβεβλημένων, ούτε η ολοζώντανη εικονογραφική τους απόδοση τους σε βυθούς χρωμάτων και λεπτομερειών. Θα μπορούσαν να είναι και τα παραπάνω αλλά αυτό που σε απορροφά στη δίνη του είναι η ίδια η ποιητική γραφή που παίζει συνεχώς με τις ομοιοκαταληξίες.

Βουτάμε λοιπόν στα βαθιά και συναντούμε έναν ολόκληρο πληθυσμό από θαλασσινά, τα οποία έχουν από μία ιδιότητα, επάγγελμα και ασχολία και ικανοποιούν το εκάστοτε προσωπικό τους γούστο: ένα λαβράκι που γράφει σε μπλοκάκι, ένα καβούρι που του αρέσει το χουζούρι, ένα μύδι που ονειρεύεται να βγει στο σανίδι, ένα καλαμάρι που φεύγει για το φεγγάρι, μια γλώσσα που θα μείνει στα Λιόσα (προς στιγμή ανησύχησα πως μπορεί να διαβάζει τον Λιόσα!), μια ζαργάνα με μαλλί αφάνα, ένα καλκάνι που πάει εκδρομή στη Μάνη, ένα καπόνι που μαθαίνει τρομπόνι, μια σαρδέλα που το έχει με τα πινέλα, ένας χάνος που οδηγεί χωρίς κράνος, ένα χέλι που τρώει γιαούρτι με μέλι, ένα μυλοκόπι διάσημο στην Ευρώπη, μια πεσκανδρίτσα που ξύνεται σε μια γκλίτσα, ένας ροφός πολύ σοφός και άλλοι και άλλες και άλλα.

Όμως οι ομοιοκαταληξίες δεν αρκούνται σ’ ένα ζευγάρωμα με την ονομασία του κάθε πλάσματος, αλλά συνεχίζουν στο κάθε πεντάστιχο, σε σχήματα πλεχτά και σταυρωτά. Για παράδειγμα, ένας καρχαρίας, ο Ζαχαρίας,/διευθυντής μεγάλης εταιρίας,/πουλάει ένα πιάνο/(ενοχλούνται οι από πάνω)/και το δίνει σε τιμή ευκαιρίας, και εννοείται ότι ο πιανίστας εμφανίζεται να παίζει, κάπως αγχωμένος, είναι η αλήθεια, το ωραίο του πολύχρωμο πιάνο, σε κόκκινο δάπεδο και μπροστά σ’ έναν τοίχο γεμάτο διπλώματα.  Κοινώς, τα πάντα εκεί κάτω είναι δυνατά: όλα αυτά τα υδρόβια δαιμόνια οδηγούν μηχανή, διασχίζουν γέφυρες, πάνε σε γάμους, παίζουν θέατρο, μεθούν με χυμό νεκταρίνι, παίρνουν το ΚΤΕΛ, βολτάρουν στη βροχή (άρα τελικά τα ψάρια γνωρίζουν ότι βρέχει), κρυολογούν, διαβάζουν, κι ένα χταπόδι που το λεν Ηρώδη/και τρελαίνεται για χυμό από ρόδι,/μακαρόνια έχει βράσει,/για να φάει να χορτάσει,/και να κοιμηθεί σαν το βόδι.

Αλλά χωρίς να το καταλάβουμε, ο εθισμός έχει φτάσει αργά και ανεπαίσθητα. Δηλαδή μπορούμε κι εμείς να σκαρώσουμε ανάλογα στιχουργήματα με όποιον υποθαλάσσιο ήρωα θέλουμε αναζητώντας τις σχετικές ομοιοκαταληξίες, άρα γνωρίζοντας τον αστείρευτο πλούτο των λέξεων; Και γιατί όχι και με πτηνά και όλα τα ζώα; Και θα την γλιτώσουν και οι συγγενείς και φίλοι; Σειρά μετά να μην έχουν και τα άψυχα αντικείμενα; Μετά από την ανάγνωση του βιβλίου οι ποιητικές φλέβες ξεχειλίζουν στο σπίτι και καταλήγουμε να μιλάμε μόνο με τον τρόπο του βιβλίου! Συνεπώς, επειδή ο δρόμος δεν έχει γυρισμό, καλείται ο συγγραφέας να συνεχίσει με τις παραπάνω επεκτάσεις, κατά προτίμηση με την ίδια εικονογράφο, τα έργα της οποίας ταιριάζουν γάντι με τις ιστορίες: αναπαριστά τους ήρωες με εξίσου σπαρταριστό τρόπο και πλημμυρίζει με χρώμα την ατομική τους σελίδα. Τελευταία σημείωση: Εμείς προειδοποιήσαμε. Τώρα ο καθένας δεν μπορεί να πει ότι δεν γνώριζε.

Εικονογράφηση: Ιφιγένεια Καμπέρη

Έργα της εικονογράφου, εδώ.

Εκδ. Παπαδόπουλος, 2024, σελ. 32

Ηλικίες: 5+

Δημοσίευση και στο Πανδοχείο των παιδιών, εδώ.

Φίλιπ Μπάντιγκ – Δημοκρατία!

Μια πρώτη πολύτιμη βίβλος για την δημοκρατία

Ποτέ δεν είναι νωρίς για οποιοδήποτε παιδί οποιασδήποτε ηλικίας να γνωρίσει τις αξίες της δημοκρατίας, να κατανοήσει την λειτουργία της και να ασκηθεί στις πρακτικές της. Συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε ότι η ίδια η οικογένεια, οι αδελφικές σχέσεις, ο μικρόκοσμος των φίλων, η ευρύτερη κοινωνία της σχολικής τάξης και η συνύπαρξη στο παιχνίδι, όλα αποτελούν μικρούς κύκλους όπου η δημοκρατία μπορεί να θαυματουργήσει αλλά και να πλάσει έναν πολύτιμο τρόπο σκέψης.

Ο συγγραφέας και εικονογράφος εδώ βάζει ένα μεγάλο στοίχημα: να παρουσιάσει με εικόνες κατάλληλες, κάποτε και μεταφορικές, κάθε κρίσιμο στοιχείο της δημοκρατίας. Τι είναι η δημοκρατία; Πώς γίνεται όλοι οι άνθρωποι να διαμορφώνουν τους κανόνες και να αποφασίζουν για την ζωή τους, σε σημείο να μιλάμε για έναν λαό που κυβερνάται αλλά και κυβερνά; Πώς λειτούργησε στην Αρχαία Αθήνα; Μπορούμε σε δυο σελίδες να δούμε μια σύντομη ιστορία της δημοκρατίας ανά τον κόσμο;

Τα δικαιώματα που ισχύουν για όλους, η προσφορά και η συμμετοχή του καθενός, σημαντικές έννοιες όπως ισότητα, ασφάλεια, ελευθερία, προσωπική φωνή, το αδιανόητα καθυστερημένο δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, η επιλογή των ανθρώπων που κυβερνάνε και η λειτουργία των εκλογών, άλλα συστήματα διακυβέρνησης για την απαραίτητη σύγκριση (μοναρχία, ολιγαρχία, ολοκληρωτισμός, αναρχισμός) αλλά και ειδικότερα θέματα όπως η εθνική διακυβέρνηση, η πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση, όλα παρουσιάζονται με εύληπτο και πολύχρωμο τρόπο αλλά και μερικές ωραίες παρομοιώσεις όπως η δημοκρατία ως ένα φυτό, οι σπόροι του οποίου έχουν φυτευτεί πριν από πολύ καιρό, συνεπώς η συμμετοχή όλων στην φροντίδα του ώστε να δρέπουν τους καρπούς του.

Αλλά το κεφάλαιο που πραγματικά μπορεί να μυήσει τους νεαρούς αναγνώστες στην πράξη της δημοκρατίας είναι εκείνο που τιτλοφορείται «Πώς να χρησιμοποιήσεις την φωνή σου». Εδώ ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως δεν θα ακουστεί αν δεν μιλήσει και διαπιστώνει ότι μόνο αν έρθει σε επαφή με τους άλλους μπορεί να βοηθήσει να γίνουν αλλαγές, συνειδητοποιώντας την δύναμη των απλών ανθρώπων. Διαβάζει, επίσης πώς μπορεί να δραστηριοποιηθεί, να δημιουργήσει μια έκκληση, να διαμαρτυρηθεί ειρηνικά, ακόμα και να φτιάξει ένα πλακάτ· πώς κατά την έκφραση μιας γνώμης ή μιας διαμαρτυρίας οφείλει να έχει συντομία, ειλικρίνεια και σαφήνεια, να γνωρίζει απόψεις και δεδομένα. Ταυτόχρονα, συμβουλεύεται να ακούει περισσότερο, να αναζητά την αλήθεια, να λειτουργεί με γνώμονα το κοινό καλό, να σκέφτεται προτού μιλήσει, και, σχεδόν προετοιμάζεται να κάνει μια πρώτη αρχή!

Ο συγγραφέας και εικονογράφος κέρδισε το δύσκολο στοίχημα και τώρα είναι η σειρά των αναγνωστών να μυηθούν στο μόνο σύστημα ισότητας, συνεργασίας, αλληλεγγύης και δικαιοσύνης.

Ηλικίες: 7-11

Εκδ. Ψυχογιός, 2023, σελ. 40, μτφ. Ράνια Μπουμπουρή [Philip Bunting – Democracy!, 2023]

Ιστοσελίδα του συγγραφέα και εικονογράφου, εδώ.

Δημοσίευση και στο Πανδοχείο των παιδιών, εδώ