Τα αμέτρητα που μας ενώνουν

Τελικά ο γαλαξίας της λογοτεχνίας για παιδιά, έχει πάντα δυο μείζονα θετικά χαρακτηριστικά που με τον τρόπο τους αποκαλύπτουν το θαυμάσιο μυστήριο της ύπαρξης και της δημιουργικότητας: ως προς την πρόζα αντιλαμβάνεται κανείς πως τα θέματα είναι, πάνω κάτω, τα ίδια, δέκα-είκοσι-τριάντα, απόδειξη της οικουμενικότητας αυτών σε κάθε παιδί του κόσμου, απ’ όποιο έθνος, κράτος ή επικράτεια κι αν προέρχεται· από την άλλη, ως προς την εικονογράφηση, διαπιστώνει κανείς τον αστείρευτο πλούτο, την διαφορετικότητα και την μέγιστη ποικιλία της πένας των εικονογράφων.

Έτσι κι εδώ, η Τουρκάλα συγγραφέας και εικονογράφος ασκεί την δική της ζωγραφική τέχνη πάνω στην ιστορία της ομοιότητας και της κοινότητας όλων των ανθρώπων· αυτών που δεν έχει σημασία πώς είναι και πού ζούνε, αλλά ότι όλοι τους θαυμάζουν κάποιον ή κάτι, έχουν το δικό τους όνειρο, όπως μια πρωτιά σ’ ένα αγώνισμα, έχουν πράγματα που λαχταρούν, όπως ένα παγωτό, και απογοητεύονται όταν τα χάσουν. Υπάρχει κανείς ανάμεσά μας, πόσο μάλλον κάποιο παιδί που δεν αναρωτιέται ανήσυχο τι θα γίνει αν δεν τα καταφέρει; Ποιο δεν νοιώθει έναν κόμπο στο στομάχι του όταν τα βλέμματα των άλλων είναι στραμμένα πάνω του, ποιο δεν νοιώθει περήφανο όταν πετύχει κάτι;

Παιδιά διαφόρων ηλικιών κοιτάζουν στον ουρανό ένα διαστημόπλοιο (ίσως κι ένα άγνωστης ταυτότητας ιπτάμενο αντικείμενο) και αναρωτιούνται σχετικά με πράγματα που δεν γνωρίζουν· στέκουν μπροστά σε πολύπλοκους μαθηματικούς τύπους (αυτός ο καθηγητής δεν μοιάζει με τον Αινστάιν;) και απορούν για τα πράγματα που μας κάνουν και γεννάμε καινούργιες, έξυπνες ιδέες. Φυσικά όλα τους πότε πότε ζηλεύουν τους άλλους (πόσο μάλλον το κοριτσάκι που θέλει να πετάξει μαζί με τα πουλιά), φοβούνται κάτι (ίσως μια αράχνη), ενοχλούνται ή εκνευρίζονται (με τους ενοχλητικούς θορύβους και τις άσχημες μυρωδιές), απογοητεύονται αλλά πάντα έρχονται οι στιγμές που τα κάνουν και χαμογελούν, όπως όταν ένας πυροσβέστης σώζει το γατάκι που βρέθηκε σε ψηλό δέντρο. Όλα τα παιδιά λοιπόν, κι όλοι οι μεγάλοι δίπλα τους, που σέβονται και νοιάζονται για τον κόσμο γύρω τους, που αγαπούν την μαγειρική, την ζωγραφική, τα ταξίδια και τη μουσική, οπωσδήποτε την θάλασσα και απαρέγκλιτα το γέλιο, είναι μαζί στην μεγάλη περιπέτεια που λέγεται ζωή, έχοντας αμέτρητα κοινά να τους ενώνουν – όπου κι αν ζουν, όποιοι κι όποια κι αν είναι.

Όλη αυτή η κοινότητα των παιδιών κάθε ηλικίας αποδίδεται ακριβώς με τον τρόπο που τα ίδια θα δοκίμαζαν να την σχεδιάσουν, έχοντας όμως δίπλα του ένα πλήθος υλικών για ανάμειξη, μια μεγάλη παλέτα χρωμάτων και μια ικανή δασκάλα σαν την συγγραφέα. Θα έβαζαν στην ίδια σελίδα ποικίλα μεγέθη μορφών, θα την γέμιζαν με μεγάλα πρόσωπα, χαρούμενα και λυπημένα, εναλλάξ θα πρόσεχαν και θα αδιαφορούσαν για τις συμμετρίες αλλά πάνω απ’ όλα –κι εδώ έρχεται η τέχνη της Γκιοκτσέ Ιρτέν–, θα έφτιαχναν ευφάνταστα κολλάζ με μαυρόασπρες κι έγχρωμες φωτογραφίες, σχέδια και σκίτσα, χωρίς να μειώνεται η τέχνη της ζωγραφικής. Και με τον τρόπο αυτό είτε εστιάζοντας σε κάποιο παιδί από κοντά, στον μικρόκοσμό του, είτε δείχνοντας πότε τον κόσμο από μακριά κι από ψηλά, την μεγάλη κοινότητα που αποτελούμε. Ακριβώς όπως γίνεται και εδώ.

Εκδόσεις Δεσύλλας, 2022, 48  σελ., μτφ. Αργυρώ Πιπίνη [All of us, 2021]

Ηλικίες: 5+

Ιστοσελίδα της συγγραφέως και εικονογράφου: εδώ.

Δημοσίευση και στο Πανδοχείο των παιδιών, εδώ.

Η φαντασία μέσα στην τσάντα – και οπουδήποτε αλλού

Εδώ χρειάζεται λίγη προσοχή γιατί τα πράγματα μπορεί να είναι επικίνδυνα: η Τίνα βαδίζει βιαστικά στο δρόμο επειδή, όπως απαντά στις σχετικές ερωτήσεις, έχει έναν κροκόδειλο στην τσέπη. Όταν μάλιστα η κυρία που έχει το περίπτερο της ζητήσει να τον δει, εκείνη εξανίσταται: είναι δυνατόν να τον βγάλει εκεί στη μέση του δρόμου, με τόσα παιδάκια και γιαγιάδες τριγύρω; Ο μανάβης όμως έκανε μεγαλύτερο λάθος: ένα αστειάκι ότι μπορεί ο κροκόδειλος να του φάει τα μήλα του, άρα της ζητά να τον προσέξει. Η Τίνα όμως δεν αστειεύεται: οι κροκόδειλοι είναι σαρκοφάγοι και καλά θα κάνει να ανησυχήσει για τον εαυτό του κι όχι για τα φρούτα! Απέναντι σε μια γνωστή παρέα παιδιών όμως είναι διαλλακτικότερη: εντάξει, θα τους δείξει μόνο την ουρά. Κι εκείνοι μαζεμένοι γύρω της αναφωνούν «τι όμορφος που είναι». Μα τι συμβαίνει; Ας την ακολουθήσουμε διακριτικά, μην τα ακούσουμε κι εμείς.

Η Τίνα συνεχίζει τον δρόμο της, αδιάφορη για την σιωπή κάποιων άλλων παιδιών στο πέρασμά της και τις γκριμάτσες που ακολουθούν όταν τα προσπεράσει. Σημασία έχει αν την περιμένει ο Μπαστιάν σ’ ένα παγκάκι και αν έχει μαζί του το …φλαμίνγκο. Οι απαντήσεις καταφατικές και συνεχίζουν ως την λίμνη, «πριν το ταξίδι». Εκεί μπορούν να καθίσουν, να ηρεμήσουν και να συζητήσουν. Γνωρίζουν οι μητέρες τους τι κουβαλάνε οι δυο τους; Της Τίνα όχι, είναι πολυάσχολη· του Μπαστιάν ναι, και μάλιστα έχει προσκαλέσει την Τίνα για κουλουράκια. Υπάρχουν κι άλλα να ειπωθούν μέχρι την αναχώρηση για το ταχυδρομικό κουτί. Έλεγχος δεξιά κι αριστερά αν παρακολουθούνται, και οι τσάντες ανοίγουν.

Η ζωγραφισμένη ουρά του κροκόδειλου συμπληρώνεται και με το υπόλοιπο σώμα και το σκίτσο είναι ρεαλιστικότατο. Ο φάκελος έχει ως τόπο αποστολής τον ποταμό Νείλο ενώ του φλαμίνγκο την έρημο Ατακάμα. Οι δυο φίλοι εύχονται καλό ταξίδι στους δυο φακελωμένους φίλους τους και τους στέλνουν προς την ελευθερία. Κατά την επιστροφή τους, που έχει ως προορισμό το σχολείο, συμφωνούν πως καλά έκαναν και βοήθησαν τα ζώα να πάνε εκεί όπου ανήκουν, άλλωστε «η τάξη δεν είναι κατάλληλο μέρος για άγρια ζώα». Σε κάποιο άλλο σύμπαν, ή στην φαντασία τους, ο κροκόδειλος και το φλαμίνγκο χορεύουν άγρια και οπωσδήποτε θεαματικά.

Μιλάμε για ένα γοητευτικότατο, πρωτότυπο βιβλίο, αφενός ως προς το εικονογραφικό του μέρος – σκίτσα που εκφράζουν τα ελάχιστα απαραίτητα, σαν γελοιογραφίες που εμπνέουν και ως μικρά μαθήματα σχεδίου – αλλά προπαντός λόγω του περιεχομένου του: αυτό που ζωγραφίζουμε μπορεί να είναι για εμάς ένας ζωντανός οργανισμός ή ένα σύμβολό του, πάνω στο οποίο δοκιμάζεται το παιχνίδι μας, η συμπεριφορά μας και ο σεβασμός στα δικαιώματα. Με τον τρόπο αυτό η φαντασία πλάθει έναν αχανή κόσμο έμπνευσης και δημιουργίας αλλά και φέρνει κοντά τους φίλους δεσμεύοντάς τους σε ένα δημιουργικότατο παιχνίδι.

Εκδόσεις Δεσύλλας, 2023, 48 σελ., μτφ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου

Ηλικίες: 6+

Δημοσίευση και στο Πανδοχείο των παιδιών, εδώ.