Σάντρα Ντίκμαν – Το μαγικό φτερό

Η δύναμη μέσα μας

Τώρα μπαίνουμε βαθιά στη φύση, στην ανεξάντλητη τοπογραφία της  βορειοευρωπαϊκής εκδοχής της, καθώς η συγγραφέας και εικονογράφος Σάντρα Ντίκμαν γεννήθηκε στον Βόρεια Γερμανία, δημιουργούσε επί εικοσαετία στο Λονδίνο και τώρα ζει στον Εθνικό Δρυμό Peak District μεταξύ Σέφιλντ και Μάντσεστερ. Έτσι, λοιπόν, εξηγείται όλη αυτή η εικονοπλασία της φύσης, σε χρώματα όλων των αποχρώσεων αλλά κυρίως του χρυσού, του καφέ και του πράσινου. Παρόμοιο είναι και το περιβάλλον μιας οικογένειας αρκούδων, που περιλαμβάνει μια σοφή και τρυφερή μαμά, την Φωτεινή και τρία αρκουδάκια, την γενναία Αστραπή, τον παρατηρητικό Αστέρη και τον μικρότερο όλων, που δεν έχει βρει το όνομά του … γιατί στέκει αμήχανος στην άκρη και του λείπει το θάρρος, η τόλμη και όπως αλλιώς ονομάζεται εκείνη η ενέργεια που ωθεί ένα μικράκι να δοκιμάζει και να δοκιμάζεται. Δεν χορεύει μαζί με την οικογένειά του γιατί ξέρει πως δεν χορεύει καλά. Δεν τολμάει να ανέβει ψηλά στα δέντρα, φοβάται να πιάσει τα ψάρια μέσα στα ορμητικά νερά του ποταμού, μερικές φορές δεν νοιώθει ούτε ως ένας αρκούδος. Έρχεται όμως ένα βράδυ όπου κάπου έξω κυκλοφορεί η μαγεία που κρύβεται μέσα στη μέρα, γιατί πάντα φτάνει μια μαγική στιγμή που μας επισκέπτεται αν είμαστε ανοιχτοί να την καλοδεχτούμε, και τότε κάτι αλλάζει. Ένα μεγάλο πουλί έρχεται από ψηλά και του δίνει ένα «μαγικό φτερό».

Το αρκουδάκι νοιώθει έναν περίεργο ησυχασμό και κοιμάται γαλήνια. Κάποια αδιόρατη αλλαγή είναι αισθητή από το επόμενο πρωινό. Οι σκιές του δάσους εξαφανίζονται, το σώμα του αφήνεται στο χορό. Το πορτοκαλοκόκκινο φτερό μεγαλώνει στα πόδια του, τυλίγεται κάτω από το δέντρο σαν στρώμα για να τον προστατεύσει όταν θα ανέβει να δει επιτέλους τα κοράκια, γίνεται βάρκα για να πλεύσουν μαζί  στα ποταμίσια νερά. Και όταν εκεί βρίσκεται ένας παγιδευμένος λαγός, ο μικρός αρκούδος δεν θα το σκεφτεί στιγμή να βουτήξει να τον σώσει. Αλλά πάνω που πάει να του εξηγήσει πως τόλμησε χάρη στο μαγικό φτερό του, αυτό έχει κάνει… φτερά. Πώς να το είχε κρατήσει όταν ορμούσε για την σωτηρία του;

Ο μικρός αρκούδος κάνει αντίστροφα την διαδρομή για να το βρει, ρωτά όλα τα ζώα που συνάντησε στο πέρασμά του, το αναζητά στα δέντρα, ψάχνει παντού αλλά μάταια. Δάκρυα, απογοήτευση, συντριβή. Όμως η μαμά του είναι κάπου κοντά και το περιμένει για να του προσφέρει μια άλλη εκδοχή: Μερικές φορές, όταν κάτι δεν τω χρειαζόμαστε πια, το ξεχνάμε όσο χρειάζεται για να εξαφανιστεί. Του εξηγεί πως έχει πλέον κάνει το μεγάλο βήμα και μπορεί χωρίς αυτό· πως η καλοσύνη του έλαμψε σαν σπίθα και του χάρισε το όνομα και την ταυτότητα. Ο Σπίθας κοιμάται ήσυχος και ανυπόμονος για τον κόσμο που τον περιμένει για εξερεύνηση από το επόμενο πρωί. Όσο για το φτερό, ταξιδεύει μαζί με το φως του να δώσει δύναμη σε όσα άλλα πλάσματα το έχουν ανάγκη.

Υπάρχει λοιπόν πάντα μια στιγμή, μια αφορμή, μια λάμψη, ένα βήμα, μια ιδέα, κάτι τόσο μικρό αλλά τόσο μεγάλο, που μας δίνει την πολύτιμη ώθηση προς τα εμπρός, προς την τόλμη, το θάρρος, την προσπάθεια που αποτελεί το μισό των πάντων. Τότε ανακαλύπτουμε πως οι δυνάμεις που κρύβουμε εντός μας βρίσκονταν πάντα εκεί αλλά έβρισκαν κλειστές πόρτες εξαιτίας του φόβου, της ντροπής ή της έλλειψης ενθάρρυνσης. Ακόμα κι αν δεν έρθει από κάποιο βουνό ένα λαμπερό πουλί να μας δώσει το μαγικό φτερό, σίγουρα υπάρχει κάπου κοντά μας αν όχι μέσα μας!

Εκδ. Ψυχογιός, 2023, μτφ. Αντώνης Παπαθεοδούλου, σελ. 32 [Sandra Dieckmann, The magic feather, 2022].

Ιστοσελίδα της συγγραφέως: εδώ.

Δημοσίευση και στο Πανδοχείο των παιδιών, εδώ.

Φρόσω Φωτεινάκη – Να σε κάνω μια αγκαλιά;

Συναίνεση στις αγκαλιές, αυτοδιάθεση στο σώμα

Να την λοιπόν η νέα μας γνωριμία, η Αντιγόνη με το αξιαγάπητο μουτράκι, το ολόφωτο χαμόγελο, τα μαλλιά της φτιαγμένα με δυο ολοστρόγγυλα «κεφτεδάκια», πολύχρωμα ρούχα, έτοιμη να τροχοδρομήσει στις ρόδες του πατινιού της. Και χωρίς περιστροφές μας ρίχνει την δύσκολη ερώτηση, ποιο είναι το καλύτερο πράγμα στον κόσμο. Δεν πέφτουμε στην παγίδα, δεν θα είναι κάτι χειροπιαστό, γνωρίζουμε πως όλα όσα αξίζουν στην ζωή είναι άυλα, προλαβαίνει και όποιο παιδί σπεύδει να επιλέξει τριπλό παγωτό με τα έξτρα του, και, όπως συμβαίνει με κάθε χαρακτήρα βιβλίου για παιδιά που μας επισκέπτεται για μόνιμη κατοικία σπίτι την ακούμε προσεκτικά. Η αγκαλιά, λέει, και φωτίζεται ακόμα περισσότερο το πρόσωπό της. Μα βέβαια, αυτή υπερισχύει των πάντων!

Κανείς μας λοιπόν δεν θα διαφωνήσει, επειδή θα την φανταστεί με τα πρόσωπα που αγαπά περισσότερο. Όμως αυτά δεν πάνε πάντα μαζί, καθώς η αγκαλιά χρησιμοποιείται ευρύτερα από διάφορους κύκλους ανθρώπων, τους στενούς και ευρύτερους συγγενείς, τους φίλους και συμμαθητές, τους φίλους των συγγενών και των συμμαθητών και τα λοιπά και τους λοιπούς. Και είναι και κάποιες που μοιάζουν «αναπόφευκτες», από ανθρώπους που ξέρουμε πόσο μας αγαπούν: θείοι και θείες, ο νονός ή η νονά, οι συνομήλικοι φίλοι στο χωριό. Και κάποιες άλλες, από ανθρώπους που βλέπουμε μια στις τόσες, οι επισκέπτες των γιορτών, οι ομοτράπεζοι της Καθαρής Δευτέρας…

Είναι όλες οι αγκαλιές το ίδιο; Σίγουρα όχι, γιατί πρώτα απ’ όλα, εμείς δεν τις αισθανόμαστε, ούτε τις θέλουμε, ούτε τις χαιρόμαστε το ίδιο – και μερικές δεν τις θέλουμε καθόλου. Τι γίνεται λοιπόν όταν μια σειρά ανθρώπων έρχονται να μας σφίξουν και να μας χώσουν στην αγκάλη τους χωρίς να έχουμε διάθεση ή επιθυμία; Η Αντιγόνη είναι μπερδεμένη: καλά να μην αρέσκεται σε μια εμφανώς αρνητική συμπεριφορά, αλλά έχει δικαίωμα να θέλει να αποφύγει όλα αυτά τα ανοιχτά, περικυκλωτικά χέρια; Το πρώτο της βήμα είναι να το συζητήσει με έναν καλό της φίλο που έχει ακριβώς την ίδια άποψη: «Οι άνθρωποι νομίζουν πως μπορούν να μας αγγίζουν χωρίς να μας ρωτάνε!». Και μάλιστα επισημαίνει ότι πρώτοι απ’ όλους είναι οι ίδιοι οι γονείς και συγγενείς μας που θεωρούν αυτονόητη την ….αυτοδιάθεση μας και δίνουν το ελεύθερο σε οποιονδήποτε, ότι δεν είναι ευγενικό να απομακρυνόμαστε!

Έτσι η Αντιγόνη φτιάχνει μια λίστα με τις αγκαλιές που θέλει, επικεντρώνοντας όχι στα πρόσωπα αλλά στην δική της αίσθηση. Επιθυμεί αυτές που την χαλαρώνουν, την ζεσταίνουν, την κάνουν να χαμογελάει, να ηρεμεί, να νοιώθει άνετα, να μην ντρέπεται, να μην απορεί, να μην πιέζεται, να μην αγχώνεται – η λίστα είναι μεν μεγάλη αλλά είναι και αποκλειστική. Οποιαδήποτε άλλη αγκαλιά είναι ανεπιθύμητη και σε κάθε περίπτωση πρέπει να προηγείται η άδεια του τιμώμενου. Ιδού το μεγάλο αλλά πολύτιμο βήμα για κάθε παιδί: η έκφραση ενός STOP στις αγκαλιές που έρχονται από τους πάντες, όσο καλοπροαίρετες και αν είναι. Άλλωστε η άρνηση δεν έχει πάντα να κάνει με το πρόσωπο που μας αγκαλιάζει αλλά προφανώς και με την χρονική στιγμή, την διάθεσή μας, την ειδικότερη εσωτερική μας επιθυμία.

Από αυτή την μικρή αλλά τόσο σημαντική έκφραση συναίνεσης και αποδοχής εκ μέρους του παιδιού εξαρτώνται μείζονα αλλά ζητήματα: η αίσθηση ασφάλειας, η συναίνεση και η οριοθέτηση σε οτιδήποτε αφορά το σώμα του, η δυνατότητα αυτοπροστασίας του, η εμπιστοσύνη στο σώμα και στο συναίσθημά του, η βεβαιότητα πως το σώμα μας μάς λέει πάντα την αλήθεια, ο αυτοσεβασμός, η απόλυτη ισχύς της φράσης «Όταν λέω όχι, το εννοώ!». Αντιλαμβάνεται κανείς πως όλα τα παραπάνω δεν περιορίζονται μόνο στο σώμα αλλά ισχύουν σε οποιαδήποτε έκφανση της ζωής. Είναι πλέον γνωστό ότι κάθε αγκάλιασμα εκκρίνει πολύτιμες ουσίες που διοχετεύονται εντός μας και τίποτα δεν δικαιούται να αντιστρέψει ή να ακυρώσει την ροή τους. Και δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε την απαραίτητη και τόσο θεραπευτική αγκαλιά στον ίδιο μας τον εαυτό! Συνεπώς μαζί με την Αντιγόνη ξαναγράφουμε την προτίμησή μας: «Αγκαλιά: το ομορφότερο πράγμα στη γη, αρκεί να το θες εσύ! Εκφραστικότατα τα πρόσωπα της εικονογράφου, σε ζωγραφιές που αναπνέουν στο χώρο και στο χρώμα.

Ηλικίες: 4+

Εικονογράφηση Φωτεινή Τίκκου.

Εκδ. Διόπτρα, 2022, , σελ. 48. Πρόλογος: Μάριος Μάζαρης

Ιστοσελίδα της ψυχολόγου και ψυχοθεραπεύτριας συγγραφέως: εδώ.

Δημοσίευση και στο Πανδοχείο των παιδιών, εδώ.