Υπερρεαλισμός και Πολιτική

Ο νέος Κλήδονας (η περιοδική έκδοση της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Αθηνών που προφανώς έχει το προνόμιο να ζει σε μία από τις πλέον υπερρεαλιστικές πόλεις του υπαρκτού κόσμου) προκαλεί νέους εγκεφαλικούς κλυδωνισμούς μ’ ένα χαώδες αφιέρωμα στα δύο πλέον ασύνδετους – φαινομενικά – τομείς: τον υπερρεαλισμό και την πολιτική. Κι όμως, μια σειρά εξαιρετικά ενδιαφέροντων κειμένων ηχούν προς το ακριβώς αντίθετο. Η ομάδα μάς εισάγει στο θέμα με ένα κείμενο για την πολιτική διάσταση του σουρεαλισμού, ο Michael Loewy τον φωτίζει ως ρομαντικό επαναστατικό κίνημα, ο Alix Large ανιχνεύει την πολιτική του εξέλιξη από τον επίσημο κομμουνισμό στον τροτσκισμό και τον αναρχισμό και τις ελευθεριακές θέσεις

Η σχέση του Υπερρεαλισμού με τα Επαναστατικά και τα Πολεμικά Πεδία, από τις αναγνώσεις του Sartre, τις διακηρύξεις των Μπρετόν και Σουπώ – Μόνον ο αχάριστος θάνατος μας σεβόταν πια! ­– του Έρνστ και των Ντανταϊστών, στις ιστορικές ρηγματώσεις των χαρακωμάτων του πολέμου, των οδοφραγμάτων και των νομαδισμών, εξετάζεται σε ένα μεγάλο κείμενο του Βαγγέλη Κούταλη. Ακόμη: μεταφράσεις κειμένων της δεκαετίας του ’50 από την εφημερίδα Le Libertaire και ανθολόγηση ορισμένων σπάνιων ποιητών (Aime Cesaire, Benjamin Peret, Magloire-Saint-Aude, Jayne Cortez και Ted Joans, ο κατά Μπρετόν πρώτος Αφροαμερικανός υπερρεαλιστής που κάποτε είπε Η τζαζ είναι η θρησκεία μου και ο υπερρεαλισμός η οπτική γωνία μου). Το τεύχος κλείνει με ποίηση και παιχνίδια επί χάρτου ή επί δρόμου. Αποχωρώ έχοντας σχεδόν στ’ αυτιά μου τον απόηχο της επιστολής του Αντονέν Αρτώ (φωτ.) το 1924: Γιατί να πούμε ψέματα, γιατί να προσπαθήσουμε να εντάξουμε στο πεδίο της λογοτεχνίας κάτι που αποτελεί την ίδια την κραυγή της ζωής, γιατί να προσδώσουμε τη φαινομενικότητα της μυθοπλασίας σε ό,τι έχει προκύψει χάρη στην αξερίζωτη ουσία της ψυχής, σε ό,τι είναι όπως το μουγκρητό της πραγματικότητας; Εκδ. Φαρφουλάς, 120 σελ. 

Πρώτη δημοσίευση: εδώ.

Η επανακυκλοφορία του περιοδικού Φαρφουλάς, βλαστού της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Αθηνών, σε τετραμηνιαία βάση και εφημερίδεια μορφή μετά από τριετή δημιουργική αγρανάπαυση υπήρξε ανέλπιστη έκπληξη. Σύμφωνα με τον Διαμαντή Καράβολα, έναν από τους ιδρυτές της Ομάδας (η οποία συνεργάζεται στενά με τις υπόλοιπες σουρεαλιστικές ομάδες ανά τον κόσμο) και εκδότη του Φαρφουλά (αλλά και του στενού συγγενή Κλήδονα), η φιλοσοφία των φερώνυμων εκδόσεων συνοψίζεται στην φράση του Θωμά Γκόρπα: «Η αλλαγή στην τέχνη και στη ζωή προέρχεται από τους λοξούς». Αυτοί οι λοξοί θα καταρτίσουν έναν εκδοτικό κατάλογο «της αθέατης πλευράς της ζωής και του ονείρου» αλλά και της «αντίθεσης σε κάθε κυρίαρχη νόρμα».

Εδώ, όπως συμβαίνει και σε ένα ιδανικό φανζίν, τα πάντα μπορούν να συμβούν καθώς γυρνάς την επόμενη σελίδα, ποτέ δεν ξέρεις τι θέμα πραγματεύεται το επόμενο κείμενο, το θανατηφόρο χιούμορ διαδέχεται η συμπυκνωμένη γνώση, ενώ η πληθωρική ύλη λειτουργεί σαν θησαυροφυλάκιο παλαιών μαργαριταριών, εφόσον αναδημοσιεύονται αδιανόητα και σπαρταριστά κείμενα άλλων εποχών. Έχουμε συνεπώς εδώ ένα πλήρες λογοτεχνικό φανζίν; Φοβάμαι πως ο όρος είναι περιορισμένος, γιατί καλύπτει μεν την ψυχή ενός ενθουσιώδους περιεχομένου, όμως δεν θα έλεγα πως περιορίζεται σε συγκεκριμένο κοινό.

Τι κάνουν οι δημιουργοί ή συνεργάτες ενός τέτοιου έστω με ψυχή φανζίν εντύπου; Πρώτα ξεθάβουν δεκαπέντε ηχογραφημένες κασέτες που αποκαλύπτουν μια συνομιλία του 100χρονου λαϊκού στιχοπλόκου και τραγουδοποιού Σταύρου Καραμανιώλα με τον Αργύρη Μπακιρτζή: ο δεύτερος ζητάει όλα τα σκονάκια του 85ετούς στιχοπλοκικού βίου του μπαρμπα-Σταύρου. Άλλη φορά πηγαίνουν στο Πέραμα για ασπρόμαυρη φωτογράφηση και μαυρόασπρη διήγηση ή στο εξαρχειώτικο σπίτι ενός από τους τελευταίους εναπομείναντες ροκ εντ ρολλ συγγραφείς, του ακριβοθώρητου Πάνου Κουτρουμπούση, όπου συνομιλούν εν πλήρη χαλαρότητα, φεύγοντας με 9 ανέκδοτα σχέδιά του. Έπειτα επικεντρώνονται στις εγκεφαλικές διεγέρσεις των ερωτογόνων μας αισθημάτων: αφενός επιλέγοντας ερωτιάρικα ποιηματίδια από τα Τραγούδια της Βιλιτώς του Πιερ Λουίς κι αφετέρου συντάσσοντας ογκωδέστατο φάκελο περί Αυνανισμού στις αρχές του 20ού αιώνα, όπου μέσα από εκδόσεις, δραματικές επιστολές, διηγήσεις κ.λπ. αποκαλύπτονται οι τρικυμιώδεις αγωνίες όσων επιδίδοντο σε αυτή την πρόστυχη ενασχόληση.

Τέλος, διανθίζουν με σελίδες ποίησης, δοκιμίων, ιστοριών, παραμυθιών, πεζών, κριτικής, θρύλων τότε και μύθων σήμερα. σκαρώνουν μια τετρασέλιδη εφημερίδα (Η Ηχώ της Αεραλάνδης), με αδιανόητες μικρές αγγελίες μιας φαντασιακής χώρας. Ονειρεύομαι να ζήσω σε εκείνη τη χώρα: εκεί, σίγουρα ο Φαρφουλάς θα ήταν ημερήσιος τύπος και Τύπος. Αν δεν την βρείτε έξω, αναζητείστε την μέσα στις ομώνυμες εκδόσεις, Ζωοδόχου Πηγής 70, 106 81, Αθήνα, 210-6458814, farfoulas@gmail.com, http://www.farfoulas.gr/. Σύντομα βγαίνει το φθινοπωρινό τεύχος.

Στην φωτογραφία: Εκείνοι που τα ξεκίνησαν όλα: Baron, Queneau, Breton, Boiffard, de Chirico, Vitrac, Eluard, Soupault, Desnos, Aragon. // Naville, Simone Collinet-Breton, Morise, Marie-Louise Soupault (1924). Πηγή: http://www.ieeff.org/surrealism.htm

Πρώτη δημοσίευση: http://www.mic.gr/books.asp?id=15989