Η φίλτατη φιλμουσική

questo sporco mondo meraviglioso

[3] Όλα αυτά τα χρόνια η μουσική των ταινιών λειτουργεί ως ανεκτίμητο θησαυροφυλάκιο μνημών και εικόνων, ως ένα προσωπικό αρχείο που τηρείται σε τριπλά βιβλία: ένα για τις κινηματογραφικές εικόνες που τελεσίδικα έντυσε, αποτελώντας κάθε φορά μια ανεπανάληπτη συμβίωση εικόνας και ήχου· ένα δεύτερο για τις σκέψεις που ενέπνευσαν εκείνες οι εικόνες, η επιρροή των οποίων συχνά καθόρισε προσωπικές διαδρομές· και ένα τρίτο, ως ημερολόγιο των συγκεκριμένων παρακολουθήσεων και ακροάσεων στον προσωπικά βιωμένο χωροχρόνο.

piccioni - 74 - il dio sotto la pelle - Α

Κάποτε σ’ ένα αυτοσχέδιο περιοδικό που χειροτεχνούσε ένας κύκλος φίλων, είχα σχεδιάσει ένα εκτεταμένο ημερολόγιο ακριβώς για την μουσική που έζησε στα φιλμ αλλά και διέφυγε από τα όριά τους για να ζήσει δίπλα μας. Ο κορεσμός από τις γνωστές διαθέσιμες λέξεις μας οδηγούσε σε συνεχείς λεξιπλασίες· την ονόμασα λοιπόν «φιλμουσική», εκμεταλλευόμενος το θετικό πρόσημο των τριών πρώτων γραμμάτων και προκρίνοντας την παιδική κατασκευαστική λέξεων από το άτεχνο και ξενικό «σάουντρακ» ή το περιφραστικό «κινηματογραφική μουσική», προς αποφυγή κατάχρησης κινηματογραφικών επιθέτων.

Riz-Ortolani-Mondo-Candido

Σήμερα η μουσική των ταινιών μπορεί να επαναφέρει ακόμα και την αίσθηση της παρθενικής εμβάπτισης στην αντίληψη του γυναικείου σώματος, της αντρικής τιμής· σε εκδοχές του έρωτα, της σκέψης, του θεάματος, του γέλιου, μια άλλη γνώση του κόσμου εν γένει· μπορεί και να μ’ εμποτίζει στην ολιστική εκείνη ευφορία, κάποτε άγνωστης πηγής, που οδηγούσε στο αξέχαστο εσώτερο σκίρτημα κατά την παρακολούθηση ορισμένων σκηνών. Δεν είναι δυνατόν ένα τέτοιο απόθεμα να πάει χαμένο, δεν του αξίζει ο περιορισμός στην σχετική ανταλλαγή μνημών στην ομήγυρη των σινεφίλων. Σε τέτοιες συλλογές, μοναδικές όπως και ο συλλέκτης του, κρύβονται απαντήσεις σε χάσκοντα ερωτήματα, δείκτες πορείας, προτάσεις περισυλλογής, χειρονομίες παραμυθίας, νεύματα ηθικής, πάσης φύσεως καθαρμοί – είμαι βέβαιος. Όχι, δεν είμαι βέβαιος, γι’ αυτό και θα φροντίσω, για καλό και για κακό, να επιφορτίσω έναν μυθιστορηματικό ήρωα, ώστε να χρεωθεί σε αυτόν η πιθανή αποτυχία του σχεδίου.

timanfaya

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Το Δέντρο, τεύχος 199-200 (Ιούλιος 2014)

Συνεχίζει, κατά κάποιο τρόπο μνημονικών συνειρμών, από εδώ και εδώ και συνεχίζεται εδώ και ως τη μουσική του χάους και τα κινηματογραφικά μετακείμενα

Στις εικόνες τα εξώφυλλα μιας εποχής, τα σάουντρακ μιας μνήμης. Ένας εκθαμβωτικός κόσμος, όπως του Piero Umiliani.

Η ευφορία της αναμονής

sandy-s

[2] Όλες αυτές οι μνήμες εκκινούν από λέξεις – κλειδιά και μεταπλάθονται σε σεκάνς που «βλέπονται» ως πλάνα μιας προσωπικής βιογραφίας· είναι, όμως η ακοή που επαναφέρει ολόκληρη την ατμόσφαιρα του μνημονευόμενου, κάποτε με ακαριαίο τρόπο. Κάπως έτσι ο ήχος από το περπάτημα στα βότσαλα, πολλαπλά επαναλαμβανόμενο ειδοποιητήριο της προσέλευσης των θεατών, οριστικά και αμετάκλητα θα ανακαλεί την εύφορη αίσθηση της αναμονής στην εσπερινή ακόμα κινηματογραφική «πλατεία». Κι ένα τραγούδι σε οργανική εκτέλεση, μου θυμίζει το εναρκτήριο φιλμάκι καλωσορίσματος που πάντα παιζόταν στο Τιτάνια. Η μελωδία του Puppet on a string, που αργότερα μάθαμε πως τραγουδιέται από την αιωνίως ξυπόλυτη βρετανίδα τραγουδίστρια Sandy Shaw, συνόδευε τα αχνά από το φως της ημέρας και στιγματισμένα από την πολυκαιρία καρέ όπου εναλλάσσονταν φράσεις καλής υποδοχής και χρόνιας επικοινωνίας με το κοινό. Πόσο παράξενη ήταν αυτή η κίνηση αβρότητας από το αγνώστου προσώπου προσωπικό του Κινηματογράφου προς τους Πιστούς του! Ένας φυσικός και ένας τεχνητός ήχος έμοιαζαν να αποτελούν το διπλής όψης εισιτήριο εισόδου στο θησαυροφυλάκιο των πολλαπλών κόσμων.

DSC07542

Έκτοτε το τραγούδι με επαναφέρει ακριβώς στο ελάχιστο χρονικό διάστημα της αναμονής που έμοιαζε προοίμιο της μύησης, καθώς τα αδηφάγα μάτια παρατηρούσαν την μικροσκοπική και περίκλειστη εκδοχή του παραδείσου ή έστω ενός προθάλαμού του. Μέσα σ’ εκείνο το τέταρτο της ώρας προλάβαινα να νιώσω μέλος μιας ευρείας παραθεριστικής κοινότητας με γνωστά αναγνωριστικά: το μπρούντζινο δέρμα, ορισμένα σημάδια των παιδικών θριάμβων της ημέρας, τα ανοιχτόχρωμα ρούχα, την παρά τα σαπουνίσματα επικράτηση του θαλασσινού αλατιού στον κόσμο της όσφρησης. Διακεκριμένο κομμάτι της συντροφίας αποτελούσαν οι τυχεροί περίοικοι που είχαν ήδη στήσει τις καρέκλες τους στα μικρά μπαλκόνια, ενώ από τις κουζίνες τους μας προκαλούσε η μυρωδιά των τηγανητών αυγών. Σ’ εκείνο τον συμπυκνωμένο χρόνο συνυπήρχε η επιθυμία να παραταθούν όλες οι στάσεις της αναμονής και η ανυπομονησία της έναρξης του έργου, της οριστικής φυγής στον κόσμο του.

DSC07535

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Το Δέντρο, τεύχος 199-200 (Ιούλιος 2014)

Συνεχίζει, κατά κάποιο τρόπο μνημονικών συνειρμών, από εδώ και συνεχίζεταισε μουσική φιλήδονη, λόγο κοινό, ηχώ στο χάος και γραπτά κινηματογραφημένα.

Στις φωτογραφίες, προσπάθησα να τραβήξω ό,τι απέμεινε από το επιθαλάσσιο αναψυκτήριο Το Κύμα λίγο πιο κάτω από τον κινηματογράφο Νινόν, συχνή στάση πριν την ταινία. Και το παράθυρο – και πόρτα μαζί – των διακοπών των παιδικών μου χρόνων.