Ετικέτα: Κόμικς

Joe Sacco – Palestine

 

Ο καταυλισμός άρχισε να παίρνει τη μορφή μιας άθλιας μονιμότητας.

Ο Sacco υπήρξε από τους πρώτους που συνδύασαν ρεπορτάζ με κόμικς καταγραφής του Επίκαιρου Τώρα (graphic/comic journalism), κομικογραφίζοντας την Μέση Ανατολή (πρώτος τόμος του Palestine: μέσα 90ς), τα Βαλκάνια (Christmas with Karadzic, Safe Area Gorazde: The War In Eastern Bosnia 1992-1995 κ.ά.) και την Τσετσενία στις πιο δύσκολες ώρες τους. Αυτή η μαυρόασπρη πένα της εμπόλεμης ζώνης δεν περιορίζεται στις στιγμιοτυπογραφίες μιας βασανιστικής πολιτικής καθημερινότητας αλλά ψάχνει το θέμα απ’ όλες τις πλευρές, διαβάζει την Ιστορία, μας την μεταδίδει με τον πιο απλό τρόπο, σε μικρά εύληπτα συννεφάκια – τι ιδανικότερο; Με κεντρικό περιηγητή τον ίδιο τον εαυτό του, αμήχανο και άγαρμπο περιπατητή των παλαιστινιακών παρόδων, παρέα με τον Γιαπωνέζο φωτογράφο του, παρουσιάζει τους ανθρώπους και τη ζωή τους όταν τα μέσα έχουν αποχωρήσει για τα ασφαλή ξενοδοχεία έξω από τις θανατηφόρες συνοικίες. Συζητάει με όλους τους εμπλεκόμενους, τους σαρκάζει τρυφερά, τους δίνει βήμα και τους κρίνει συγχρόνως – όλους! Είναι ειλικρινής μαζί μας ακόμα κι όταν σκυλοβαριέται τις δακρύβρεχτες ιστορίες των παλαιστινίων.

Δεν χωράνε χρώματα εδώ: μόνο με όλους τους διαθέσιμους τόνους του γκριζο-μαυρό-ασπρου μπορεί να καλλιτεχνηθεί η θλιβερή κενή καθημερινότητα των κατοίκων της Γάζας που βιώνουν μια σκιώδη ζωή, με μύριες απαγορεύσεις και περιορισμούς. Με το χαρακτηριστικό του ιδιότυπο καρτουνίστικο στιλ (όπου και ο ίδιος του ο εαυτός γίνεται αστεία καρικατούρα), με υπέροχες λεπτομερειακές λεπτομετρήσεις, προσθήκες χαρτών, αποκομμάτων, ομιλιών και ιστορικών δεδομένων, με ευφυή χρήση των προβλημάτων του ντεκουπάζ και της στατικότητας και πολλά πανέξυπνα ευρυγώνια καρέ, δεν κουραζόμαστε ποτέ να ακολουθούμε αυτόν τον «άλλο Μάρλοου του Κόνραντ» στις πολύπαθες περιοχές όπου πάντα συμβαίνει κάτι (και φυσικά όχι καλό).

Γεννημένος στη Μάλτα το 1960, όταν δεν περπατάει στα μέρη που ματώνει η Ιστορία, δοκιμάζει ευρωπαϊκές περιοδείες με φιλικά του ροκ γκρουπ, σχεδιάζει εξώφυλλα και αφίσες για Βερολινέζικες δισκογραφικές ή απλώς κάνει διαλείμματα κανονικής ζωής στο ζει στο Seattle. Η εισαγωγή του σπουδαίου (Αμερικανού με παλαιστινιακή καταγωγή) Έντουαρντ Σάιντ (τα κείμενα του οποίου άλλωστε, όπως και του Τσόμσκι, περί διαστρέβλωσης της αλήθειας ξύπνησαν τον νεαρό τότε Σάκκο), ο πάντα απαραίτητος πρόλογος του Γιάννη Κουκουλά και οι άψογα τυπωμένες γυαλιστερές σελίδες συμπληρώνουν την πιο άρτια graphic novel comics έκδοση των τελευταίων χρόνων.

Εκδόσεις ΚΨΜ, 2006 (όπως και η ξένη έκδ.), πρώτη έκδοση 2001, μτφ. Γιολάντα Τσιαμπόκαλου (Sadahzinia), εισαγωγή Edward Said, πρόλογος Γιάννης Κουκουλάς, σελ. 285.

Πρώτη δημοσίευση: εδώ.

Paul Buhle & Nicole Schulman (επιμ.) – Wobblies! Μια εικονογραφημένη ιστορία των βιομηχανικών εργατών του κόσμου

Προσευχηθείτε για τους νεκρούς αλλά αγωνιστείτε λυσσαλέα για τους ζωντανούς (Joe Hill)

Μια περίφημη κόμικς συλλογή κι ένα υπόδειγμα του πώς θα έπρεπε να «μαθαίνουμε» την Ιστορία: εικονογραφημένη από την πένα πολλών και διαφορετικών σχεδιαστών, με καρέ, σκίτσα, χαρακτικά, αφίσες και κάθε είδους έντυπη καλλιτεχνική έκφραση.
Με σύντομα κατατοπιστικά κείμενα με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, από τη μία, με την ιστορική αφήγηση να εστιάζει στην ζωή και των καθημερινών ανθρώπων από την άλλη.

Οι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου / Industrial Workers of the World / IWW (ίδρυση 1905) πήραν υπό τη σκέπη τους όλους τους εργάτες οποιασδήποτε φυλής και ομάδας (μην ξεχνάμε πως στις αρχές του 20ού αιώνα στην Αμερική εργάζονταν εκατομμύρια Ευρωπαίοι μετανάστες αλλά και γηγενείς, Μεξικανοί, Ινδιάνοι κ.ά.) και εξελίχθηκαν σε κάτι πολύ ευρύτερο από οργάνωση, συνδικάτο ή κίνημα. Γνωστοί με το παρατσούκλι Wobblies, όνομα τόσο κωμικό όσο και η στάση που είχαν απέναντι στη ζωή, δημιούργησαν, εκτός από τις αυτονόητες πολιτικές τους πράξεις, και έναν ολόκληρο εργατικό πολιτισμό με μουσική, τραγούδια (και το περιβόητο The Little Red Songbook), ποίηση, λογοτεχνία, θέατρο, δράσεις και στάσεις ζωής. Διεθνιστές ενάντια στο «αμερικανικό όνειρο», ενσάρκωσαν τον ζωντανό μύθο της hobohemia («κουλτούρα των περιπλανώμενων»), οργανώνοντας ακόμα και πανεπιστήμια για ανέστιους και ζώνες ελεύθερης έκφρασης στις πλατείες και υποστηρίχτηκαν από σπουδαίους αμερικανούς λογοτέχνες, όπως ο Τζον Ντος Πάσος ή ο Άπτον Σίνκλερ (το περίφημο Πετρέλαιο του επανεκδόθηκε πρόσφατα) που συνελήφθη επειδή διάβαζε αποσπάσματα από κείμενό τους

Το συλλογικό αυτό έργο χωρίζεται σε έξι μεγάλα μέρη, με αντίστοιχη εισαγωγή και σειρά σχεδίων από σαράντα σχεδόν εναλλακτικούς σκιτσογράφους της Αμερικής, μεταξύ των οποίων οι Peter Kuper, Harvey Pekar, Seth Tobocman, Trina Robbins, Spain Rodrigquez, Sabrina Jones, Sue Coe, Mike Alewitz και Fly (δημιουργός του περίφημου PEOPs (2003), συλλογής 200 περίπου πορτρέτων ανθρώπων με τις ιστορίες τους). Περιλαμβάνει ειδικό κείμενο για την τέχνη της ΙWW – ανιχνεύοντας τις ευρύτερες επιρροές τους από τον William Morris και την Kathe Kollwitz, στην Emma Goldman, την Ισαντόρα Ντάνκαν και τους Ντανταϊστές – και την μουσική τους (έγραψαν μερικά από τα πιο συγκινητικά και αστεία σατιρικά τραγούδια για εκμεταλλευτές και πρόθυμους σκλάβους), βιογραφικά σημειώματα καλλιτεχνών και συγγραφέων και πλήρη έντυπη και διαδικτυακή βιβλιογραφία.

Η τεράστια διαφοροποίηση μεταξύ των σχεδιαστών (φανταστείτε κάθε τεχνοτροπία, από εξπρεσιονιστικά έως «καρτουνίστικα» σχέδια, από ρεαλιστικά κομψοτεχνήματα έως «καρβουνιασμένα» πλάνα και βινιέτες αφηρημενης τέχνης) συνδυάζεται με την αντίστοιχη θεματολογική ποικιλία: βιώνουμε τις καταστάσεις μέσα σε εργοστάσια, ναυπηγεία, βιοτεχνίες, σιδηροδρομικές γραμμές, εργοτάξια και στα απλά σπίτια, παρακολουθούμε δίκες, διαδηλώσεις, απεργίες, ομιλίες, φυλακίσεις, βλέπουμε εικόνες που «λένε» τα πάντα και στεκόμαστε σε μικρές εικονο-βιογραφίες σπουδαίων αντρών και γυναικών που δεν μάθαμε ποτέ για την αγωνιστική τους ιστορία.

Το συλλογικό αυτό λεύκωμα δημιουργήθηκε υπό την επιμέλεια των Πολ Μπιλ (καθηγητής Ιστορίας και Αμερικανικού Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο του Μπράουν και ιδρυτής του περιοδικού Radical America και επιμελητής της Encyclopedia of the American Left) και Νικόλ Σούλμαν (καλλιτέχνης, μέλος της εκδοτικής ομάδας του World War III Illustrated) και αποτελεί απερίφραστα την πιο ενδιαφέρουσα κόμικς κυκλοφορία του 2008 στην χώρα μας. Συμμερίζομαι τον ενθουσιασμό του Chomsky (ο πατέρας του οποίου ήταν μέλος των Wobblies) για το έργο και απορώ πώς αυτό το βιβλίο δεν έχει γίνει ανάρπαστο από κάθε ανήσυχο πολιτικοποιημένο πρόσωπο, είτε υπήρξε θύμα εκμετάλλευσης είτε όχι. Πρέπει να ψάχνουμε και λίγο, έτσι;

Σημ. Ο Joe Hill του παραθέματος υπήρξε πιθανώς ο πιο γνωστός τραγουδιστής του κινήματος. Θυμηθείτε τους στίχους I dreamed I saw Joe Hill last night / Alive as you and me / Says I, “But Joe you’re ten years dead,” /“I never died,” says he / “I never died,” says he, γραμμένους το 1925 από τον ποιητή Alfred Hays, που τους αγαπήσαμε από τους Dubliners (Joe Hill).

Συντεταγμένες: Εκδόσεις ΚΨΜ, 2008, μτφ. Κατερίνα Χαλμούκου, πρόλογος: Δημήτρης Γκόβας, σελ. 323 (Wobblies! A graphic history of the industrial workers of the world, 2005).

Πρώτη δημοσίευση: εδώ. Στις φωτογραφίες: Paul Buhle, Joe Hill.