Ένα από τα βιβλία της ζωής μου είναι το Under the volcano (Κάτω από το ηφαίστειο) του Malcolm Lowry. Οι σελίδες του μοιάζουν να πίνονται μονορούφι μέσα στην μια και μοναδική ημέρα και νύχτα του μύθου του στο Μεξικό, την ημέρα της γιορτής των νεκρών. Εκεί που αυτοσχέδια φανάρια, κεριά ή οτιδήποτε μπορεί να αχνοφωτίζει τρυπούν το σκοτάδι και τα πρόσωπα των πάντων που μαζεύονται στα νεκροταφεία για να κάνουν παρέα στους άλλους πάντες. Σ’ ένα περιβάλλον με ειδωλολατρικές δεισιδαιμονίες και την «άγρυπνη θλίψη» του τόπου, ένας πρόξενος που αγαπάει το ποτό, η απεγνωσμένη του αγάπη για κάποια, η αποθέωση του μοντερνισμού στη γραφή, η κορύφωση της ανθρώπινης θλίψης στους χαρακτήρες. 
Μιλάμε για μια «ιδιοσυγκρατική» Μεξικανοαμερικάνα, από μια οικογένεια που μετακινούνταν σχεδόν νομαδικά, ζούσαν σ’ ένα διαμορφωμένο σχολικό λεωφορείο και ασχολούνταν με καλές τέχνες και πολιτισμό σε περιοχές που αυτοί οι όροι δεν είχαν τη δυτική αρνητική χροιά. Όλα αυτά μέχρι τα 20 της (1992) οπότε και πήγε στο Μόντρεαλ, είχε συνάντηση με τον πολυμουσικό Yves Desrosiers κι αργότερα με τον μπασίστα Mario Ligari και έπαιζαν μαζί. Αυτή η ζωή «στα σύνορα» δυο πολιτισμών, κυριολεκτικά και μεταφορικά, φωνάζει εδώ… Εμείς τη μάθαμε βέβαια από το ‘La Llorona’, το 1998, που ήταν κι ο πρώτος και μοναδικός της δίσκος μέχρι τότε και που τίμησαν πολλοί ραδιοσταθμοί ακόμα και στη χώρα μας. Η Llorona είναι μορφή της μυθολογίας των Αζτέκων, που αποπλανεί τους άντρες με το σειρήνιο τραγούδι της, για να τους καταστρέψει λίγο αργότερα.
Ενώ στο ‘La Llorona’ τα κομμάτια ήταν όλα στα Ισπανικά κι οι ποιητικές της εικόνες, βουτηγμένες σε εξπρεσιονιστικά χρώματα, θύμιζαν την Ανδαλουσιανή παράδοση του Λόρκα, εδώ η τρίγλωσση (συν αγγλικά – γαλλικά) πασσιονάρια στα φωνήματά της παίζει όσα είδη βάλει ο νους της: παραδοσιακά του τόπου της και διατοπικά τζαζ, European gypsy και klezmer, παλιότερες Γαλλικές ή Γαλλοκαναδέζικες μπαλάντες, τελετουργική μουσική. Κάνει τις αποστάσεις ανάμεσα στο θρήνο και το μελόδραμα διαδρομή αστικού λεωφορείου και περνάει όλες τις παραπάνω μουσικές μέσα από την αραχνοΰφαντη μα και γκροτέσκα ερμηνεία της. Ο όρος «ethnic» παραείνει στενός για την αφεντιά της.
Μέσα από αυτό το ώριμο απόσταγμα πονεμένης μουσικής μου έμεινε ο απόηχος από τις τρομπέτες που απομακρύνονται στο Abro La Ventana, οι παθιάρικες απειλές της στο Anywhere on this road («I’ll make you my slave for the rest of my life»), τα ερεθιστικά σύμφωνά της στο ‘La Maree Haute’, τα σχεδόν καπνισμένα ‘La Frontera’ και ‘Soon This Space Will Be Too Small’, οι γκροτέσκες της ερμηνείες στα υπόλοιπα ισπανόφωνα. Κάτω από το ηφαίστειο αλλά πολύ κοντά σε αυτό.
Eπισκεπτήριο: lhasadesela.com. Πρώτη δημοσίευση: http://www.mic.gr/cds.asp?id=24685
Πανδοχείο 
