Πανδοχείο

Μια ιδιόμορφη σύναξη συνειδήσεων

Και ποιος νοιάζεται τώρα τι έγινε πριν τριάντα χρόνια; Πρέπει να ζήσεις στο μέλλον, όχι στο παρελθόν. (σ. 92)

Πόσα ερωτήματα χωρούν σε ένα τριήμερο; Το κατά Σλινκ Σαββατοκύριακο προτίθεται να περιλάβει όσα περισσότερα γίνεται, σε σχέση με ένα αιχμηρό πολιτικό ζήτημα: την αποδοχή ενός (πρώην;) τρομοκράτη από τον οικογενειακό και πολιτικό του περίγυρο και την ίδια την κοινωνία. Πώς θα γίνει λοιπόν δεκτός από τον κύκλο του ο αμνηστευθείς Γιοργκ, ένοπλος αγωνιστής της Φράξιας Κόκκινος Στρατός; Ποιοι είναι οι «πρόθυμοι, άρα και κατάλληλοι» να παραβρεθούν, ή, μάλλον, να συνευρεθούν στο πρώτο ελεύθερό του τριήμερο ύστερα από είκοσι τρία έτη εγκλεισμού;

Όπως είναι ευνόητο, η τρι-ημερήσια διάταξη της ιδιόμορφης αυτής συνέλευσης φίλων, οικείων και πρώην «συναγωνιστών» είναι ιδιαίτερα βεβαρημένη. Όλοι θα κληθούν να υποστηρίξουν τις επιλογές τους και να απολογηθούν για την προηγούμενη και νυν ζωή τους, οφείλοντας, συχνά, να απαντούν στις διεισδυτικές έως και σκληρές ερωτήσεις της ομήγυρης. Ο καθένας άλλωστε αντιπροσωπεύει εκτός από τον εαυτό του και έναν ολόκληρο ιδεολογικό κόσμο ή, έστω, μια ιδιαίτερη αντίληψη ζωής.

Για τους περισσότερους ο Γιόργκ αποτελεί ένα πολύτιμο έπαθλο που επιθυμούν, συνειδητά ή μη, να αποκτήσουν για ιδία οφέλη. Η Κριστιάνε, που εκτός από αδελφή του υπήρξε και μητέρα γι’ αυτόν, κινείται μεταξύ υπόγειας ερωτικής έλξης και ακραίων εκδηλώσεων κτητικότητας. Η νεαρή κόρη ενός φίλου τον πολιορκεί ερωτικά (ως σπάνιο ερωτικό απόκτημα; ως πράξη ανθρωπισμού; λόγω του «μύθου» που αντιπροσωπεύει;), ενώ ο συνήγορός του Αντρέας, έχοντας μοχθήσει για την αποφυλάκισή του, ενδιαφέρεται πρώτιστα για την τήρηση των όρων της.

Αντίπαλο δέος σ’ όσους επιθυμούν να τον προστατεύσουν αποτελεί ο νεαρός Μάρκο, που θέλει να παρεμποδίσει αυτό που ονομάζει «κλειδαμπάρωμά» του. Κρίνοντας πως ο Γιόργκ δεν πέρασε τόσα στη φυλακή για το τίποτα και πως ο αγώνας συνεχίζεται, διεκδικεί την ανάδειξή του ως πνευματικού ηγέτη μιας νέας τρομοκρατίας. Πασχίζει να τον αποτρέψει από την ταπείνωση της συγνώμης και την συνακόλουθη καταρράκωση του κύρους του. Πιστεύει πως, μένοντας συνεπής στην ακλόνητη στάση του στη φυλακή, θα ικανοποιήσει πλήρως στις προσδοκίες των νέων αγωνιστών. Είναι εμφανείς οι προσδοκίες του ρόλου και το βάρος του προτύπου στα οποία καλείται να ανταποκριθεί ο Γιόργκ, εν μέσω μάλιστα μιας διπλής ευθύνης απέναντι στον εαυτό του και στους άλλους αλλά και της επιθυμίας να απολαύσει το υπόλοιπο της ζωής του.

Η γνώριμη ρεαλιστική γραφή του Σλινκ, διεισδύει αργά και μεθοδικά – μην ξεχνάμε πως είναι νομικός – στην ψυχοσύνθεση των προσώπων, το υπαρξιστικό, πολιτικό και ψυχαναλυτικό έδαφος των οποίων μοιάζει με κινούμενη άμμο. Στην αφήγηση εγκιβωτίζεται, υπό μορφή κεφαλαίων γραφόμενου μυθιστορήματος από μια φίλη, ο ενδεχόμενος βίος του Γιαν, που σκηνοθέτησε την κηδεία του ώστε, ως έτερος Ματίας Πασκάλ, να συνεχίσει τον ένοπλο αγώνα σαν «φάντασμα χωρίς ταυτότητα και ίχνη».

Όταν η πραγματικότητα στέκεται αμήχανη μπροστά σε ένα γεγονός (αμνηστία των τελευταίων έγκλειστων της RAF, γενικότερη συζήτηση περί μετάνοιας), τότε η έρχεται η λογοτεχνία να φωτίσει όψεις του. Σε αντίθεση όμως με άλλα πρόσφατα μυθιστορήματα που μίλησαν ανοιχτά περί τρομοκρατίας, η εν λόγω σύναξη δεν αποτελείται από ανυποψίαστους ανθρώπους που μέσα σε μερικά λεπτά αλλάζει η ζωή τους (όπως στο Τρομοκρατικό Χτύπημα του Γιασμίνα Χάντρα ή το Σάββατο του Ίαν Μακ Γιούαν), ούτε από στοχαστές που ωθήθηκαν σχεδόν «νομοτελειακά» στην άλλη πλευρά (όπως Ο τρομοκράτης τον Τζον Απντάικ). Στο «μετα – τρομοκρατικό» μυθιστόρημα του Σλινκ, οι πρώην αντάρτες πόλεων έχουν σταδιοδρομήσει επιτυχώς κι έχουν ενταχθεί οργανικά στην κοινωνία που αρχικά ήθελαν να καταστρέψουν (όπως συνέβη με τους περισσότερους χαρακτήρες στην Επιστροφή του Νετσάγιεφ του Χόρχε Σεμπρούν). Ένα Σαββατοκύριακο θα τους φέρει αντιμέτωπους με το νόημα της συγνώμης, την υποχρέωση της ορθολογιστικής θωράκισης των πράξεών τους, την ανάληψη μεριδίων ευθύνης και την σκληρή κριτική. H ιστορία του εντάσσεται σε ένα ειδυλλιακότατο εξοχικό τοπίο, πλήρως αποκαθαρμένο από οποιοδήποτε «αστικό» περίβλημα, ακριβώς για να σταθεί γυμνή απέναντι στην οποιαδήποτε – έστω και παροπλισμένη– ομορφιά της ζωής.

Εκδ. Κριτική, 2008, μτφ.: Αλέξανδρος Κάιμπελ, σελ. 245 / Bernhard Schlink, Das Wochenende, 2008.

Η διάλυση των 15ετούς ζωής των Grandaddy έγινε με το υπέροχο πλην παραγνωρισμένο παραμύθι Just Like The Fambly Cat (2006). Όσο οι Grandaddy φρόντιζαν να ραντίζουν συχνά το alt western lo-fi χωράφι τους με ψυχεδελισμούς, ηλεκτρονικά, και πολλή μελωδική ποπ, άλλο τόσο η αναμενόμενη ευφορία καθυστερούσε: τόσες πολλές μπάντες στις ίδιες καλλιέργειες από την μία, τόση επανάληψη από την άλλη, βάλε και τις ποιοτικές ανισότητες μέσα στους ίδιους τους δίσκους. Ακολούθησε η αναχώρηση του «επιβαρημένου» Jason Lytle από το γενέθλιο Modesto, CA, για τα βουνά της Αριζόνας. Η γνώριμη χρήση του ορεινού περιβάλλοντος: ο πληγωμένος ετοιμάζει την επιστροφή του.

Αλήθεια περίμενε κανείς η πρώτη του σολοπροσπάθεια να ακούγεται διαφορετικά από τους Grandaddy; Η ιστορία εκείνων των πολύχρωμων ηχητικών αναμνήσεων συνεχίζεται ακριβώς εδώ. Ήδη στην θριαμβική του είσοδο δηλώνει πομπωδώς την επιστροφή του με βαθυλάρυγγα μπάσα και πλουμιστά έγχορδα. Το ακόλουθο Brand New Sun ψυχεδελίζει όσο αποπλανητικά αρκεί, η κιθάρα του Ghost of My Old Dog μας χαϊδολογεί όσο διεγερτικά χρειάζεται. Πόσο λάθος να βάλει τα ομορφότερα τραγούδια του στην αρχή, δημιουργώντας τόσες προσδοκίες!

Ακολουθούν τρεις βαθιές τεχνορόκ πτήσεις του σε μπαλάντες πηχτού συναισθηματισμού και kingcrimson-ικών διαστάσεων (I Am Lost (And the Moment Cannot Last), Birds Encouraged Him, Fürget It), με ένα διάλειμμα – απαραίτητο χαιρετισμό στο παρελθόν των Grandaddy – ή πιθανώς ένα τραγούδι ξεχασμένο στα συρτάρια του(ς) (It’s The Weekend) κι έπειτα όμορφες πλην επικόμορφες ζώνες, παραπατήματα που ορίζουν την διαφορά με την προγενέστερη πορεία του. Η παρέκκλιση αυτή είναι φανερή στο δεύτερο μισό του δίσκου και μόνο το μαγευτικό Rollin’ Home Alone μοιάζει να παραμένει στον ίσιο δρόμο. Όμως έχουμε ήδη μετρήσει 5-6 αγαλλιαστικότατα τραγούδια.

Πιστός κι αυτός της συγκεντρωτικότητας που χαρακτηρίζει όλο και περισσότερα αλλοτινά μέλη μπαντών σε ατομικές προσπάθειες, ο Lytle φτιάχνει τα ολοδικά του κομμμάτια, παίζει όλα όργανα τα μόνος του, τα μοντάρει στο δικό του πατρόν του, τα τραγουδά. Στιχουργικά συνεχίζει στις αδιανόητες παραμυθώδεις περιπέτειες μικρών μεγάλων και ζώων του παραμυθένιου κύκνειου άσματος της μπάντας που ονειρεύτηκε αλλά και του Excerpts from the Diary of Todd Zilla EP – ξανακούστε τα.

Άραγε θα ξαναφύγει για τα βουνά; Η απάντηση είναι σαφής και πνιγμένη στο καταληκτήριο πιάνο του επιλόγου του. Και στον τίτλο του: Here for Good.

Πρώτη δημοσίευση: εδώ.