Πανδοχείο

Περί γραφής

Θα μας συνοδεύσετε ως την θύρα του τελευταίου σας βιβλίου;

Σας καλωσορίζω στο τελευταίο μου βιβλίο, στη συλλογή διηγημάτων “Η άλλη λέξη” των εκδόσεων Γαβριηλίδης. Εγώ δεν θα είμαι εκεί, τι δουλειά θα είχα εκεί, άλλωστε, αλλά περνώντας τη θύρα θα σας υποδεχθούν:

            Ο πάγκακος συμπλεγματικός που γεύεται κυριολεκτικά την εκδίκηση του χωρίς σκιά φίλου του σε μορφή στάχτης.

            Η μοιραία κούκλα που καταφέρνει να σκοτωθεί και να σκοτώσει, αφού ξεζούμισε τον κατασκευαστή της με ερωτικές ολονυχτίες.

            Το τραπέζι που αίφνης γίνεται επικυρίαρχο και καταδυναστεύει με την απουσία του. Μια δραματική αναχώρηση-απώλεια αυτής που όλοι αγάπησαν και πάντα είχαν, έστω και στιγμιαία, ανάγκη και κυρίως όλοι νόμιζαν ότι την γνώριζαν.

            Η Ελένη που την ψάχνετε όλοι, κι άμα την βρείτε να με ενημερώσετε παρακαλώ, αλλά βρίσκεται πανέμορφη εικόνα στη μνήμη γαντζωμένη.

            Το νόμισμα που αξιώθηκε να κοσμηθεί από δυο διαφορετικές μορφές μοναδικές που θα κυλήσουν στη σχάρα του υπονόμου.

            Το βλήμα που κρυβόταν δεκαετίες στον πνεύμονα του ήρωα, ο οποίος γνώριζε ακριβώς πότε θα φύγει οριστικά και διηγείται μύριες πραγματικές ιστορίες.

            Ο μονόλογος του Λου, ο σκύλος, μάλλον όχι σκύλος, αλλά ο… ιδέα Λου, που μας τα σέρνει κανονικά, ημών των δίποδων.

            Και τέλος, ο άνεργος, ο πεινασμένος, ο που του έκλεψαν την αξιοπρέπεια και παρά ταύτα εχέφρων, που τον έχει καταβάλει η πείνα και παρακαλεί να μην ξυπνήσει το ζώο μέσα του.

            Όπως ίσως καταλάβατε, με τα πλάγια γράμματα έχετε τους τίτλους των εννέα διηγημάτων που περιέχονται στη συλλογή αυτή. Το εξώφυλλο, από πίνακα του αγαπημένου μου ζωγράφου Μιχάλη Αμάραντου.

             Αυτά τα πεζά γράφτηκαν κυρίως το περασμένο καλοκαίρι στην Κάρυστο και δύο-τρία προϋπήρχαν από ετών. Είναι ιστορίες με έντονα βιωματικά στοιχεία, όχι όμως βιογραφικά, διότι έτσι δεν θα συνιστούσαν μυθιστορία, αλλά αποσπάσματα αυτοβιογραφίας. Η εναλλαγή στο ύφος και τον τρόπο γραφής μεταξύ των διηγημάτων δεν είναι τυχαία, αλλά απολύτως σκόπιμη επιλογή. Είπα να κάνω μια ανάπαυλα, να περάσω για λίγο από το απόσταγμα, την Ποίηση, στο καλό κρασί, την πεζογραφία, στα διηγήματα. Άσκηση αναπνοής θα τα έλεγα, με διασκεδάζουν πολύ, μου δίνουν χαρά πραγματική, ανεξαρτήτως θέματός τους. Είναι το εικοστό βιβλίο που εκδίδω και το δεύτερο πεζογραφικό, μετά το μυθιστόρημα “Μη φεύγετε κύριε Ευχέτη” (2008), μιας και ως τώρα η Ποίηση απορροφούσε το σύνολο της συγγραφικής μου δραστηριότητας.

             Φέτος εκδόθηκαν επίσης: Στις εκδόσεις Γαβριηλίδης, α) το ποίημα-βιβλίο “Ωδή στα κόκκινα παπούτσια” δίγλωσσο (ελληνικά-ισπανικά), με φωτογραφίες χορεύτριας φλαμέγκο που έβγαλα στη Μαδρίτη και β) “Κράτα την Άνοιξη”, βιβλίο δίγλωσσο (ελληνικά-γαλλικά), που περιέχει CD μελοποιημένων ποιημάτων μου από τον Χάρη Γιούλη, όπου εκτός από τον Γιούλη τραγουδούν ο Χρήστος Θηβαίος και η Αφροδίτη Μάνου. Στις εκδόσεις Vakxikon, “Τα 99 Μικρά”, ισάριθμοι αφορισμοί, επιλεγμένοι οι περισσότεροι από το σύνολο της δουλειάς μου.

Θα μοιραστείτε μια μικρή παρουσίαση – εισαγωγή στο κάθε σας βιβλίο χωριστά (είτε σε μορφή επιγραμματικής παρουσίασης, είτε γράφοντας για το πότε, πώς, υπό ποιες συνθήκες και ποιους πόθους συνεγράφησαν);

Θα το προσπαθήσω, για ορισμένα βιβλία μου, όχι με αξιολογική σειρά.

Τα γραφτά: Το πρώτο ιδίοις εξόδοις ποιητικό μου βιβλίο. Βγήκε στον απόηχο της χούντας, καταγράφει οδυνηρές αναμνήσεις.

Σπονδές: Συλλογή ερωτικών ποιημάτων τυπωμένων πάνω σε φωτογραφίες. Ύμνος στον έρωτα, με αφορμή πρόσωπα και αιτία την ανάγκη “να αγαπάω έστω και το κενό στο στήθος μου”.

“Μη φεύγετε κύριε Ευχέτη”: Αγαπημένο βιβλίο, βγήκε με εξαιρετικό κάματο ψυχής. Πρόταση μίξης μυθιστορίας, ποιητικού και δοκιμιακού λόγου. Η Ποίηση εισβάλλει με θράσος, διακόπτει τη ροή της αφήγησης και λειτουργεί ως χορός αρχαίας τραγωδίας. Ανακάλυψα τελικά ότι διαλέγονται σε αυτό το βιβλίο δύο μου εαυτοί…

Προς δέκα επιστολή: Χρωστάω την ύπαρξή του στον ζωγράφο Μιχάλη Αμάραντο. Μου έδωσε πορτραίτα ανύπαρκτων προσώπων. Τα ονομάτισα. Τους έστειλα επιστολές. Μία κάθε μέρα έγραφα. Μία κάθε μέρα απαιτούσε ο Αμάραντος. Δεν μπορούσε να γνωρίζει πόσο καλό μου έκανε η πιεστική του απαίτηση τη συγκεκριμένη μου περίοδο. Τον ευχαριστώ.

Πατρίδα των καιρών. Βιβλίο-ποίημα. Το έγραψα το 2009. Εκδόθηκε το 2010. Διεκτραγώδησε-προφήτεψε την τρώση της αξιοπρέπειάς μας ως πολιτών από την λεγόμενη κρίση. Ανατρίχιασα διαβάζοντας την πρόβλεψη που έκανα, ανθρώπων που ψάχνουν τροφή στους κάδους σκουπιδιών στο κέντρο της πρωτεύουσας…

Φωτοποιήματα: Το αποτέλεσμα της αγάπης μου για τη φωτογραφία με λεζάντες-στίχους, σε μια πολυτελή συλλεκτική έκδοση. Φωτογραφίες και στίχοι δικοί μου. Έξοχο εκδοτικό-εικαστικό αποτέλεσμα.

Σχεδίες: Η τελευταία μου ποιητική συλλογή. Αγαπημένη. Πικρή. Ουσιώδης, νομίζω. Βήμα προς…

Έχετε γράψει σε τόπους εκτός του γραφείου σας/σπιτιού σας;

Θα τολμούσα το παντού. Μα, παντού. Και στο κομοδίνο οι απρόβλεπτες νυχτερινές εγέρσεις.

Σας ακολούθησε ποτέ κανένας από τους ήρωες των βιβλίων σας; Μαθαίνετε τα νέα τους;

Όμορφη ερώτηση. Περνούσα έξω από το νοσοκομείο Σωτηρία και σκέφτηκα: Εδώ νοσηλεύεται η Ελένη. Η ηρωίδα του τελευταίου υπό έκδοση μυθιστορήματός μου. Ο δε Ευχέτης μου, όλο έρχεται και με προκαλεί να τα ξαναπούμε. Μάλιστα, μου είπε ότι τώρα που έρχεται χειμώνας πρέπει να τον φροντίσω, γιατί κρυώνει με αυτούς τους παράξενους μανδύες που τον φαντάστηκα ντυμένο. Κυρίως, με επισκέπτεται η Μαρία που δεν την βρήκα πουθενά. Ο δε Τέρπανδρος, έμαθα ότι έκανε δυο κόρες και τους φέρεται ως παθολογικά ερωτευμένος, πράγμα που τον τρομάζει. Τον καθησύχασα πάντως.

Ποιος είναι ο προσφιλέστερός σας τρόπος συγγραφής; Πώς και πού παγιδεύετε τις ιδέες σας;

Ας είναι καλά τα πανταχού παρόντα μπλοκάκια μου, που φιλοξενούν κάθε παραξενιά μου. Γράφω συχνά με μολύβι Φάμπερ, με στυλό και απευθείας στον υπολογιστή. Προσφιλές, να μεταφέρω στον υπολογιστή το υλικό από τα μπλοκάκια μου, όταν γεμίζουν και πριν πάρουν τη θέση τους στα χάρτινα κουτιά που τα αποθηκεύω. Παιχνίδι υπέροχο μοιάζει αυτή η μεταγραφή.

Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Ακολουθείτε κάποια ειδική διαδικασία ή τελετουργία; Επιλέγετε συγκεκριμένη μουσική κατά την γραφή ή την ανάγνωση; Γενικότερες μουσικές προτιμήσεις;

Τελετουργία είναι αφεαυτής η διαδικασία της γραφής, όπου και όπως κι αν γίνεται. Για τον καθένα άλλη, διαφορετική. Δεν σκέφτηκα ποτέ αν ακολουθώ συγκεκριμένη διαδικασία,. Ξέρω ότι γράφω. Και ποτέ δεν μπόρεσα να συνειδητοποιήσω τι ακριβώς συμβαίνει την ώρα της δημιουργίας. Και από όσο γνωρίζω, κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να καταλάβει επακριβώς τι συμβαίνει. Γι αυτό, καμιά φορά, λέω ότι δεν γνωρίζω ποιος μου κινεί το χέρι όταν γράφω τα ποιήματά μου. Όταν βρίσκομαι σπίτι, θέλω πάντοτε να ακούω μουσική όταν γράφω. Αγαπώ πολύ φωνές όπως αυτές των καστράτων όπως στο Stabat Mater του Vivaldi, τα κορσικάνικα πολυφωνικά τραγούδια. Ακούω πολύ κλασσική και παλιά τζαζ μουσική.

Ποιες είναι οι σπουδές σας και πώς βιοπορίζεστε; Διαπιστώνετε κάποια εμφανή απορρόφηση των σπουδών και της εργασίας σας στη γραφή σας (π.χ στην θεματολογία ή τον τρόπο προσέγγισης);

Οικονομία, κοινωνιολογία. Έζησα από τη δημοσιογραφία. Σχολειό η δημοσιογραφία στα άδυτα της ζωής, εφόσον την πάρεις σοβαρά και δεν νεκρώσεις τις κεραίες σου. Αποτέλεσμα; Θα το κρίνει ο αναγνώστης και η ιστορία, αν σε δεχτεί στα κατάστιχά της ως άξιον ποιητή, συγγραφέα.

Έχετε γράψει ποίηση και πεζογραφία. Θα συνεχίσετε να ισορροπείτε ανάμεσα στα δύο; Βλέπετε κάποιο να επικρατεί; Θα ασχοληθείτε ξανά με την δοκιμιακή γραφή;

Αισθάνομαι ποιητής. Η πεζογραφία με ξεκουράζει. Η Ποίηση με διεκδικεί ολοκληρωτικά. Η δοκιμιακή γραφή, αν εννοείτε τη φιλοσοφία, τη θεωρώ αδελφή της ποίησης και ξαδέλφη της πεζογραφίας. Οπότε…

Αν είχατε σήμερα την πρόταση να γράψετε μια μονογραφία – παρουσίαση κάποιου προσώπου της λογοτεχνίας ή γενικότερα ποιο θα επιλέγατε;  

Ήδη έκανα τον Κώστα Αξελό, αγαπημένο μου, πολύ αγαπημένο. Αλλά λόγω συνθηκών δεν ολοκλήρωσα όπως ήθελα το πορτραίτο του. Έκανα πλήρες πορτραίτο του Γιάννη Δάλλα. Θα έκανα τον φίλο Τίτο Πατρίκιο, τον οποίο εκτιμώ όσο και την Ποίησή του. Θα ήθελα να έφτιαχνα επίσης το πορτραίτο-ψυχογράφημα του Νίτσε αν συνυπήρχαμε…

Τι γράφετε τώρα;

Ποίηση. Κείμενα στα μπλοκάκια μου, με τη σκέψη να τα τυπώσω με τίτλο “Τα μπλοκάκια”. Συμπληρώνω σταδιακά τη συλλογή διηγημάτων για μια επόμενη έκδοση.

Περί ανάγνωσης

Αγαπημένοι σας παλαιότεροι και σύγχρονοι συγγραφείς.

Τολστόι, Ντοστογιέφσκι, Ζολά, Κούντερα, Κορτάσαρ, Καμύ, Ροθ, Κέρτες, Μπόρχες, Τόμας Μαν, Τσβάιχ, Σάμπατο, Μπέρνχαρντ. Δεν αναφέρομαι σε Έλληνες, να μην δημιουργώ πικρίες.

Αγαπημένα σας παλαιότερα και σύγχρονα βιβλία.

Είναι τόσο πολλά…

Αγαπημένο σας ελληνικό λογοτεχνικό περιοδικό, «ενεργό» ή μη; Κάποιες λέξεις για τον λόγο της προτίμησης;

Το Διαβάζω επί Ηρακλή Παπαλέξη ιδρυτή και εκδότη του, που έφυγε πολύ νωρίς, το 2003. Αξιοπρέπεια, μακριά από παρέες αλληλολιβανιζόμενες.

Τι διαβάζετε αυτό τον καιρό;

Συνομιλίες με τον Γκαίτε του Έκερμαν, Ρεμπώ του Γκράχαμ Ρομπ, Συνομιλίες με τους προγόνους μου του Παν. Κανελλόπουλου, Μπόρχες του Τζέιμς Γούνταλ. Ξαναδιαβάζω την Τελευταία συγγνώμη του Μιχάλη Σπέγγου.

Διαβάζετε λογοτεχνικές παρουσιάσεις και κριτικές; Έντυπες ή ηλεκτρονικές; Κάποια ιδιαίτερη προτίμηση στις μεν ή (και) στις δε;

Αρνούμαι τις κριτικές, άρα την καθοδήγηση των φερομένων ειδικών. Διαβάζω βιβλιοπαρουσιάσεις. Κυρίως ηλεκτρονικές.

Θα μας γράψετε κάποια ανάγνωση σε αστικό ή υπεραστικό μεταφορικό μέσο που θυμάστε ιδιαίτερα; [μέσο – διαδρομή – βιβλίο – λόγος μνήμης]

Καμία.

Περί αδιακρισίας

Οι εμπειρίες σας από το διαδικτυώνεσθαι;

Ευοίωνες. Παρότι γεμίσαμε “ποιητές”, “δοκιμιογράφους”, “κριτικούς”. Η αμεσότητα της επικοινωνίας, η διάχυση ποιοτικού υλικού που άλλοτε θα κρυβόταν σε συρτάρια, σημαντικό στοιχείο. Κούραση όμως για να επιλέξεις από την τόση πανσπερμία. Με ξαφνιάζει, και με κολακεύει ομολογώ, η επισκεψιμότητα στον ιστότοπό μου.

Αν κάποιος σας χάριζε την αιώνια νιότη με αντίτιμο την απώλεια της συγγραφικής ή αναγνωστικής σας ιδιότητας, θα δεχόσασταν τη συναλλαγή;

Και βέβαια όχι. Αναλογιστήκατε τη βάσανο και την πικρία μιας οιονεί ιδιότητας γεμάτης αυταπάτες, χωρίς προοπτική ωρίμανσης; Αιώνιο σημαίνει αθάνατο. Αναλογιστήκατε τη ζωή μας χωρίς την τελευταία πράξη της, τον θάνατο; Δράμα. Ούτε την αυτοκτονία να επιλέξουμε δεν θα μπορούσαμε… Κι έπειτα, ζωή χωρίς γραφή και βιβλία, τι ζωή θα ήταν;

Κάποια ερώτηση που θα θέλατε να σας κάνουμε μα σας απογοητεύσαμε; Απαντήστε την!

Αν θέλετε να γράψουμε ένα ογκωδέστατο βιβλίο, να απαντήσω.

Ευχαριστώ πολύ για την τιμή της επιλογής και της φιλοξενίας.