Δελτιοθήκη νέων εκδόσεων: «Το θέατρο στην ποίηση»

Ανθολόγηση – εισαγωγή: Ασημίνα Ξηρογιάννη, εκδ. Momentum 2017

Γράψτε μας για το βιβλίο σας.

Πρόκειται για μια ποιητική ανθολογία που περιλαμβάνει ποιήματα για το θέατρο και είναι χωρισμένη σε δύο μέρη. Στο ένα μέρος συναντά κανείς ποιήματα που διαθέτουν δραματικότητα και θεατρικότητα και αποτελούν ωραιότατους μονολόγους ή διαλόγους που μπορούν να παρασταθούν στην σκηνή. Αυτά τα ποιήματα μπορεί να έχουν άμεση αναφορά στο θέατρο, μπορεί και να μην έχουν. Πάντως θα μπορούσε κάποιος σκηνοθέτης να τα «ανεβάσει» στα πλαίσια μιας παράστασης. Στο άλλο μέρος υπάρχουν ποιήματα που μπορεί να μην διαθέτουν δραματικότητα, έντονη τουλάχιστον, αλλά έχουν αναφορά σε πρόσωπα, πράγματα, υλικά, καταστάσεις, δημιουργούς, που σχετίζονται με το θεατρικό γίγνεσθαι ή τη θεατρική διαδικασία. Περιλαμβάνει ποιήματα μόνο ελλήνων και ζώντων ποιητών. Το λέω αυτό επειδή στο συρτάρι μου έχω συγκεντρωμένα και άλλα ποιήματα, ελλήνων και ξένων τεθνεώτων, κλασικών όμως ποιητών, το οποίο ευελπιστώ επίσης να εκδώσω. Είναι μια πλούσια, καλαίσθητη και προσεγμένη έκδοση, με εισαγωγή, επίμετρο, εκτενή βιογραφικά ποιητών και περιεχόμενα.

Μοιραστείτε μια ιδέα, έμπνευση και επιθυμία που σας έκαναν να το γράψετε.

Όπως εξηγώ και στην εκτενή και κατατοπιστική εισαγωγή της Ανθολογίας που έχω εκπονήσει, το θέμα αυτό μου καρφώθηκε στο μυαλό απ’ όταν ήμουν φοιτήτρια υποκριτικής στο Θέατρο – Εργαστήριο (Εμπρός),όπου κάποιοι δάσκαλοί μας μάς έβαζαν ως άσκηση να δραματοποιούμε ποιήματα (π.χ είχα δραματοποιήσει κάμποσα του αγαπημένου μου Καβάφη, αλλά και πολλών άλλων). Με το βιβλίο αυτό ερευνώ τη σχέση και την αλληλεπίδραση Ποίησης και Θεάτρου, δύο τέχνες άλλωστε που έχω επιλέξει να υπηρετώ. Να σημειώσω δε, ότι η Ανθολογία τούτη ξεκίνησε κάποια χρόνια πριν ως project του ιστολογίου μου(Varelaki/ο τίτλος ήταν αυτός που έχω βάλει και το βιβλίο «Το θέατρο στην Ποίηση»), είχα δηλαδή σκεφτεί αρχικά να την κάνω διαδικτυακή. Ομως στην πορεία της έρευνας ένιωσα την ανάγκη να την κάνω έντυπη, επειδή θεώρησα ότι θα ήταν ωραίο να βρίσκεται στις βιβλιοθήκες όσων αγαπούν τις δύο τέχνες, την ποίηση και το θέατρο. Πρόκειται για έναν τόμο πρωτότυπο (καλύπτει βιβλιογραφικό κενό)στον οποίο συνυπάρχουν διαφορετικές γενιές ποιητών, κάτι που έχει φοβερό ενδιαφέρον αναφορικά με το πώς πραγματεύονται το ίδιο θέμα ποιητές με διαφορετική ηλικία, διαβάσματα, εμπειρίες, καταβολές!

Συστήστε μας σε ένα ποίημά του.

Όλα τα ποιήματα είναι αξιόλογα και λειτουργούν συμπληρωματικά το ένα με το άλλο. Αισθάνομαι πιο βολικά να αναφερθώ στα δικά μου ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ . Μέσα σε αυτό το ποίημα συμβαίνει το εξής: Oι μάσκες στοίχειωσαν μέσα στην παλιά σοφίτα. Θυμίζουν -τι άλλο;- φαντάσματα. ’Εχουν ωχρή, ρυτιδιασμένη όψη, μάτια μισόκλειστα και νιώθουν μοναξιά μέσα στο ημίφως ξεχασμένες, παρατημένες σε κείνον το χώρο. Το ένδοξο παρελθόν έχει φύγει ανεπιστρεπτί. Και ακούγεται ουτοπικό να βρουν θεατρίνους που θα τους δώσουν πάλι ζωή.

Φαντάσματα

Στης παλιάς σοφίτας το ημίφως Μάσκες αναπνέουν

αναπολώντας δοξασμένα σανίδια, πρόσωπα και ατάκες

-αγαπημένα-.

Κι έτσι ξεχασμένες από τους προβολείς,

μοιάζουν κουρασμένες από το ταξίδι τους στην Τέχνη.

Η όψη τους ωχρή, ρυτιδιασμένη,

τα μάτια άτονα, μισόκλειστα.

Γυρνούν πίσω σε χρόνια ευτυχισμένα

-μόνο η μνήμη τους απέμεινε πια.

Λίγο πριν το θάνατο.

Αναζητούν θεατρίνους να τις ζωντανέψουν πάλι.

Δώστε μας μια φωτογραφία, δική σας ή άλλων, αναλογική, ψηφιακή ή διαδικτυακή, που θα ταίριαζε στο βιβλίο σας και γράψτε μας γιατί.

Πιστεύω ότι η εικόνα αυτή συνομιλεί με την Ανθολογία. Υπάρχουν πολλά ποιήματα που αναφέρονται στο αρχαίο θέατρο και ως δομή και αρχιτεκτονική, αλλά και ως έννοια. Υπάρχουν ποιήματα που αναφέρονται σε κλασικές τραγικές ηρωίδες όπως η Μήδεια, σε ηρωίδες που στιγμάτισαν με τον κόσμο, των αξιών που κουβαλούν σαν προίκα τους όπως η Αντιγόνη. Κάποιοι ποιητές αναφέρονται στις αρχαίες μάσκες –προσωπεία και τη σημειολογία τους. Οπότε η εικόνα του κλασικού πια αρχαίου θεάτρου που παραπέμπει σε μια χρυσή εποχή για το θέατρο και που μας υπενθυμίζει πως το θέατρο ξεκίνησε από την Ελλάδα είναι ιδανική να συνταιριαστεί με μια τέτοια ανθολογία. Αλλωστε και ο εικονογράφος του βιβλίο, Κυριάκος Γουνελάς, από μια παρόμοια εικόνα εμπνεύστηκε για να φτιάξει το άκρως –κατά τη γνώμη μου-λειτουργικό εξώφυλλο που συνάδει με το πνεύμα του βιβλίου.

Η συγγραφέας στο Αίθριο του Πανδοχείου εδώ.

Εντευκτήριο τεύχος 113 (Απρίλιος – Ιούνιος 2016, κυκλοφ. 30 Νοεμβρίου 2017)

Παρατηρήστε λοιπόν τι συμβαίνει αυτή τη νύχτα: ο άντρας φοράει τη μάσκα της γυναίκας και η γυναίκα του άντρα, το παιδί μεταμφιέζεται σε γέρο και ο γέρος σε παιδί. Τα φύλα, οι ηλικίες και οι κοινωνικές τάξεις, σαν από θαύμα, ανατρέπονται. Καθένας αλλάζει τον ρόλο του με το ρόλο του διπλανού του… Η ουσία του καρναβαλιού είναι η ανταλλαγή ρόλων. Κοιτάχτε εκείνους τους άντρες και εκείνες τις γυναίκες να τρέχουν δεξιά κι αριστερά στους δρόμους και να δίνουν οι μεν στους δε σημάδια αναγνώρισης με τα οποία συνήθως ξεχωρίζονται μεταξύ τους…

… έγραφε ο Ντομινίκ Φερναντέζ στο βιβλίο του Πορπορίνο ή τα Μυστήρια της Νάπολης (εκδ. Εξάντας, 1990, μτφ. Λουκάς Θεοδακόπουλος), για να αιχμαλωτίσει μια από τις ελάχιστες συγκυρίες όπου αισθανόταν ελεύθερος να εκφραστεί. Ο συγγραφέας, που εδώ γνωρίσαμε κυρίως με το βιβλίο του Εγώ ο Πιέρ Πάολο στα χέρια του αγγέλου, καταθέτει Ολίγα περί του βίου του, ενός βίου που καθορίστηκε από την παιδική του ηλικία και την προτίμηση στα αγάλματα του Απόλλωνα αντί για εκείνα της Αφροδίτης, όταν ξεφύλλισε ένα μικρό άλμπουμ με φωτογραφίες ελληνικών αγαλμάτων. Τότε δεν υπήρχε περίπτωση να εκδηλώσει την προτίμησή του σε κανέναν κι έζησε σε μια καταπιεστική σιωπή. Έγινε όμως ένας σπουδαίος συγγραφέας, που έζησε σύμφωνα με τις επιθυμίες του, έγραψε Το ροζ αστέρι ως φωνή για τους στερημένους φωνής, υποστήριξε τον γάμο για όλους, «στο όνομα της δικαιοσύνης μεταξύ των ανθρώπων» και τώρα είναι ευγνώμων για μια ζωή πλήρη φίλων και πνευματικών ασχολιών. Το σύντομο απρόσμενο κείμενο σε μετάφραση Φίλιππου Δρακονταειδή.

Κάπου στη μέση του τεύχους βρίσκουμε τον Λου Σιουν (Lu Xun), έναν από τους σημαντικούς Κινέζους συγγραφείς του 20ού αιώνα, με πλούσιο λογοτεχνικό και δοκιμιακό έργο. Εδώ το ρεαλιστικό του διήγημα, σε μετάφραση και χρήσιμες υποσημειώσεις της Ράνιας Καταβούτα, περιγράφει τις περιπέτειες ενός νεαρού που εργάζεται ως «το παιδί με την κανάτα» στην ταβέρνα «Ευημερία» στην άκρη της πόλης. Από την μέσα πλευρά των συνόρων συμβαίνουν εξίσου ενδιαφέροντα πράγματα. Μπορούμε να βρεθούμε στην Διεθνή Έκθεση Βιβλίου όπου ένα παλιό μπακ του Μακεδονικού με την βασική θεωρία πως η καλή άμυνα κερδίζει στο τέλος στήνει τα περίπτερα υποκρύπτοντας την σωματική του αδυναμία και δέχεται το γαλαντόμο κέρασμα του Γιάννη Ρίτσου ενώ στο φόντο τιμώμενοι κλασικοί Ρώσοι συγγραφείς μοιάζουν να ζωντανεύουν ή όντως ζωντανεύουν. Ο Δημήτρης Μίγγας στις Βλαβερές συνήθειες επιχειρεί λογοτεχνικώς να αποδείξει ότι ο καπνός και το ποτό δεν βλάπτουν την υγεία από μόνα τους, ενώ ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης μας προσφέρει το πιο δυνατό κομμάτι του τεύχους, το μονόπρακτο του τέλους, που δεν είναι άλλο από την τελευταία πράξη της μάνας του.

Το πεζογραφικό τμήμα συμπληρώνεται με τους Μάνο Ελευθερίου, Στάθη Κοψαχείλη, Δήμητρα Κολλιάκου, Βασίλη Καράδαη, Λου Σιουν (μτφρ. Ράνιας Καταβούτα), Ιφιγένεια Σιαφάκα, Χρύσα Φάντη, Κατερίνα Παπαδημητρίου, Φωτεινή Τέντη και πολλούς άλλους, ενώ διατίθεται άφθονη ποίηση, δοκίμια (όπως η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα «Ανάσταση» για την έννοια της επιστροφής στα μυθιστορήματα του Αντώνη Σουρούνη» από την Γαβριέλλα Αναστασίου), κριτικές βιβλίων, κλεφτές ματιές στο κομοδίνο του Γιώργου Κορδομενίδη και μια επιλογή και μετάφραση σπαραγμάτων σκέψεων και λόγων του Τζον Άσμπερυ από τον Γιάννη Θεοδοσίου. Στο ένθετο Camera Obscura παρουσιάζεται η φωτογραφική ενότητα του Πέτρου Ευσταθιάδη Αθέατα όρια / Αυτοσχέδιες κατασκευές. (Το κείμενο παρουσίασης υπογράφει ο Ηρακλής Παπαϊωάννου). Το επόμενο τεύχος, αρ. 114, θα είναι αφιερωμένο στην Λούλα Αναγνωστάκη.

[σελ. 144]

Στις εικόνες: Dominique Fernandez, Lu Xun.