Πανδοχείο

Όλα συμβαίνουν όπως στο μελόδραμα όταν ακούγεται κιόλας στην πρώτη πράξη το μοτίβο που θα φέρει έπειτα την καταστροφή [Μιμίκα Κρανάκη, Ξενοδοχείον η Περιποίησις]

Ορθώς – όμως εδώ κάποιες πρώτες πράξεις – κείμενα δεν φέρνουν την καταστροφή αλλά, ακόμα και εν αγνοία τους, νέα κινήματα, μοντέρνες γραφές και αβανγκάρντ λογοτεχνικές πρωτοπορίες! Ο συγγραφέας, δοκιμιογράφος και κριτικός Γιώργος Αριστηνός επιχειρεί το ατόλμητο: την ανασκαφή σε ολόκληρο το έδαφος της ελληνικής λογοτεχνίας για να ανακαλύψει, καταγράψει και σχολιάσει εξαντλητικά κάθε κείμενο με στοιχεία μοντερνισμού και μεταμοντερνισμού.

Η εκτεταμένη ένθερμη εισαγωγή ανοίγει το θέμα διάπλατα προς όλες τις θέες του: συγκεντρώνει επιτέλους όλες τις απόψεις σχετικά με την έννοια των δυο –ισμών (μοντερν-, μεταμονερν-) που ταλαιπώρησαν θεωρίες και αναγνώσεις. Εντοπίζει διαφορές και κοινότητες στις κοσμοθεάσεις και τα κλίματα, στον αέναο κλεφτοπόλεμο ανάμεσα στις λέξεις και τα πράγματα, στις αποκαθηλώσεις του Θεού και του συγγραφέα – Θεού από το βάθρο της αυθεντίας του και της Ιστορίας από την θέρμη της ιδεολογίας και του νοήματός της. Και τελικά ποιος μεταμοντερνισμός κατέστη ρήξη, ασυνέχεια ή παραλλαγή τίνος μοντερνισμού;

Και οι πιο ασήμαντες κινήσεις των μπορούν να καρποφορήσουν. Μπορούν να γίνουν εργαστήρια με πρασιές και ανθούς, μέσα στο μένος των αγρών [Ανδρέας Εμπειρίκος, Γήπεδον]

Ολόκληρο το σώμα της πεζογραφίας μας περνάει από τον τομογράφο της νεωτερικότητας, ενός ευρύτερου και πειστικά προτεινόμενου όρου. Ακόμη και στους παλαιότερους ή και πολύ παλαιότερους συγγραφείς ανασκάπτονται πρόδρομα στοιχεία μοντερνισμού, προτού εμφανιστούν τα σχετικά είδη και κινήματα, μεταγραφούν στη θεωρία και κατακλύσουν τα πανεπιστήμια. Εδώ ξε-μνημειώνονται ακόμα και τα κλασικά έργα από συλλογικές συνειδήσεις και θέσφατες ταξινομήσεις και επανεγγράφονται σε έναν πρωτοεμφανιζόμενο Νεωτερικό Χάρτη. Ο Αριστηνός και 13 ακόμα συνεργάτες λημματογραφούν κείμενα και ονόματα, προτάσσοντας για κάθε συγγραφέα ένα ανθολογούμενο κείμενο και προχωρώντας σε μια δοκιμιακή τομή. Ανεξάρτητα αν συμφωνεί κανείς ή όχι με όλες τις προτάσεις και τις νέες αναγνώσεις του βιβλίου, περίτρανα λάμπει το γεγονός πως στα λογοτεχνικά εδάφη τα πάντα είναι σχετικά, πολύ σχετικά.

Κάπως έτσι χειρουργούνται οι ενσαρκώσεις κάθε κοινωνικής αρνητικότητας (Α. Κοτζιάς), οι διαβρωτικοί σχολιασμοί ενός εξόριστου της πόλης (Γ. Ιωάννου), η ελευθερόστομη γραφή – υπέρβαση του θανάτου (Μ. Χάκκας), οι καρναβαλικές ανατροπές και τα πολυφωνικά παίγνια του Ν. Βαλαωρίτη, οι υπερτοπικοί αισθητισμοί του Π. Ροδοκανάκη, η συγκινησιακή μοντέρνα οπτική της παράδοσης (Ζ. Λορεντζάτος), η σπαραγμένη δευτερολογία πάνω στους μύθους (Γ. Χειμωνάς). Κάπως έτσι συμπορευόμαστε με χαρακτήρες ντοστογεφσκικώς αυτοταπεινώμενους (Κ. Χατζηαργύρης), μοναχικούς περιπατητές – ηδονοθήρες (Μ. Μητσάκης), βιωτές εσωτερικών εκστατικών εμπειριών (Ν. Επισκοπόπουλος), πολυπρόσωπους εστιαστές και ταυτόχρονα συνεργούς του αναγνώστη (Σ.Τσίρκας).

Έσπρωξα πρώτα στο μηχάνημα το Βούντου Λονζ των Ρόλινγκ Στόουνς, που όποτε τ’ ακούω ο απόκοπος νιώθω το φρόνημά μου για τη ζωή να καρδαμώνει. [Σάκης Σερέφας, Η οργή]

Και σε αυτή την αόρατη διεθνή έχουν πολλοί θέση: ο αποκολλητής των θραυσμάτων της ταυτότητας Ν. Καχτίσης, ο αντιλογοτέχνης – δύτης στον όγδοο κύκλο της κόλασης Ρ. Αποστολίδης, σύσσωμη η Σχολή της Θεσσαλονίκης, οι Ν. Μπακόλας, Σ. Ξεφλούδας, Μ. Αξιώτη, Γ. Σκαρίμπας, Ε. Γονατάς, Μ. Καραπάνου, Α. Πανσέληνος, Δ. Δημητριάδης, Ε. Αρανίτσης, Μ. Ευσταθιάδη, Α. Μαραγκόπουλος (με μεγάλο μερίδιο στο σχεδιασμό της συγκέντρωσης), Δ. Κούρτοβικ, Δ. Καλοκύρης, Α. Κυριακίδης και πολλοί άλλοι. Και φυσικά οι ακρογωνιαίοι λίθοι της λογοτεχνίας μας (Ο Λοιμός, Το Κιβώτιο, Το Φράγμα) περνούν από το νεωτερικοσκόπιο, όπως βέβαια και η Πεντζίκεια Έρση, η Πολίτεια Ερόικα και ο Ροΐδειος Συριανός Σύζυγος.

Η αντιστοίχιση οπτικού και λεκτικού κειμένου δίνει πρόσθετη πρωτοτυπία στο έργο: το βιβλίο εικονογραφείται με φωτογραφίες 80 κομματιών της ιδιωτικής συλλογής νεωτερικής τέχνης του Λεωνίδα Μπλέτσιου, ενός συνόλου mixted media (video art, κατασκευές, περιβάλλοντα κ.λ.π.) και κλασικότερων μορφών τέχνης (ζωγραφική, φωτογραφία, χαρακτική, γλυπτική) που γίνεται ένας ιδανικός καμβάς προτάσεων για νέες αναγνώσεις. Στο εκτενές επίμετρο ο Μάνος Στεφανίδης συνεξετάζει νεωτερικότητα και ελληνική εικαστική δημιουργία πανοραμικώς και ενδελεχώς. Ιδού λοιπόν το πρώτο corpus εγχώριας νεωτερικής πεζογραφίας! Ένας δεύτερος τόμος αναμένεται και ανυπομονείται. / Εκδ. Μεσόγειος, 2007, κεντρ. διάθ. Ελληνικά Γράμματα, σελ. 587.

Δύσοσμο και λαμπρό πορεύεται το σκουπιδιάρικο μέσα στη νύχτα, βάναυσο σκάφος της θορυβώδους ματαιότητας, νεκροφόρα αλλόκοτων πτωμάτων, κάρο μιας ανάποδης Κατοχής που μαζεύει χορτάτους νεκρούς…[Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Νυχτερινοί οδοκαθαριστές]

Πρώτη δημοσίευση: εδώ.

Ο Καναδός meta – hip – hopper λεξιπλάστης Buck 65 και η Βελγίδα ηλεκτρονικάρια Joelle Phuong Minh Le έφτιαξαν τον πιο εθιστικό δίσκο του 2009. Η Joelle ήδη με το project της Greetings from Tuskan μας είχε δείξει με τι αιθέρια έλαια της αρέσει να πασπαλίζει τα κήμπορντς της, προτού αρχίσει να πυροβολεί. Τα αρμονικά της πλήκτρα της κυνηγάνε τις μαστιγωτικές φράσεις του κατά κόσμον Richard Terfry που αφήνεται σε μια άνευ προηγουμένου συνειδησιακή ροή, κι ύστερα λιώνουν από τις θερμικές του λέξεις, διαλύονται. Τα λεκτικά τοπία του οδηγούν σε εικόνες, πλοηγούν σε συναισθήματα, χαρακώνουν πολιτικές, ειρωνεύονται σχέσεις, ονειρεύονται σχέσεις, αυτοβιογραφούν τον κομματιασμένο, μπερδεμένο του εαυτό. Όσο μπορεί φυσικά κανείς να το κάνει μέσα σ’ αυτό την ηλεκτρονική πλημμύρα downtempo, drones, κυριολεκτικής IDM, Spoken Art, με μαύρη, κατάμαυρη ραχοκοκαλιά και beats που μοιάζουν με παλμογράφους οργανισμού σε διέγερση, σε θλίψη, σε οργή.

Πώς αναμείχθηκαν εδώ οι ά-μικτοι και πώς συνεργάστηκαν οι απόμακροι; Η πρώτη βρήκε τον δεύτερο στο Myspace και του έστειλε μουσικό κομμάτι να το στεγάσει τους στίχους του. Οι δοσοληψίες συνεχίστηκαν για πολύ καιρό και είναι μάλλον απίστευτο να συνειδητοποιήσει κανείς πως όλες αυτές οι ταχυδρομικές τροχιοδρομήσεις έφτιαξαν αυτόν ακριβώς τον δίσκο που η καρδιά κερδίζει τον εγκέφαλο.

Θαρρείς και ο καθένας αποδίδει με τον πλέον προσωπικό του τρόπο και με τον καλύτερο εαυτό του το απόλυτο respect προς τον έτερο, ανεβαίνοντας στο επίπεδό του. Κάπως έτσι μοιάζει ο δίσκος να απογειώνεται κομμάτι το κομμάτι. Προσπαθώ να φανταστώ πώς μπορεί να δημιουργήθηκαν αυτά τα πολυεπίπεδα, κατακομματιασμένα μαγευτικά παραμυθιάσματα. Άραγε ο από κει στιχοπλάστης έστελνε πρώτα τις θυελλώδεις γραφές του στην από δω συνθέτρια – συνθετήτρια κι εκείνη αράδιαζε πάνω τους πλήκτρα και ψηφίσματα ή του έστελνε εκείνη τις μελωδικές ηλεκτρο-σκοτο-φωταψίες της για να τις ντύσει, να τις καταστείλει, να τις διαστείλει; Ποιος καθρέφτισε ποιον, ποιος ενέπνευσε τι;

Ο Buck βρίσκεται πιθανώς στην πιο κομβική στιγμή του, που ήταν φως φανάρι πως θα συνέβαινε σε μια συνεργασία του κι όχι στην κύρια πορεία του. Αφήνει τις σειρήνες των πιο πομπωδών rappers και των πιο φολκοειδών Beck-ers, αφήνεται στα λυτρωτικά χέρια της Joelle. Ξαναθυμάται τις ιδέες του Square και της Language Arts σειράς, στην ιστοσελίδα του υπαινίσσεται τα άλυτα θέματα που είχε αφήσει εκεί. Αδιαφορεί ακόμα και για τις ομοιοκαταληξίες (αλλά όταν τις κάνει οι ποιητές βλέπουν την αστρόσκονή του). Άραγε η διασκευή του MC Space [MC Shan] είναι ένα ακόμα κλείσιμο παλιών λογαριασμών ή τιμή στην MC μυθολογία του;

O κορμός των 13 (αν βγάλουμε την αρχή και το τέλος) τραγουδιών είναι ένα συνεχές σφυροκόπημα αστραφτερών highlights, όπως τα πτερόεντα πλήκτρα του First Embrace που αντικαθιστούν τις μακρινές κιθάρες του post punk, όπως η συνθετική ανάμνηση των πιο σκοτεινών 80ς που έμειναν στα αζήτητα κι επανεγγράφεονται στο παρόν (Can feel love (anymore)), όπως η μέχρι επικότητας φόρτιση του No Idea How, όπως το καταλάγιασμα της hip hop οργής σε ύμνους όπως τα All There Is To Say About Love, One More Time Forever, Lazarus Phenomenon. Μέσα στον βούρκο της μοναδικής αστικής μουσικής που μπορεί να σταθεί σήμερα – και μιλάω για τα σύνορα hip hop, rap και electronica ανθίζει η πιο καθαρσιακή ποπ.

Οι δυο συνεργοί ακόμα δεν έχουν συναντηθεί μέχρι σήμερα. Όταν συμβεί αυτό, το δωμάτιο (ή στούντιο) της μοιραίας συνεύρεσης θα εκραγεί, θα εκτοξευτεί στην βιόσφαιρα ή θα ανθίσει σαν ένα λουλούδι, από αυτά που βλέπουμε αναπάντεχα φυτρωμένα στα άθλια πεζοδρόμια. Αλλά μάλλον θα αποφύγουν να βρεθούν, όπως λένε στο Κομμάτι 13. Let’s never meet and regret a past endeavor/ What we have is rare indeed and guaranteed to last forever.

Πρώτη δημοσίευση: εκεί.