Πανδοχείο

Αγαπημένοι σας παλαιότεροι και σύγχρονοι συγγραφείς.

Όλοι εκείνοι (-ες) που όταν διαβάζω ή ξαναδιαβάζω τα βιβλία τους μου δημιουργούν ένα αίσθημα αγαπησιάρικου φθόνου. Που ζηλεύω την επινοητικότητα και τη δεξιοσύνη τους, κάνοντάς με να μονολογώ : “έτσι θα ‘θελα να γράφω και εγώ”.

Αγαπημένα σας παλαιότερα και σύγχρονα βιβλία.

Θα αναφέρω μόνο όσα τα έχω τακτοποιήσει σε μια στοίβα, ώστε να προλάβω να τα πάρω υπό μάλης σε περίπτωση που στο σπίτι μου εκδηλωθεί πυρκαγιά. Έχουμε λοιπόν και λέμε: Εκατό χρόνια μοναξιά, Οι ξεριζωμένοι, …από το στόμα της παλιάς Remington, Καθώς ψυχορραγώ, Αδριανού απομνημονεύματα, Μόμπι Ντικ, Ο Ιωσήφ και οι αδελφοί αυτού, Η εποχή της δωρεάς, Βασίλης ο Αρβανίτης, Ιστορία αγάπης και σκότους, Ουώλντεν, Οι στοχασμοί του Πόρτσια, Το εμβατήριο του Ραντέντσκυ, Ταξίδι στην άκρη της νύχτας και βέβαια τα ποιήματα του Καβάφη, του Σεφέρη και του Ελύτη.

Αγαπημένα σας διηγήματα.

Του Παπαδιαμάντη, του Βιζυηνού, του Βουτυρά, του Σκαρίμπα, του Ιωάννου… Αλλά και πολλών σημερινών πεζογράφων, που γράφουν αληθινά διαμαντάκια.

Σας έχει γοητεύσει κάποιος σύγχρονος νέος έλληνας λογοτέχνης;

Ανακαλύπτω ωραίες γραφές από νέους που μου στέλνουν τα χειρόγραφά τους για να τους πω τη γνώμη μου, προκειμένου να προχωρήσουν στην έκδοση. Απ’  αυτό φαίνεται πως, παρά την όποια πολύμορφη κρίση, η λογοτεχνία παραμένει ένα καταφύγιο, μια διέξοδος από τον σημερινό ζόφο. Επίσης, πρέπει να πω ότι μου αρέσανε οι τελευταίες ποιητικές συλλογές του Δημήτρη Αθηνάκη και του Γιάννη Δούκα.

Σας ακολούθησε ποτέ κανένας από τους ήρωες των βιβλίων σας; Μαθαίνετε τα νέα τους;

Είμαι στο λογοτεχνικό κουρμπέτι επίσημα από το 1993, οπότε εκδόθηκε το πρώτο μου βιβλίο. Άρα δεν μπορεί παρά να η ζωή μου να είναι λίγο ή πολύ δεμένη με τη “ζωή” των προσώπων που έχω πλάσει. Ένα παράδειγμα· παράλληλα με το κανονικό ημερολόγιο, στα χαρτιά μου διατηρώ ένα δεύτερο. Ξέρω επομένως πότε έχει την ονομαστική εορτή ο τάδε και ο τάδε ήρωάς μου, πότε είναι τα γενέθλιά του, σε ποια ηλικία βρίσκεται κ.ο.κ. Πρόκειται επομένως για πρόσωπα – χαρακτήρες που γεννήθηκαν χάρη σε μένα. Αλλά που εγώ από τη μεριά μου ζω χάρη (και) σ’ αυτούς.

Αγαπημένος ή/και ζηλευτός λογοτεχνικός χαρακτήρας.

Όλο σχεδόν το πλήρωμα του Πίκουοντ, με πρώτο και καλύτερο τον καπετάνιο Αχαάβ

Έχετε γράψει σε τόπους εκτός του γραφείου σας/σπιτιού σας;

Πολύ πολύ συχνά. Και για του λόγου το αληθές, επιτηρητής στις Πανελλαδικές εξετάσεις έχω βγάλει κρυφά ένα μικρό σημείωμα και έχω σκαρώσει ένα διήγημα στη διάρκεια της τρίωρης “επιτήρησης”.

Ποιος είναι ο προσφιλέστερός σας τρόπος συγγραφής; Πώς και πού παγιδεύετε τις ιδέες σας;

Είμαι της γνώμης πως μάλλον αυτές μας παγιδεύουν. Θηράματα και φερέφωνά τους είμαστε κι ας νομίζουμε πως έχουμε το πάνω χέρι. Πάντως, προτού ξεκινήσω τη γραφή είτε κάποιου διηγήματος είτε μυθιστορήματος, συνηθίζω να κρατώ σημειώσεις σε κάποιο από τα πολλά Moleskine που έχω σε σακίδια, σε τσέπες από μπουφάν και σακάκια, ως και στο κομοδίνο δίπλα μου για νυχτερινά σκαριφήματα.

Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Ακολουθείτε κάποια ειδική διαδικασία ή τελετουργία; Επιλέγετε συγκεκριμένη μουσική κατά την γραφή ή την ανάγνωση; Γενικότερες μουσικές προτιμήσεις;

Είμαι λίγο παλαιομοδίτης σ΄ αυτό· γράφω πάντα με το χέρι, πάντα σε τετράδιο, με μαλακό μολύβι και σε πολυτονικό σύστημα. Μετά θα κάνω τη μεταφορά και τις διορθώσεις στον imac. Μουσική σπάνια ακούω την ώρα που γράφω. Κάποιες εξαιρέσεις κάνω όταν θέλω να γαργαλήσω τη νοσταλγία μου, να την κάνω δυνατή σαν “αλκοόλ”. Διαχρονικές αγάπες μου είναι ο Χατζιδάκις, ο Μπιθικώτσης, ο Ελευθερίου. Ωστόσο δεν με αφήνουν ασυγκίνητο οι Pink Floyd, οι Led Zeppelin και τώρα τελευταία το βιολί του Niegel Kennedy.

Μια μικρή παρουσίαση/εισαγωγή στο κάθε σας βιβλίο χωριστά [ή για όσα κρίνετε]. Είτε σε μορφή επιγραμματικής παρουσίασης, είτε γράφοντας για το πότε, πώς, υπό ποιες συνθήκες και ποιους πόθους συνεγράφησαν. Τυγχάνει κάποιο περισσότερο αγαπημένο των άλλων; 

Μέχρι στιγμής έχω γράψει για τον οδυνηρό τρόπο που ενηλικιώνεται κανείς (ΤΕΛΕΤΕΣ ΕΝΗΛΙΚΙΩΣΗΣ), για το άβατο του Αγίου Όρους (ΠΑΝΔΑΙΜΟΝΙΟ), τον πόλεμο του 1922 (ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΘΑΥΜΑΤΑ), για τον Στρατή Δούκα (ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΟΔΟΙΠΟΡΟΥ), τους παράξενους έρωτες κάποιων «μεγάλων» της Ιστορίας και της λογοτεχνίας (ΣΦΑΙΡΑ ΣΤΟ ΒΥΖΙ), για τον Εμφύλιο και ό,τι ακολούθησε τη δεκαετία του ΄50 και του ΄60 (ΚΙΤΡΙΝΟ ΡΩΣΙΚΟ ΚΕΡΙ), για επιστολές που δεν διαβάστηκαν ποτέ (ΦΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΗΜΟ), για την κλωνοποίηση (ΤΟ ΓΕΛΙΟ ΤΗΣ ΕΚΤΗΣ ΜΕΡΑΣ), την αντρική φιλία (ΣΤΟ ΚΑΤΩ ΚΑΤΩ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΨΕΜΑ), την ατυχία να έχεις γεννηθεί διαφορετικός ή ξένος (ΑΛΛΟΔΑΠΗ), καθώς και για τον μεγάλο φόβο του θανάτου (Η ΔΟΤΙΚΗ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ). Πολύτεκνος επομένως. Άρα μη μου ζητάτε να ξεχωρίσω κάποιο από τα τόσα παιδιά μου.

Θα μας συνοδεύσετε ως την θύρα του τελευταίου σας βιβλίου;

Γεια σας. Λέγομαι Αλφόνς Χοχάουζερ και είμαι Αυστριακός στην καταγωγή, στη συνείδηση όμως Έλληνας. Πέρασα όλη μου τη ζωή στο Πήλιο όπου, ακόμη και σήμερα, λέγονται πράγματα τρομερά για μένα· άλλα αληθινά, άλλα όχι και τόσο. Έζησα με το κεφάλι ψηλά και με τον ίδιο τρόπο θέλησα και να πεθάνω. Αν προχωρήσετε πιο μέσα στο καλύβι μου, θα συναντήσετε έναν τύπο με μουσάκι και γυαλιά, ο οποίος προσπαθεί να κάνει τον βίο μου μυθιστόρημα. Κατά ένα περίεργο τρόπο, παίρνει μέρος κι αυτός σ’ αυτό το παιχνίδι. Νομίζει πως είναι γιος μου…

Πώς βιοπορίζεστε;

Παλεύοντας να μάθουν γράμματα τα παιδιά στο σημερινό απαξιωμένο δημόσιο σχολείο.

Ποιες οι εμπειρίες σας ως Υπευθύνου Σχολικής Βιβλιοθήκης; Με ποιο τρόπο μπορεί ένας μαθητής σήμερα να βρει το χρόνο για να ασχοληθεί και να αγαπήσει τη λογοτεχνία;

Για να βρει το χρόνο πρέπει, πρώτ’ απ’ όλα, να βρει τον τρόπο. Και το σημερινό σχολείο, με τον αποσπασματικό τρόπο που διδάσκεται το μάθημα της Λογοτεχνίας, κάθε άλλο παρά βοηθάει τα παιδιά προς αυτή την κατεύθυνση. Εδώ και καιρό, σε συνέδρια και δημοσιεύματα στον Τύπο, καταθέτω την άποψή μου πως μόνο με τη διδασκαλία ολόκληρου λογοτεχνικού βιβλίου μπορεί ο σημερινός έφηβος να βοηθηθεί να γνωρίσει και εν συνεχεία να αγαπήσει τη λογοτεχνία. Υπάρχουν βέβαια και άλλα πολλά εμπόδια: το γεγονός ότι δεν έχει μπει καινούργιο βιβλίο στις σχολικές βιβλιοθήκες εδώ και δεκατρία χρόνια, το άθλιο εκπαιδευτικό σύστημα, ο πειρασμός της εικόνας και πολλά άλλα. Βούληση χρειάζεται από την Πολιτεία και σωστός προσανατολισμός και θα δείτε πως πολύ γρήγορα ο δονκιχωτισμός μας μπορεί να γίνει ουσιαστική πράξη.

Η επιστημονική σας ενασχόληση με την διδασκαλία σάς κλέβει συγγραφικό χρόνο ή εξαργυρώνεται με κάποιο τρόπο; 

Γενικά, είμαι πρωινός τύπος. Από τα χαράματα ως το μεσημέρι καταλαβαίνω τις μηχανές μου να δουλεύουν στο φουλ. Αυτές τις ώρες δηλαδή που πρέπει να βρίσκομαι στον τόπο του βιοπορισμού. Το εξαργυρώνω όμως λειτουργώντας ως βαμπίρ· ρουφώ νιάτα, ζωντάνια, ενθουσιασμό και φρεσκάδα από τους μικρές ηλικίες των μαθητών.

Μας έχετε ξεναγήσει με πολλούς τρόπους στον τόπο όπου γεννηθήκατε και ζείτε, τον Βόλο. Ανεξάντλητος τόπος έμπνευσης, μήτρα της ζωής σας ή απλώς προσωπική πατρίδα;

Αλλά πολλές φορές αντικείμενο αντιπαλότητας ή και απέχθειας, θα πρόσθετα. Γιατί έτσι πρέπει να λειτουργείς απέναντι στον τόπο σου, συνεχώς κριτικά και ποτέ εφησυχασμένος. Μονάχα μ’ αυτόν τον τρόπο σού ξεκλειδώνεται και μπορείς να ανακαλύψεις το μεδούλι του. Και ο Βόλος διαθέτει μπόλικο.

Η επιμέλεια της σειράς Μια Πόλη στη Λογοτεχνία τι είδους πνευματική τέρψη σας προσφέρει; Ποιες πόλεις πρόκειται να ακολουθήσουν; Κάτι που επιθυμείτε να καταθέσετε, κάποιος ευσεβής πόθος για μια νέα σειρά;

Έχουμε δώσει μέχρι στιγμής το λογοτεχνικό προφίλ δεκαοχτώ πόλεων. Συνεργάστηκα με συγγραφείς – ανθολόγους, τους καλύτερους στο είδος τους. Έκανα μαζί τους θαυμάσια ταξίδια. Όνειρό μας είναι όλη η σειρά να ολοκληρωθεί με τη μητρόπολη, την Αθήνα. Όσο δε για πόθους σχετικά με νέες σειρές, αυτοί είναι πολλοί. Αλλά ας μην τους πούμε για να μην εξατμιστούν.

Επιμεληθήκατε την Ανθολογία «Να μαθαίνω γράμματα…». Πως εργαστήκατε, τι προβλήματα αντιμετωπίσατε, ποιες χαρές σας αντάμειψαν;

Πρώτα απ’ όλα χάρηκα που μου δόθηκε η ευκαιρία να ξαναδιαβάσω πολλά βιβλία, ιδωμένα αυτή τη φορά μέσα από το πρίσμα του σχολείου. Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν τι απ’ όλο αυτό το υλικό να αφήσεις απέξω, γιατί, κακά τα ψέματα, δεν θέλαμε να έχουμε έναν ογκώδη δύσχρηστο τόμο. Σκοπός μας ήταν να προσφέρουμε τα άριστα των κειμένων, με μια ωστόσο παιχνιώδη διάθεση. Για τον λόγο αυτό η θεματική κατάταξη του βιβλίου είναι με το μορφή ενός ημερήσιου σχολικού προγράμματος, ενός επτάωρου : δάσκαλοι, μαθήματα, έρωτες και φιλίες, τιμωρίες κ.ά.

Αν είχατε σήμερα την πρόταση να γράψετε μια μονογραφία – παρουσίαση κάποιου προσώπου της λογοτεχνίας ή γενικότερα ποιο θα επιλέγατε;  

Το έχω επιχειρήσει με τον Στρατή Δούκα και μπορώ να πω ότι ήταν μια συγγραφική απόπειρα που με έφερε κοντά σ’ έναν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς, αν και παραμελημένος, του τόπου μας. Αν το επαναλάμβανα, θα το έκανα για κάποιον που η ζωή και το έργο του με ιντριγκάρει περίεργα: Τόμας Μαν, Μέλβιλ, Μαρκ Τουαίν, Φώκνερ, Μάρκες…

Παρακολουθείτε σύγχρονο κινηματογράφο; Σας γοήτευσε ή σας ενέπνευσε κάποιος σκηνοθέτης ή ταινία;

Είναι από τις αγαπημένες μου τέχνες. Μπορώ να δω πολλές πολλές φορές κάποια ταινία, είτε σύγχρονη είτε παλαιότερη, αρκεί να μου προκαλεί ρίγος. Τώρα τελευταία εντυπωσιάστηκα από το ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΤΟΡΙΝΟ και από την ταινία Ο  ΜΥΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΣΤΑΥΡΟΣ.

Γράψατε ποτέ ποίηση – κι αν όχι, για ποιο λόγο;

Είναι σαν να ζητάτε από τον Κακοφωνίξ να τραγουδήσει στο γάμο σας…

Αγαπημένο σας ελληνικό λογοτεχνικό περιοδικό, «ενεργό» ή μη; Κάποιες λέξεις για τον λόγο της προτίμησης;

Για να καταλάβετε τι εκτίμηση και αγάπη τρέφω στα περιοδικά, έντυπα και ηλεκτρονικά, γιατί πιστεύω πως αυτά είναι το ζυμωτήριο της λογοτεχνίας, θα σας πω ότι προτού ξεκινήσω να γράφω βιβλία, εκδίδαμε με τον ποιητή Χρίστο Παπαγεωργίου εδώ στον Βόλο, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, το περιοδικό ΣΧΗΜΑ ΛΟΓΟΥ.

Τι διαβάζετε αυτό τον καιρό;

Πίνω νερό από τρεις πηγές· το Δέρμα του Κούρτσιο Μαλαπάρτε, την Κρυφή Γραφή του Σεμπάστιαν Μπάρρυ και την Ενοχή της Αθωότητας της Ιωάννας Μπουραζοπούλου.

Τι γράφετε τώρα; 

 Αν και ο Χεμινγουαίη συμβουλεύει να μη μιλάμε για βιβλία που δεν έχουν ακόμη γραφτεί, θα έλεγα ότι με συγκινούν οι ταπεινοί άνθρωποι που έχουν απομείνει σ’ αυτή τη χώρα τα χρόνια της βαθύτατης και ατέρμονης κρίσης. Υπάρχει ελπίδα; Έχουμε μέλλον; Πάνω σε ποιους πρέπει να στηριχτούμε; Πώς μπορεί να συνδράμει ο πολιτισμός της καθημερινότητας; …

Κάποια ερώτηση που θα θέλατε να σας κάνουμε μα σας απογοητεύσαμε; Απαντήστε την!

 Νιώθω πλήρης.

Οι εμπειρίες σας από το διαδικτυώνεσθαι;

Μήπως δεν κάνουμε άλλο από το να στιλβώνουμε και να κάνουμε άτρωτη τη μοναξιά μας, όσο κι αν πιστεύουμε το ακριβώς αντίθετο;