Ο Αντίστροφος Ηρόστρατος
Καταναγκαστικά (θαυμασμού) έργα
Κάποιοι τον αγαπούν γιατί είναι απλός, ελαφρύς, καθάριος, απέριττος. Πού είναι η απλότητα, η ελαφράδα, η καθαρότητα, η ευγένεια στη ζωή τους, στους ίδιους; Αν η ομορφιά δεν είναι αξία που σέβονται, πώς μπορούν να τον αγαπήσουν επειδή είναι όμορφος; Γιατί δεν αποζητούν την ομορφιά στον εαυτό τους, στους γύρω τους; (σ. 19)
Ο λόγος περί Παρθενώνα κι ο («πιθανός») μονόλογος από τον δράστη Χ.Κ. Τι ακριβώς έπραξε και πώς έδρασε ο μονολογών απολογούμενος; Ανατίναξε εκ βάθρων το υπέρτατο Ελληνικό Μνημείο και τώρα διατυπώνει εν πλήρει συνειδήσει την αναγκαιότητα και την κάθαρση της εμπρηστικής του τελετουργίας. Η πόλη του έχει ένα μνημείο που εξυπηρετεί κάθε λογής σκοπούς, ένα μνημείο που όλοι πιστεύουμε ότι μας ανήκει δικαιωματικά, κι αν αυτό το πειστήριο καταγωγής εξαφανιστεί τότε θα αισθανθούμε πως ζούμε σ’ έναν κόσμο ξένο. Σημάδι της πόλης βρίσκεται σφηνωμένο στο ψηλότερο σημείο της, με τρόπο που είναι αδύνατο να το αποφύγει το μάτι, ενώ όταν βρεθείς εκεί εγκλωβίζεσαι στη γεωμετρία και φυλακίζεσαι στη σκόνη και στο φως. Καθώς όλοι τον λατρεύουν, όλοι τονίζουν πως δεν υπάρχει ψεγάδι πάνω του, ακόμα κι αν έχεις ενδοιασμούς, αργά ή γρήγορα θα συναινέσεις. Γιατί είναι δύσκολο να διαφωνείς εκεί όπου όλοι συμφωνούν. Έτσι λοιπόν αρχίζεις κι εσύ το παραμύθι, και τελικά όχι μόνο το πιστεύεις, μα γίνεσαι υπερασπιστής του μύθου του.
Δανεικό φόβητρο
Τον επικαλούμαστε με θαυμασμό όταν νιώθουμε μικροί, κάτι που συμβαίνει συχνά, ή όταν συνειδητοποιούμε ότι έχουμε παραμείνει φτωχοί. Έτσι βολευόμαστε. (…) Κι όταν αισθανόμαστε νάνοι, λέμε πως οι άλλοι μας φοβούνται γι’ αυτόν εκεί πάνω, στην κορυφή της πόλης. (σ. 28, 29)
Ο Χ.Κ. το γνωρίζει πως έχει βουβούς συμμάχους. Ζούμε όλοι με δανεισμένο μεγαλείο. Πολλοί συμφωνούν, μα είναι δειλοί. Δεν το ομολογούν. Γυρνάει και τον ξανακοιτάει. Εκείνος «διαφεντεύει» – δεν είναι απλώς υπερτιμημένος. Αλλού βρίσκεται η δύναμή του, διαφορετική είναι η εξουσία του. Είναι τυπωμένος σε μπλούζες, σε δρόμους, σε επωνυμίες, σε αναπτήρες, έχει γιγαντώσει μια βαριά τουριστική βιομηχανία, έχει αλώσει κάθε αισθητική. Σε άλλο επίπεδο, σε μια εποχή όπου υπάρχει μόνο η ψευδαίσθηση της αυτενέργειας και τίποτα δε σου ανήκει αδιαμέριστα, του αρκεί μια πράξη που θα του ανήκει ολοκληρωτικά. Κι αν ως τώρα την καθυστερούσε, ήταν για να αποφύγει να καταστεί ένα βολικό στερεότυπο: τερατόμορφος εγκληματίας ή γοητευτικός παρανοϊκός. «Η παρόρμηση της πράξης (ως δημιουργία αλλά και ως δημιουργική καταστροφή) μοιάζει να είναι άκρως επιτακτική στους καλλιτέχνες», γράφει ο συγγραφέας σε μια από τις δεκάδες κρύπτες του βιβλιακού ιστολογίου (βλ. πιο κάτω). Λίγο προτού η εγγραφή σταματήσει απότομα, ο Βομβιστής θα έχει προλάβει να πει την παραπάνω παραθεματική φράση.
Ο Σαμποτέρ των Αρχαιοτήτων και του Λόγου
Ο Χ.Κ. εμπνεύστηκε από την Προκήρυξη αρ. 1 του «Συνδέσμου Αισθητικών Σαμποτέρ Αρχαιοτήτων» δια χειρός του αυτόχειρα ποιητή Γιώργου Β. Μακρή (1923-1968). Αναγνωρίζοντας βασικά το έργο τέχνης, μα αντιπαθώντας τη χρονική και ιστορική του κατοχύρωση… Αποφασίζουμε […] την ανατίναξη αρχαίων μνημείων….Διαβάζω στην εισαγωγή του Ε.Χ. Γονατά, από τη μοναδική έκδοση των γραπτών του (Γραπτά Γιώργου Β. Μακρή, εκδ. Εστία, 1986) πως ο Μακρής χαρακτηριζόταν από μια «ονομαστή» αδιαφορία του για την τύχη και τη διαφύλαξη των γραπτών του (πλήθος πεζών και ποιητικών κειμένων της δεκαετίας 1940-1950). Όταν κάποτε του ζήτησε κάποια ποιήματά του, εκείνος σχεδόν ανακουφισμένος του είπε πως είχε ξεχάσει το φάκελο με όλα τα γραπτά του σ’ ένα ξενοδοχείο. 
Μετακινούνταν συνεχώς, άλλαζε τόπους διαμονής, ζούσε ιδιόρρυθμα και αδιοργάνωτα. Χαρακτηριζόταν από μόνιμη δυσπιστία προς το λόγο και επίμονη άρνηση δημοσίευσης των γραπτών του. Δεν ήθελε να διακινδυνεύσει την ασφάλεια της απόλυτης ελευθερίας της σκέψης του, που αποτελούσε γι’ αυτόν το υπέρτατο αγαθό. Ελεύθερος κι αδέσμευτος στοχαστής έζησε τη σκέψη κι εμπιστεύτηκε περισσότερο τον προφορικό λόγο. Ακριβώς επειδή δεν προόριζε τα γραπτά του για δημοσίευση, έγραφε μόνο όταν πιεζόταν από την ανάγκη της έκφρασης. Στην ερώτηση του θυρωρού, καθώς ανέβαινε στην ταράτσα της αυτοχειρίας του (31 Ιανουαρίου 1968) απάντησε: Κατεβαίνω αμέσως.
Η πόλη μας αποτελεί πλέον έναν τρόπο και όχι έναν τόπο όπου ζούμε.
Ό,τι δεν γνωρίζουμε μας τρομάζει. Οχυρωνόμαστε πίσω από την οικειότητα και λουφάζουμε. Αγκαλιάζουμε τρυφερά όποιον μας μοιάζει και κοιτάμε με βλοσυρότητα όποιον διαφέρει. Και όσο οι άλλοι παραμένουν μακριά μας, συνεχίζουμε απλώς να κοιτάμε με βλοσυρότητα εν κρυπτώ. Πάντα εν κρυπτώ, διακριτικά, εμείς δεν είμαστε βάρβαροι…Πάντα εν κρυπτώ, μα κρατώντας σφιγμένη τη γροθιά στην τσέπη. (σ. 24)
Στην πόλη αυτή κατοικούμε μόνοι ανάμεσά μας, γιατί έχουμε από καιρό καταφέρει να τρομάξουμε όλους τους ξένους. Τους επισκέπτες δεν τους έχουμε πλέον ανάγκη, και όποιος έρχεται από μακριά μένει ξεκομμένος από εμάς. Κι έτσι, ακόμα και όταν δυστυχούμε, δεν έχουμε ανάγκη κανέναν άλλον παρά μόνο τον εαυτό μας. Αποφεύγουμε τους ανθρώπους και δεν θέλουμε να ακούσουμε για καινούργια πράγματα. Αν κάποιος θελήσει να διαχωρίσει τον εαυτό του από τους υπόλοιπους, δεν γίνεται ανεκτός – η πόλη μας δεν συγχωρεί τέτοιους είδους πρωτοβουλίες. (σ. 24)
Παρθενώνες Πολλαπλών Χρήσεων
Η καταστροφή των έργων τέχνης σαφώς έχει αμέτρητες ιδεολογικές, πολιτικές, πολιτιστικές προεκτάσεις, πολύ δε περισσότερο η καταστροφή ενός εθνικού μνημείου, και δη υπέρτατου συμβόλου μιας χώρας ή ενός έθνους. Αν κάθε σημαντικό μνημείο όπως ο Παρθενώνας αποτελεί εθνικό υπέρβαρο, ιδεολογικό τσόφλι, πατριωτικό σύμβολο, καλλιτεχνικό κορύφωμα, κοσμικό άβατο, ορισμό του ωραίου, αρχαίο – αρχαιολογικό επιβίωμα, τουριστικό έμβλημα, βολικό άλλοθι – αντιστάθμισμα κάθε σύγχρονης γηγενούς ασχήμιας, σήμα κατατεθέν μιας χώρας, τότε αυτόματα κινεί τις αντίστοιχες αντιδράσεις που φτάνουν ως την επιθυμία καταστροφής του η οποία μπορεί να αποτελεί: ιδεολογική έκφραση, ψυχολογική αποφόρτιση, φαντασιακό ξέσπασμα, συμβολική κίνηση, πολεοδομική δήλωση – πρόταση, απελευθέρωση από τα ιερά και όσια αλλά και κριτική όχι του μνημείου αλλά του περίγυρου – καθότι το μνημείο στέκει τραγικά αταίριαστο εν μέσω μιας τσιμεντωμένης αθλιούπολης. Σε τελευταία ανάλυση, η στασιμότητα και στατικότητα ενός μνημείου εναντιώνεται στη ζωή που εμπεριέχει την κίνηση, την μεταλλαγή και την φθορά.
Μνημειακή Τοπογραφία Καταστροφών
Ο Βομβισμένος Παρθενώνας σαφώς καταλαμβάνει επίκεντρη θέση στον πραγματικό και λογοτεχνικό χάρτη των μνημείων που κατεδαφίστηκαν, ανατινάχθηκαν και γενικώς με κάθε τρόπο καταστράφηκαν από σύγχρονα πνεύματα, τόσο σε μια διαρκώς βίαιη συλλογική πραγματικότητα όσο και ως ατομικές δράσεις. Στην παρισινή κομμούνα ο ζωγράφος Γκυστάβ Κουρμπέ συμμετείχε στην κατεδάφιση της στήλης του Βαντόμ, ως συμβόλου μιλιταρισμού (καταδικάστηκε να πληρώσει μέρος των εξόδων, πράγμα που δεν έκανε ποτέ, φεύγοντας για την Ελβετία), φουτουριστές και σουρεαλιστές μιλούσαν για καταστροφή, ο Μαρινέτι μιλούσε για την αναγκαιότητα της καταστροφής των μουσείων και την αποδέσμευση από κάθε παρελθόν, ο Νικόλας Κάλας συχνά καταφερόταν εναντίον της Ακρόπολης, πρόσφατα ο Καρλχάινζ Στοκχάουζεν δήλωσε πως ότι η 11η Σεπτεμβρίου αποτέλεσε το μεγαλύτερο έργο τέχνης στην ιστορία, ο Γιώργος Μακρής…
Ο Γιούκιο Μισίμα (The Temple of the Golden Pavilion, 1956) έγραψε για τον εμπρησμό βουδιστικού ναού στο Κυότο, ο Χάινριχ Μπελ (Billiards at half past nine, 1959) για μια μυθιστορηματική ανατίναξη του Αβαείου του Αγίου Αντωνίου στην Κολωνία, στη Βέβηλη Πτήση του Βασίλη Γκουρογιάννη οι κίονες του Παρθενώνα κλυδωνίζονται από τις πτήσεις τουρκικών αεροσκαφών και ο …δικός μας Bill Drummond (μουσικός της βρεττανικής σκηνής – KLF κ.λπ.) έχει διατυπώσει σε διήγημά του την συλλογική επιθυμία καταστροφής του Στόουνχετζ…(εδώ). Ο ήρωας του διηγήματος του Χρήστου Βακαλόπουλου Εικοσιτέσσερις ώρες για την Ακρόπολη (από τις Νέες Αθηναϊκές Ιστορίες) ταράζεται επί δεκαπέντε μέρες από τον ίδιο εφιάλτη – η Ακρόπολη σωριαζόταν ξαφνικά κι άφηνε την τελευταία της πνοή σ’ ένα σύννεφο σκόνης. Μια ομάδα τουριστών παρακολουθούσε αυτό το θέαμα αμήχανη κι ύστερα σκόρπιζε με αλαλαγμούς – ενώ βήχει λες και η ιερή σκόνη έχει εισχωρήσει στα πνευμόνια του, και ωθείται για δράση… Και σίγουρα κάπου στον κόσμο κάποιοι γράφουν για τις πρόσφατες καταστροφές χιλιοετών βουδιστικών μνημείων από τους Ταλιμπάν και των αρχαιοτήτων της Βαγδάτης από τους εισβολείς;
Ορθάνοιχτη Βιβλιο-διαδικτυογραφία
Τακτώς ανανεώσιμο ψηφιακό συμπλήρωμα του βιβλίου (μαζί με την ηλεκτρονική έκδοση/ebook κι ένα photoblog) αλλά και συνέχισμα και αποθετήριο των δικών μας σκέψεων και προσλήψεων αποτελεί ένα ιστολόγιο με υλικό που δεν συμπεριλήφθηκε στο τελικό κείμενο, πληροφορίες, στοιχεία, επίκαιρα ζητήματα, διαδικτυακές παραπομπές, φωτογραφικές αποτυπώσεις, όψεις και προτάσεις διαφορετικής ανάγνωσης. Με τον τρόπο αυτό δεν εμπλουτίζεται μόνο διαρκώς το κείμενο από τον ίδιο τον συγγραφέα, σε αλλεπάλληλες νέες εκδόσεις, αλλά και συν-γράφεται σε διηνεκή βάση, με συμμέτοχους τους αναγνώστες, σαν ένα οιονεί ανοιχτό βιβλίο – ένα ζήτημα για το οποίο ο ίδιος έχει συχνά καταθέσει τις απόψεις του.
Θρυμματισμένος Παρθενώνας, Σπασμένο Βιβλιο
Στα επόμενα μετά την μονολογία του δράστη κεφάλαια, συντάσσεται ο πλήρης φάκελος της υπόθεσης με διαφορετικό κάθε φορά στιλ και περιεχόμενο γραφής: [2]. Μαρτυρίες της ίδιας μέρας (Ενδεικτικά: Ξ.Ο., 22:45΄ …πολλές φορές η φαντασία του τον οδηγεί σε απρόσμενες αντιδράσεις. Μου έχει εξαγγείλει πολλά μεγαλόπνοα σχέδια….Πάντως, βλέπει τον κόσμο με διαφορετικό μάτι και θέλει ν’ αλλάξει πολλά γύρω του. Μήπως όλοι δεν θα θέλαμε κατά βάθος;), [3]. Η είδηση (…Ο Παρθενώνας ανατινάχτηκε, η κορυφή της πόλης έμεινε άδεια, το κενό της σκοτεινό. Η μεγαλύτερη αγωνία ήταν να πουν για κάποιον: «Αυτός κατά βάθος συμφωνεί με την καταστροφή που έγινε».), [4, 5]. Ευρήματα: Η Προκήρυξη του Γιώργου Β. Μακρή και σχετικά με αυτήν, Μαρτυρίες φίλων του (τρείς από τον Λεωνίδα Χρηστάκη), [6] Σύντομη εξομολόγηση ενός φύλακα (Τόσους αιώνες που έστεκε εκεί πάνω, νόμιζες πως είχε για δικό του ένα κομμάτι από τον ουρανό. / Τι είναι η πόλη χωρίς αυτόν; / Η πόλη μας ήταν ανάξια. Ήταν μικρή, δεν άντεχε να τον βαστάξει πλέον. Δεν του άξιζε…Η ίδια η πόλη τον σκότωσε. Μας εκδικήθηκε.), [7-11]. Κατάσταση προσώπων, αντικειμενικά πειστήρια, μια ευρεθείσα φωτογραφία, καταδίκη και ποινή, επιμύθιο. Σημειώσεις.
Είσοδος κινδύνου
Στην έκδοση των κειμένων του Γ.Β. Μακρή παραλείπονται τα άρθρα 3 έως 9 της προκήρυξης που αναφέρονται στο οργανωτικό μέρος της όλης επιχείρησης. Αν δημοσιεύονταν και κάποιος τα εφάρμοζε κατά γράμμα ποια θα ήταν – αν υπήρχε – η ευθύνη του Γ.Β. Μακρή, του επιμελητή Ε.Χ. Γονατά, του εκδότη του βιβλίου και του συγγραφέα; Προφανώς καμία αλλά το ζήτημα παραμένει ερεθιστικό, στη συζήτηση για την Ηθική της Γραφής και της Διακινδύνευσης. Πάντως στη θέση του Αφανισθέντος Ναού προτίθεται να χτιστεί ένας Νέος Παρθενώνας. Γιατί Νέοι Παρθενώνες πάντα θα χτίζονται. Επειδή εξυπηρετούν, βολεύουν, αποδίδουν πολλαπλώς.
Και τώρα για πρώτη φορά χωρίς (αρχαία) αφετηρία, ίσως καταφέρουμε να διαλέξουμε έναν προορισμό.
Εκδ. Καστανιώτη, νέα έκδοση αναθεωρημένη, [πρώτη κυκλοφορία: εκδ. Ανατολικός, 1996], 2010, σελ. 88.
Οι Παρθενωνιακές φωτογραφίες προέρχονται από το ιστολόγιο και το e-book του Βομβιστή και είναι του ίδιου του συγγραφέα, με εξαίρεση την τελευταία, όπου κρατούμενοι στη Μακρόνησο (τον Νέον Παρθενώνα, κατά δήλωση αποδιδόμενη στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο) κατασκευάζουν μοντέλο του αυθεντικού Παρθενώνα (από το βιβλίο του Γιάννη Χαμηλάκη, The Nation and its Ruins). Τα αποκαΐδια είναι του Ζεν Βουδιστικού ναού Kinkaku-ji (Rokuon-ji) στο Κυότο (βλ. αναφορά σε Μίσιμα).
Δημοσίευση (σε συντομότερη μορφή) και σε: mic.gr. Στην επόμενη ανάρτηση, συνομιλία με τον συγγραφέα (εδώ).
Πανδοχείο 