Περνάμε δεκαετίες για να καταλάβουμε ότι τα πιο μεγαλόπνοα έργα έχουν στοιχειώδη εγωκεντρικά κίνητρα. Η προσωπικότητα, γενικά, παρά την περίπλοκη λειτουργία της και τους αινιγματικούς θεατρινισμούς θυμίζει παιδική κουτοπονηριά. Εξ ου και ο αυτοσαρκασμός…έλεγε ο Κωστής Παπαγιώργης και χάρη στο Εντευκτήριο έχουμε την ευκαιρία να τον διαβάσουμε σε μια απρόσμενη, αδημοσίευτη συνέντευξη. Πρόκειται για συνομιλία με την Αναστασία Λαμπρία που προοριζόταν για την Μεσημβρινή, η οποία τελικά έκλεισε κι έτσι το απομαγνητοφώνημα καταχωνιάστηκε για χρόνια σε κάποιο συρτάρι.
Ο Παπαγιώργης έδωσε φτερά στο δοκίμιο, που κατέστησε ιδανικό είδος για την συνεύρεση φιλοσοφίας και καθημερινών παθών. Δοκίμασε να γράψει άλλο είδος, υπήρχε πάντα ο πειρασμός του μυθιστορήματος αλλά θεωρούσε πια ανέφικτο να στήσεις μια πειστική κατάσταση χωρίς να καταφύγεις σε εξωτισμούς. Η πόλη προσφέρεται μόνο για αστυνομικά μυθιστορήματα· διαφορετικά ποιος ενδιαφέρεται αν πέθανε η γιαγιά μου ή αν ο Λάκης αγαπάει τη Λούλα; Ο κινηματογράφος σάρωσε τα πάντα στο πέρασμά του. Υπ’ αυτή την έννοια, το να γράφεις βιβλία διανοητικά που στραβοκοιτάζουν τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία έγινε η ιδανική του λύση.
Η δισέλιδη και κάτι παραπάνω συνέντευξη είναι πολύτιμη. Ο συγγραφέας εξομολογείται πως με τα χρόνια βρέθηκε στη θέση του ανθρώπου που καταλαβαίνει ότι, για να γράψει, πρέπει να αφήσει τον κοινό τόπο και να επιλέξει την παρέκκλιση. Ως προς το ύφος του, δεν επηρεαζόταν από λογοτέχνες· ζήλευε λογοτέχνες και Η δολοφονία ως μία από τις καλύτερες τέχνες του Ντε Κουίνσυ και το Αγέλη και Δύναμη του Κανέττι αποτελούν πρότυπα από συγγραφείς που ονομάστηκαν «μικροί». Βρήκε ένα κοινό με ειδικές ανάγκες, επειδή ακριβώς ήταν κι ο ίδιος παιδί με ειδικές ανάγκες. Κι έγραψε τα βιβλία του εύκολα, γιατί τα βιβλία γράφονται εύκολα, μέσα σε λίγους μήνες, όπως γίνονται τα παιδιά. Ο χρόνος σού επιστρέφει ό,τι είσαι· γι’ αυτό ο Θεός έκανε μία εβδομάδα για να δημιουργήσει τον κόσμο
Ανάμεσα στα άλλα κείμενα ξεχωρίζει το εξίσου απρόσμενο, ιδιόμορφο παραμύθι της Ανν Κουίν [Ann Quin] Κάθε σακάτης με τη δική του περπατησιά (μτφ. Γιάννης Θεοδοσίου) που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο ριζοσπαστικό γυναικείο περιοδικό Nova τον Δεκέμβριο του 1966, δυο εξομολογητικοί, διπρόσωποι μονόλογοι της Κατερίνας Αγγελάκη – Ρουκ με ένα ποίημα και με τον ίδιο της τον εαυτό, τα πάντα απολαυστικά διηγήματα των Σπύρου Γιανναρά και Κώστα Ακρίβου, ενώ πιστός στις αστραπιαίες ιδέες που κάποτε μας χάριζε σε κοινή μπάρα, ο Ηλίας Κουτσούκος φαντάζεται εξωφρενικές επιχειρηματικές ιδέες νυχτερινών κέντρων που καταλήγουν σε θεατρικά μπουλούκια και, μοιραία, σε Γιαούρτι στο παλτό του Γκόγκολ.
Έτος 2015, Θεσσαλονίκη. Είναι Δεκέμβριος, και η φημισμένη υγρασία της πόλης βρίσκεται στο 81%. δηλαδή ευνοεί την εμφάνιση του εκτοπλάσματος, τους πονοκεφάλους και τον εσωτερικό μονόλογο. Περιττό να αναφερθεί πως έξω χιονίζει. / Ας αναφερθεί όμως: / Έξω χιονίζει… και μας περιμένει λίγο πιο κάτω η σπαρταριστή γραφή του Σάκη Σερέφα, που μαρτυράει απόσπασμα από την ανέκδοτη νουβέλα του και μας στέλνει στην επέτειο ενός αιώνα από το 1914, με το μέντιουμ Νίνα να επιχειρεί να φέρει μπροστά στο κοινό τους πρωταγωνιστές εκείνης της εποχής, με λίγη βοήθεια από τον οδηγό της Μπάμπη, «που θα διευκολύνει την επικοινωνία ανάμεσα στο διάμεσο και στα πνεύματα, κάτι σαν κυβερνητικός εκπρόσωπος θα έλεγε κανείς».
Πεζογραφούν ακόμη οι Κουραλί Μάνικαβελ (μτφ. Γιάννης Θεοδοσίου), Αλέξης Πανσέληνος, Γεωργία Τριανταφυλλίδου, Θέμης Λιβεριάδης, Χρήστος Αγγελάκος, Ντάντη Σιδέρη-Σπεκ, Πόπη Μανιά κ.ά., και στιχουργούν οι Φοίβος Συμεωνίδης, Ειρήνη Ιωαννίδου, Αριστέα Παπαλεξάνδρου, Κυριάκος Χαρίτος, Λεβή Μπενουζίλιο κ.ά. Ο Γιώργος Μαρκόπουλος καταθέτει «Άνθη αδερφικής φιλίας» για τον Γιώργο Χ. Θεοχάρη, ο Άρις Γεωργίου παρουσιάζει εκτενώς το έξοχο βιβλίο του Ηρακλή Παπαϊωάννου Η φωτογραφία του ελληνικού τοπίου: μεταξύ μύθου και ιδεολογίας (που θα παρουσιάσουμε κι εδώ στο Πανδοχείο λίαν συντόμως), ο Χρήστος Καλός ανοίγει τον φωτογραφικό του θάλαμο και όλοι οι εκλεκτοί στηλίτες, κριτικοί και παρουσιαστές βρίσκονται στις θέσεις τους.
[σελίδες 160]
Στις εικόνες: τα δυο βιβλία που απορρόφησε ο Κωστής Παπαγιώργης και η Ann Quin.
Πανδοχείο 