Υπερρεαλισμός και Πολιτική

Ο νέος Κλήδονας (η περιοδική έκδοση της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Αθηνών που προφανώς έχει το προνόμιο να ζει σε μία από τις πλέον υπερρεαλιστικές πόλεις του υπαρκτού κόσμου) προκαλεί νέους εγκεφαλικούς κλυδωνισμούς μ’ ένα χαώδες αφιέρωμα στα δύο πλέον ασύνδετους – φαινομενικά – τομείς: τον υπερρεαλισμό και την πολιτική. Κι όμως, μια σειρά εξαιρετικά ενδιαφέροντων κειμένων ηχούν προς το ακριβώς αντίθετο. Η ομάδα μάς εισάγει στο θέμα με ένα κείμενο για την πολιτική διάσταση του σουρεαλισμού, ο Michael Loewy τον φωτίζει ως ρομαντικό επαναστατικό κίνημα, ο Alix Large ανιχνεύει την πολιτική του εξέλιξη από τον επίσημο κομμουνισμό στον τροτσκισμό και τον αναρχισμό και τις ελευθεριακές θέσεις

Η σχέση του Υπερρεαλισμού με τα Επαναστατικά και τα Πολεμικά Πεδία, από τις αναγνώσεις του Sartre, τις διακηρύξεις των Μπρετόν και Σουπώ – Μόνον ο αχάριστος θάνατος μας σεβόταν πια! ­– του Έρνστ και των Ντανταϊστών, στις ιστορικές ρηγματώσεις των χαρακωμάτων του πολέμου, των οδοφραγμάτων και των νομαδισμών, εξετάζεται σε ένα μεγάλο κείμενο του Βαγγέλη Κούταλη. Ακόμη: μεταφράσεις κειμένων της δεκαετίας του ’50 από την εφημερίδα Le Libertaire και ανθολόγηση ορισμένων σπάνιων ποιητών (Aime Cesaire, Benjamin Peret, Magloire-Saint-Aude, Jayne Cortez και Ted Joans, ο κατά Μπρετόν πρώτος Αφροαμερικανός υπερρεαλιστής που κάποτε είπε Η τζαζ είναι η θρησκεία μου και ο υπερρεαλισμός η οπτική γωνία μου). Το τεύχος κλείνει με ποίηση και παιχνίδια επί χάρτου ή επί δρόμου. Αποχωρώ έχοντας σχεδόν στ’ αυτιά μου τον απόηχο της επιστολής του Αντονέν Αρτώ (φωτ.) το 1924: Γιατί να πούμε ψέματα, γιατί να προσπαθήσουμε να εντάξουμε στο πεδίο της λογοτεχνίας κάτι που αποτελεί την ίδια την κραυγή της ζωής, γιατί να προσδώσουμε τη φαινομενικότητα της μυθοπλασίας σε ό,τι έχει προκύψει χάρη στην αξερίζωτη ουσία της ψυχής, σε ό,τι είναι όπως το μουγκρητό της πραγματικότητας; Εκδ. Φαρφουλάς, 120 σελ. 

Πρώτη δημοσίευση: εδώ.

Το εργαστήρι του Γιώργου Ρωμανού είναι διπλής όψεως. Στα μπροστινά δωμάτια ασκεί τη συγγραφική με προσωπικότατο ύφος [πρόσφατα βιβλία: Δέκα ροκ κι ένα μπλουζ για τρεις (διηγ., Μεταίχμιο, 2004), Καζαμπλάνκα Καφέ (μυθιστ. Άγκυρα, 2008)] και στον οπισθόδομο χειροτεχνεί μόνος του εδώ και 12ετία ετούτο το εξαμηνιαίο περιοδικό. Κάποτε στα ενδιάμεσα λειτουργούσε και ιατρικό εργαστήρι.

Ο Ρωμανός μεταξύ άλλων δίδαξε γραφή, διήγημα και θεωρία, εξ ου και ο φάκελος του τεύχους (Νέες φωνές στην πεζογραφία) περιλαμβάνει ισάριθμα διηγήματα από τους μαθητεύσαντες διηγηματογράφους, στους οποίους διαπιστώνει (κι εμείς μαζί του) ποικίλες συγγραφικές ιδιοπροσωπίες. Το αφιέρωμα τιμά τον λογοτέχνη, θεωρητικό και κριτικό Νικήτα Παρίση και το υπόλοιπο τεύχος κατακλύζεται από ποίηση (Γ. Σαραντάρης, S. Quasimodo, Γκίκα), διηγήματα (G. de Maupassant, X. Χατζήπαππας κ.ά.), μια μικρή φόρμα του Μάριου Μιχαηλίδη, θεωρητικά σημειώματα, κείμενο του Γ. Αράγη για τον υποβλητικό λόγο του Χριστόφορου Μηλιώνη, ένα αφιερωτήριο του Δημήτρη Καλοκύρη κ.ά.

Το ερεθιστικότερο κείμενο ανήκει στον ίδιο τον Ρωμανό και εκκινεί από την βράβευση με Νόμπελ του Γκυστάβ Λε Κλεζιό. Αν σκεφτεί κανείς πως ο Γάλλος συγγραφέας γεννήθηκε στη Νίκαια, οι γονείς του ήταν Βρετόνοι, η καταγωγή του από τον Μαυρίκιο του ινδικού, η οικογενειακή εγκατάσταση στην Νιγηρία, οι σπουδές στην Αγγλία, το διδακτορικό στη Γαλλία, ο στρατός σε Ταϊλάνδη και Μεξικό, η εργασία σε Αλμπουκέρκη και Σεούλ, η ζωή σε Παναμά και Αϊτή και η σύζυγος Μαροκινή, τότε αναρωτιόμαστε μήπως εδώ βραβεύεται ο «παγκόσμιος πολίτης» – άρα ίσχυσαν εξωλογοτεχνικά κριτήρια; Κατά τα άλλα, διαπιστώνει ο Γ.Ρ., ο μόνιμος πλέον πρώτος επιλαχών στον προθάλαμο των Νόμπελ κ. Φίλιπ Ροθ συνεχίζει να αντιγράφει από βιβλίο σε βιβλίο την ίδια ακριβώς ανασκόπηση της ιστορίας των μαύρων Αμερικάνων ή των μαύρων που δείχνουν λευκοί στην όψη, εύρημα που έχει βέβαια αντιγράψει από το Φοκνερικό Φως τον Αύγουστο. Πότε θα κριθούν λοιπόν η γλώσσα, οι τεχνικές, η ποιητική και όχι το «μήνυμα»; [112 σελ.]