Jeanne Moreau & Etienne Daho – Le Condamné à Mort (De Jean Genet) (Radical Pop Music, 2010)

couv_condamne_serie_1

Ο Ζαν Ζενέ έγραψε το μεγάλο σε έκταση ποίημα Ο Καταδικασμένος σε Θάνατο (Le Condamné à Mort) κατά την διάρκεια της φυλάκισής του στο Fresnes, έχοντας συγκλονιστεί από την ιστορία του Maurice Pilorge που φυλακίστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο επειδή δολοφόνησε τον εραστή του (αποκεφαλίστηκε το 1939, στη ηλικία των είκοσι πέντε). H εκατονταετία από τη γέννηση αυτού του σπάνιου συγγραφέα έδωσε την αφορμή σε τρεις αναγνώστες – διακριτικούς εκτιμητές του να προχωρήσουν στη μελοποίησή του έργου. Η συνθέτρια Hélène Martin έχει κάνει κάτι ανάλογο και με έργα των Νερούντα και Αραγκόν (περισσότερα εδώ) ενώ ο E.D. έχει εδώ και καιρό εντάξει μόνιμα στο ρεπερτόριό του το Sur Mon Cou. Η Μορώ είχε στενή σχέση με τον Ζενέ, χτυπήθηκε πάνω στη σκηνή σε έργα του αλλά και σε φιλμ, αν και εκείνος ήταν αρνητικός, όπως θυμάται, σε οποιαδήποτε οπτική ή ακουστική αναπαράστασή του.

MI0003133997

Ακούγοντας την ερμηνεία του γεννημένου στην Αλγερία Daho έχει κανείς την εντύπωση πως θα πρόκειται για ένα τυπικό τέκνο της «σοβαρής» Γαλλικής τραγουδοποιίας. Καμία σχέση: ο σημερινός ποπ σταρ της Γαλλίας αποτελεί γέννημα θρέμμα του δικού της πανκ, ξεκίνησε τα μεθεόρτιά του με το Mythomane του 1981, έχει περάσει τους 20 δίσκους, συνεργάστηκε με Saint Etienne του 1995 (Reserection EP, με το He’s On the Phone) και γενικώς πέρασε απ’ όλα τα είδη και τα στιλ. Γνωρίζει δε καλά και να προσελκύει τις διαχρονικές μούσες να συνεισφέρουν σε κομμάτια του, όπως η Marianne Faithful ή η Charlotte Gainsbourg. Η Radical Pop Music είναι δική του. Για την Ζαν Μορώ κάθε λόγος μοιάζει περιττός. Είναι για πάντα στο μυαλό μας ως ερωτική μούσα στο Ζυλ και Ζιμ, ως μοιραία γυναίκα στο Ασανσέρ για Δολοφόνους, ως πληγωμένη χήρα στο Η νύφη φορούσε μαύρα. Οι ερμηνείες της μέχρι σήμερα είναι πλήρως αισθαντικές, σχεδόν βιωματικές.

1041129422-2

Στην ουσία οι δυο περσόνες μοιράζονται τον δίσκο: ο Daho τραγουδά τις μελοποιήσεις, η Moreau διαβάζει στίχους ανάμεσά τους, στο Élève-Toi Dans L’Air απαγγέλουν μαζί. Ήδη από την αρχή (αφήνοντας το πρώτο κομμάτι που δεν είναι παρά πέντε εισαγωγικά δευτερόλεπτα), το Le Vent Qui Roule Un Coeur έχει μια υφέρπουσα, ακαταμάχητη γοητεία. Η φωνή της Μορώ σε περιβάλλει, η ανεπαίσθητα επαναλαμβανόμενη μελωδία σε υποβάλλει. Το Ô La Douceur Du Bagne μοιάζει με παραλλαγή του και πέρασαν πολλές ακροάσεις μέχρι να αντιληφθώ τα πανάλαφρα σαν τσιγαρόχαρτο αλλά εμβατηριακά κρουστά. Η τετράδα από την οποία πρέπει να περάσετε και να δοκιμάστε, για να αποφασίσετε αν θα εισχωρήσετε στα ενδότερα, συμπληρώνεται με τα Sur mon cou και Pardonnez-Moi Mon Dieu. Τα κομμάτια κυλάνε χωρίς εξάρσεις, στο «ήρεμο» γαλλικό τραγουδιστικό στιλ. Είναι αυτονόητο πως σε τέτοιες περιπτώσεις, και ειδικά όταν πρόκειται για τον Ζενέ, πρέπει κανείς να διεισδύσει στο κείμενο, να ακολουθήσει τον συγγραφέα στις γνωστές επίπονες διαδρομές του. Ιδού λοιπόν και μια αγγλική μετάφραση δια χειρός Mark Spitzer, εδώ. [7/10]

Πρώτη δημοσίευση: εδώ.

Δημήτρης Κολιοδήμος – Cineλόγιο. Ένα γεγονός – μια ταινία

 Πλάνα από σελίδες, πλάνες, Γ΄. [Στο πλαίσιο του αφιερώματος της Βιβλιοθήκης της Ελευθεροτυπίας «Κινηματογράφος και Λογοτεχνία»]

Κριτικό – εικονογραφικό ανθολόγιο όπου εγγράφονται ταινίες κάθε εποχής, είδους και ποιότητας με οποιαδήποτε ημερολογιακή αφορμή. Η Σύγχρονη Ιστορία συμπλέει με τον Αιώνιο Κινηματογράφο: στις 11 Σεπτεμβρίου Βρέχει στο Σαντιάγκο (σύνθημα της ανατροπής του Αλιέντε, ταινία του Έ.Σότο), το πολιτικό σινεμά Μιας Σκληρής Λευκής Εποχής συνδέεται με τις ταραχές του Κέιπ Τάουν, ο Τζο Όρτον του Φρήαρς (Τεντώστε τα αυτιά σας) με την απαρχή του κινήματος Pride. Το κινητοσκόπιο του Έντισον με το Σινεμά ο Παράδεισος όπου ζωντανεύουν τα όνειρά μας στην οθόνη, η αναγγελία του πρωτοποριακού Τάκερ με την φερώνυμη ταινία-ύμνο στο άτομο αλλά και διάψευση του αμερικανικού ονείρου. Η Σάρκα της ορχιδέας του Π. Σερό αντιστοιχεί στον θάνατο του Τζέιμς Τσέιζ που επέστρεψε το έγκλημα στους λόγους διάπραξής του, το Γκόθικ υπενθυμίζει την συνάντηση Μπάιρον και Σέλεϊ που γέννησε κορυφαία λογοτεχνία τρόμου, ο Φιτζκαράλντο δίνει υπόσταση στο ανέφικτο όραμα και την συντριβή του κι όλοι απευχόμαστε τον μαρασμό των κινηματογραφικών αιθουσών (Σπλέντορ).

Άλλοτε οι επέτειοι αφορούν ημερομηνίες γέννησης είτε συγγραφέων τα έργα των οποίων ενέπνευσαν ταινίες, όπως ο Ευγένιος Ο’ Νιλ (Το μακρύ ταξίδι της μέρας μέσα στη νύχτα, όπου οι δεσμοί αγάπης δεν νοούνται χωριστά από τις σχέσεις μίσους) ή ο Μάικλ Οντάατζε, είτε σκηνοθετών σαν τον Πίτερ Γκριναγουέι (Ο Μάγειρας, ο Κλέφτης, η Γυναίκα του και ο Εραστής του) ο εικονιστικός πλούτος του οποίου δεν σκέπασε την πολιτική σημασία του σεξ και τον ρόλο του στην άσκηση εξουσίας. Αναπόφευκτα και οι θάνατοι παίρνουν θέση στο επετειολόγιο: δεν ξεχνιέται Η Δολοφονία του Τρότσκυ με την υποδειγματική αφήγηση του Τ. Λόουζυ, Ο Ταχυδρόμος (η αποθέωση της μεταμόρφωσης δυο ανθρώπων μέσω της επαφής τους, ένα μυθιστόρημα του Σκαρμέτα (και) για τον Νερούντα) «τιμάται» την ημέρα θανάτου του πρωταγωνιστή Μάσιμο Τροΐζι, το εστετικό ποίημα Μπάρρυ Λύντον στην αντίστοιχη του σκηνοθέτη του Σ. Κιούμπρικ. Εδώ και πάντα εδώ η Γλυκειά Συμμορία του Ν. Νικολαΐδη, με τα καταραμένα πρόσωπα, τα αφοσιωμένα το ένα στο άλλο, που επικοινωνούν με εκφράσεις, βλέμματα και αντικείμενα και δεν θέλουν να προδώσουν το ελάχιστο κάτι στο οποίο βρήκαν να πιστέψουν.

Στις φωτογραφίες: Α) ο Κλάους Κίνσκι ως Φιτζκαράλντο του Βέρνερ Χέρζογκ: ο άνθρωπος που πέρασε ένα ατμόπλοιο μέσα από την ζούγκλα, μάγεψε τους Ινδιάνους με τις ηχογραφήσεις του Καρούζο, ονειρεύτηκε το χτίσιμο ενός λυρικού θεάτρου στην καρδιά του περουβιανού Αμαζονίου και συνετρίβη κάτω από το ανέφικτο ουτοπικό ή καμουφλαρισμένα αποικιοκρατικό όραμα. Β) Ο Μάγειρας και ο Κλέφτης, – χωρίς την Γυναίκα του δεύτερου και τον Εραστή της – μνημεία βίαιης γλώσσας και ολύμπιας ηρεμίας αντίστοιχα. Γ) Δάσκαλος και Μαθητής. Η Μύηση στον Παράδεισο του Σινεμά.

Εκδ. Οξύ, 2008, σ. 403. Πρώτη δημοσίευση: Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας, τ. 649, 2.4.2010, αφιέρωμα: Λογοτεχνία και Κινηματογράφος  (και εδώ). Η δεύτερη παράγραφος και φυσικά τα περί φωτογραφιών προστέθηκαν εδώ.