Πλάνα από σελίδες πλάνες, Β΄. [Στο πλαίσιο του αφιερώματος της Βιβλιοθήκης της Ελευθεροτυπίας «Κινηματογράφος και Λογοτεχνία»]
Υπάρχει ιδανικότερος λογοτέχνης της παρακμής και πτώσης της ιταλικής αριστοκρατίας από τον τελευταίο απόγονο μεγάλου σικελικού φεουδαρχικού οίκου; Αφοσιωμένος αναγνώστης όχι μόνο της λογοτεχνίας αλλά και της εποχής του, ο Λαμπεντούζα βίωσε όπως και ο ήρωάς του το επερχόμενο τέλος της. Κι αν ο συγγραφέας έζησε για να δει το παλάτσο του να αλώνεται από τον Μεγάλο Πόλεμο, ο χαρακτήρας του περιέγραψε με παροιμιώδη διορατικότητα, γαλήνη, ειρωνεία και σαρκασμό (προς όλες τις πλευρές) το γέρμα ενός ολόκληρου κόσμου (1860-1910), παραδίδοντας το οριστικό του μνημείο. Εκφραστής μιας φιλοσοφημένης στωικότητας και αποδοχής των πραγμάτων, διατηρώντας εκλεπτυσμένο στιλ γραφής και σκέψης, ο Φαμπρίτσιο ντι Σαλίνα υπήρξε πανέτοιμος για την αναπόφευκτη Στροφή που θα άλλαζε την Ιστορία και την ιστορία του. Το έργο έμεινε ανέκδοτο όσο ζούσε ο συγγραφέας (1), που έγραψε μόνο στα τελευταία του χρόνια, αλλά η μελοδραματουργία του (ιδανικά κινηματογραφημένη από τον Λουκίνο Βισκόντι) μένει αιώνια στο χρόνο – όπως ο Γατόπαρδος στο Οικόσημο.
(1) Ο Έλιο Βιτορίνι «γνωμοδότησε» κατά της έκδοσής του (ως απολογητικής της αριστοκρατίας) σε αντίθεση με τον Τζόρτζιο Μπασάνι (Κήπος των Φίντσι – Κοντίνι) που μόλις έλαβε το χειρόγραφο από την Elena Craveri, κόρη του Benedetto Croce, το πρότεινε αμέσως στον οίκο που εργαζόταν.
Εκδ. Bell / Χαρλένικ Ελλάς, Γ΄ έκδ., 2008, μτφ. Μαρία Σπυριδοπούλου, 398 σελ. (Giuseppe Tomasi di Lampedusa, Il Gattopardo (1958))
Πρώτη δημοσίευση: Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας, τ. 649, 2.4.2010, αφιέρωμα: Λογοτεχνία και Κινηματογράφος (και εδώ).
Πανδοχείο 