Πανδοχείο

2001-2010: τα πρώτα δέκα χρόνια

Τώρα νυστάζω, αλλά δεν θα κοιμηθώ. Θα πάρω χαρτί και πένα και θα γράψω. Νιώθω τρομερή δύναμη μέσα μου. Το σκέφτομαι συνέχεια από χθες. Θα είναι η ιστορία ενός θαυματουργού αγίου που ζει στην εποχή μας και δεν μπορεί να κάνει θαύματα. Ξέρει πως είναι θαυματουργός και πως μπορεί να κάνει όποιο θαύμα θέλει, αλλά δεν κάνει κανέναν. Τον διώχνουν από το διαμέρισμά του και ξέρει πως φτάνει να κουνήσει το δαχτυλάκι του για να ξαναγίνει δικό του, αλλά δεν το κάνει. Υπακούει και φεύγει και ζει έξω, στην πόλη, σε μια παράγκα. Έχει την ικανότητα να κάνει την παράγκα ένα όμορφο πέτρινο σπίτι, μα δεν το κάνει. Συνεχίζει να μένει στην παράγκα, ώσπου κάποτε πεθαίνει χωρίς να έχει κάνει το παραμικρό θαύμα σ’ όλη του τη ζωή.

Το παραπάνω απόσπασμα από ένα εκτενές διήγημα του Daniil Kharms σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα σχετίζεται με υπόγειο τρόπο με το χειμερινό αφιέρωμα του τεύχους. Πρόκειται για μια ακαριαία ακτινογράφηση της πρώτης διχίλιαρης δεκαετίας της νεοελληνικής πραγματικότητας σε καίριους τομείς, εντός κι εκτός λογοτεχνίας: μυθιστόρημα (Ελισάβετ Κοτζιά), διήγημα (Βαγγέλης Χατζηβασιλείου), πολιτική (Χρήστος Οικονόμου), τηλεόραση (Μαριάννα Τζιαντζή – «δέκα χρόνια για τα μπάζα»), εικαστικά (Μάνος Στεφανίδης). Ακόμη: Τα σκουπίδια της ιστορίας (Γιώργος Μπλάνας), Η μεγάλη ψευδαίσθηση – Αθήνα 2001-2010 (Δημήτρης Ρηγόπουλος), Tο διαδίκτυο και η εκμάθηση μέσω κινητού (Μπέττυ Τσακαρέστου), Η αδυναμία απόλαυσης διαδικτυακής λογοτεχνίας (και εδώ).

Το προαναφερθέν κείμενο δίνει και την ευκαιρία στον μεταφραστή για ένα εισαγωγικό κείμενο στο έργο του Δανιήλ Χαρμς, απ’ όπου ξεκλέβω και συνενώνω σκόρπιες φράσεις: Το 1925 μπήκε στο Κολλέγιο Ηλεκτροτεχνίας του Λένινγκραντ αλλά πολύ σύντομα αποβλήθηκε, επειδή δεν έδειχνε «επαρκή ζήλο για τις σοσιαλιστικές δραστηριότητες». / Δυο ποιήματα που δημοσιεύτηκαν σε ανθολογίες ήταν τα μόνα – εξαιρουμένων των βιβλίων του για παιδιά – γραπτά του, που θα τυπώνονταν στη διάρκεια της ζωής του. / Άρχισε να γράφει μικρά αφηγήματα, ανατρέποντας ευρηματικά την λογική ανάπτυξη της πλοκής. Αυτά τα αφηγήματα έκαναν την Άννα Αχμάτοβα να πει πως «ο Χαρμς κατόρθωσε κάτι μοναδικό: την πεζογραφία του 20^ού αιώνα». / Σε «ταχυδακτυλουργίες που αποσπούν το λαό από την οικοδόμηση του σοσιαλισμού» αναφερόταν το κατηγορητήριο με βάση το οποίο εξορίστηκε στο Κιουρσκ της Σιβηρίας, το 1931. / Το 1941 συλλαμβάνεται ξανά, πιθανώς από τον προσωπικό φθόνο κάποιου κομισάριου, και πεθαίνει από την πείνα ξεχασμένος στη φυλακή, κατά την πολιορκία της πόλης από τους Γερμανούς.

Διηγήματα από Μαρία Πετρίτση, Άντα Γκούρμπαλη, Μαρία Τσάτσου, Κατερίνα Ζαρόκωστα, Marisa Silver, Ηρώ Νικοπούλου, ποίηση από Ledo Ivo, Νίκη Μαραγκού, Παναγιώτη Ράμμη, γράμματα από Λευκωσία και Ουισκόνσιν, μαγνητοφωνημένη συζήτηση με Σώτη Τριανταφύλλου. Από τις τελευταίες σελίδες στέκομαι στο σημείωμα για τον Γουστάβο Εσκανλάρ (Gustavo Escanlar, 2006-2010), μια πρόωρη απώλεια της Ουρουγουανής Λογοτεχνίας, που με τη γραφή ασχολήθηκε με τα θέματα της βράζουσας νεότητας – ροκ εντ ρολλ και άλλα μουσικά ακούσματα, αχαλίνωτος έρωτας, μεθύσια, ηδονιστικές διέξοδοι, ποδόσφαιρο, καρναβάλι, βαθιά κατάδυση στην ποπ κουλτούρα – αλλά και επιτέθηκε στους δυο πασίγνωστους συγγραφείς της Ουρουγουάης, τον Εντουάρντο Γκαλεάνο και τον Μάριο Μπενεντέτι επειδή δεν βοηθούσαν καθόλου τους νέους συγγραφείς.

Διαλέγω έναν αριθμό από τον καθιερωμένο (δε)κατοδείκτη – το 6.000. Τόσα είναι τα παιδιά που εξαφανίζονται τη Βολιβία μηνιαίως, ενώ οι άνθρωποι που εκτελέστηκαν στην Κίνα το 2009 ανέρχονται σε 1000. Και μια και μιλάμε για Κίνα, δεν είδαμε καμία διαμαρτυρία κατά του κινεζικού καθεστώτος που έχει στείλει τον βραβευθέντα με το Νόμπελ Ειρήνης κινέζο ακτιβιστή Λιου Σιαομπό σε επαρχία στα βόρεια της Κίνας να μαζεύει αχλάδια. Τι έγιναν όλα εκείνα τα γκρουπούσκουλα που κόπτονται δήθεν υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης και του λόγου; Ένας λόγος παραπάνω ώστε η απονομή πάντως του Athens Prize for Literature στον Μα Γιανγκ για το μυθιστόρημά του Πεκίνο σε Κώμα να έχει διπλάσια  σημασία. Όπως δήλωσε ο συγγραφέας: Μέσω της λογοτεχνίας θέλησα να τιμήσω τον ιδεαλισμό και την αισιοδοξία της Γενιάς του Τιεν Αν Μεν, να αποτίσω φόρο τιμής στις χιλιάδες των νεκρών και των τραυματιών της Σφαγής και στους αναρίθμητους άλλους που μέχρι σήμερα διώκονται στην Κίνα επειδή αρνούνται να πουν ψέματα ή να ξεχάσουν.

Αύριο το αμέσως προηγούμενο τεύχος, χθες το επόμενο. Στις φωτογραφίες Daniil Kharms και Gustavo Escanlar.