Πανδοχείο

Περί γραφής

Θα μας συνοδεύσετε ως την θύρα του τελευταίου σας βιβλίου;

Είναι μυθιστόρημα, κυκλοφορεί από την «Εστία» και βγήκε πριν λίγες βδομάδες. Αντιγράφω από τ’ οπισθόφυλλο: «Προς το τέλος του 1940, ο νεαρός μετεωρολόγος (κυριολεκτικά: καιροσκόπος) Χάρης Χωματάς αποφασίζει  να μελετήσει συστηματικά το κλίμα της Αθήνας, προσδοκώντας ότι κάποτε η πόλη θα πολεοδομηθεί κατά το δυνατόν εξαρχής,  με βάση τα πορίσματά του. Λίγο αργότερα -και ανεξάρτητα, ενώ έχει αρχίσει η κατοχή- ο γεωπόνος (σχεδόν: κηπουρός) Αντώνης Αστεριάδης ξεκινάει μια εξίσου εξαντλητική έρευνα για τους λαχανόκηπους της πρωτεύουσας, για ν’ αναδείξει τον αποφασιστικό ρόλο τους κατά την πολεμική περίοδο, αλλά και ελπίζοντας να ωθήσει τη μεταπολεμική τους ανάπτυξη.

Και οι δυο παίρνουν σβάρνα τις γειτονιές της Αθήνας και περνάνε ‘το πλείστον των τρομερών κατοχικών ετών’ συλλέγοντας στοιχεία. Ο ‘Καιροσκόπος’ καταγράφει την υγρασία, τη θερμοκρασία, την ομίχλη, τη διεύθυνση των ανέμων, τις αστραπές, τους κεραυνούς, την ηλιοφάνεια, τα καυσαέρια των σιδηροδρόμων και της βιομηχανίας, το πράσινο, τα βουνά, τους λόφους, το μικροκλίμα, το χιόνι, το χαλάζι, τους παγετούς, την ξηρασία, τη νεφοκάλυψη, τα κτίρια, τις βροχές, τις καταιγίδες, την εξάτμιση και άλλους παράγοντες που συμβάλλουν στην κλιματολογία και μετεωρολογία της πόλης. Ο ‘Κηπουρός’ τα γεωλογικά υποστρώματα, τα χημικά στοιχεία ως θρεπτικά συστατικά, τα είδη του χώματος, τις συγκρούσεις μικροκηπουρών – αρτεσιανούχων, την οργάνωση της λαχαναγοράς, την αγροτική φορολόγηση, το ρόλο των μεσαζόντων, τα λιπάσματα, τα πηγάδια, τους λαχανόκηπους, τα χωράφια και τη σχετική νομοθεσία, τους τρόπους φύτευσης, τα λαχανοφάγα έντομα, τα μαρούλια, τις πατάτες, τα κρεμύδια, τις ντομάτες κλπ, περνώντας ξώφαλτσα κι από την κτηνοτροφία (βοοειδή, κότες, κουνέλια).

Οι δυο ερευνητές γνωρίζονται, ο ένας εκτιμά την επιστημοσύνη και τον ‘αθηναϊσμό’ του άλλου και, καθώς ο Χωματάς επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό το μεγαλύτερό του Αστεριάδη,  γίνονται και φίλοι. Αμφότεροι ζουν φυσικά τις πολιτικές συγκρούσεις της εποχής –που πολλαπλασιάζονται όσο πλησιάζει η απελευθέρωση–  μα αρνούνται να επιλέξουν στρατόπεδο, επιμένοντας να επικεντρώνονται στο επιστημονικό τους έργο, υπέρ της κοινωνίας. Με τέτοια μυαλά, επόμενο είναι ότι απομονώνονται πολιτικά και απειλούνται απ΄ όλες τις πλευρές. Καταφέρνουν όμως να ολοκληρώσουν τα βιβλία τους, ο ένας μάλιστα το βγάζει πριν την αποχώρηση των Γερμανών.

Ο Χωματάς κι ο Αστεριάδης αποτελούν συγγραφικές μεταλλαγές υπαρκτών προσώπων, αποσπάσματα από τις μελέτες των οποίων (μαζί με άλλα κείμενα εποχής) εντίθενται στο μυθιστόρημα. Εννοείται ότι η μεταπολεμική Αθήνα ούτε πολεοδομήθηκε εξαρχής, ούτε νέους λαχανόκηπους απόχτησε– ξεπατώθηκαν μάλιστα και οι υπάρχοντες. Εμείς όμως, ως αναγνώστες, κερδίζουμε αφενός μιαν εικόνα για το τι σημαίνει εμμονή στην επιστημονική έρευνα και αφετέρου μια θέαση της κατοχής αρκετά αποκλίνουσα από τα συνήθη ‘τραγικά’, ‘εθνικά’ και/ή ‘αγωνιστικά’ στερεότυπα. Συνεπώς το βιβλίο αυτό μπορεί εκ του ασφαλούς να κατηγορηθεί ότι δεν έχει καμία σχέση με τις υγιείς, ηρωικές και φρονηματικές εκείνες αρχές, επί των οποίων στηρίζεται η κρατούσα κατοχική ιστορία ‘και των δύο ημισφαιρίων’, όπως θα έγραφε κι ο Άρης Αλεξάνδρου».

Συμπληρώνω ότι το 50% του βιβλίου αποτελείται από υπαρκτό υλικό, πράγμα που θέτει σε αμφιβολία το κατά πόσο είναι πράγματι μυθιστόρημα. Δεν περιμένω ν’ αγαπηθεί, ούτε να πουλήσει παρά ελάχιστα. Ελπίζω όμως να εκτιμηθεί από την απαιτητική κριτική και να διαβαστεί από ανάλογους αναγνώστες.

Θα μοιραστείτε μια μικρή παρουσίαση – εισαγωγή στο κάθε σας βιβλίο χωριστά (είτε σε μορφή επιγραμματικής παρουσίασης, είτε γράφοντας για το πότε, πώς, υπό ποιες συνθήκες και ποιους πόθους συνεγράφησαν);

1. «Η γενιά του Πολυτεχνείου. Ένα βιογραφικό λεξικό». Δελφίνι, Αθήνα 1993 (εξαντλημένο)
2. «Αυστηρώς ακατάλληλον. Προγράμματα αθηναϊκών κινηματογράφων σεξ. Συμβολή στην κοινωνιολαογραφία». Δελφίνι, Αθήνα 1994 (εξαντλημένο). Eίναι προγράμματα τσοντάδικων. Θα ξαναβγεί φέρος από τις εκδόσεις «Παρουσία»
3. «Αγύριστο κεφάλι», διηγήματα. Εστία, Αθήνα 2004
4. «Πλατεία Λένιν, πρώην Συντάγματος», μυθιστόρημα. Εστία, Αθήνα 2005. ΣΤ΄ έκδοση 20006. Εναλλακτική ιστορία, που αφηγείται μια εκδοχή της σοβιετικής Ελλάδας 1944 – 1990
5. «Στρατιώτης του Χριστού. Ημερολόγιο δυσμετάφραστο», μυθιστόρημα. Γνώσεις, Αθήνα 2008 (λίγα αντίτυπα στα χέρια του συγγραφέα). Η δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη από ένα θρησκειομανή, λόγω της αφαίρεσης του Χ.Ο. από τις ταυτότητες
6. «Οι αστικοί χώροι είναι ποίηση από μόνοι τους. Ποιήματα 1972-2008». Γιαου. Κε., Αθήνα 2008 (εξαντλημένο). Γιάου Κε, όπως μας πληροφορεί ο κολοφώνας, θα πει «Γιαουρτλού Κεμπάπ». Είναι φυσικά αυτοέκδοση. Θ΄ ανέβει όπου να ’ ναι σε μπλογκ της ποιήτριας Σοφίας Κολοτούρου.
7. «Αίμα στο Μοναστηράκι», συμμετοχή στις «Υπόγειες ιστορίες», διηγήματα. Athens Voice, Αθήνα 2008
8. «Ο αναγνώστης του Σαββατοκύριακου», μυθιστόρημα. Εστία, Αθήνα 2012. Β΄ έκδοση 2013. Η ιστορία μιας ακαλλιέργητης νεαρής, που καλλιεργείται διαβάζοντας λογοτεχνία σε μια τυφλή ακροάτρια. Σατιρικό βιβλίο.
9.  «Τα σινεμά της Αθήνας 1896 – 2013. Ιστορίες του αστικού τοπίου», έρευνα, στο στο www.hestia.gr. Δεκαετής έρευνα με 960 σελίδες και 3.500 υποσημειώσεις. Λεξικό αό την ΑΑβόρα μέχρο το Ψυρρή (Σινε). Ελέυθερο και δίχως δικαιώματα σε έξι σάιτ κι ένα μπλογκ.
10.  «Της καύλας + Ου φωνητά. Βωμολοχικά ποιήματα και βωμολοχικές παρωδίες», ποιήματα, στο http://periodikotrypa.wordpress.com/ 255 οκτασύλλαβα ομοιοκατάληκτα σεξουαλικά δίστιχα. Μαζί με τρεις ανάλογες παρωδίες  δύο γνωστών ποιημάτων κι ενός  τραγουδιού.

Αυτά για βιβλία. Μεμονωμένα λογοτεχνικά κομμάτια έχω επίσης δημοσιέψει στο «Cyborg», τα «Φανταστικά Χρονικά» και το www.staxtes.com, ενώ όπου να ’ναι αρχίζω συνεργασία και με το www.diastiho.com.

Έχετε γράψει σε τόπους εκτός του γραφείου σας/σπιτιού σας;

Παντού όπου πηγαίνω, παίρνω μαζί το εκάστοτε λάπτοπ μου. Όταν είμαι σπίτι, γράφω στην κουζίνα.

Σας ακολούθησε ποτέ κανένας από τους ήρωες των βιβλίων σας; Μαθαίνετε τα νέα τους;

Όχι ακόμα. Τώρα σχεδιάζω στο μυαλό μου έναν αχταρμά, που δεν ξέρω πώς θα καταλήξει, όπου θ’ ανακατέψω διάφορους δικούς μου ήρωες με άλλους, υπαρκτούς

Ποιος είναι ο προσφιλέστερός σας τρόπος συγγραφής; Πώς και πού παγιδεύετε τις ιδέες σας;

Γράφω πάντα σε λάπτοπ. Αν δεν το ’χω πρόχειρο, καταγράφω ηχητικά την ιδέα στο αρχαίο κινητό μου («zylo», της sony ericsson)

Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Ακολουθείτε κάποια ειδική διαδικασία ή τελετουργία; Επιλέγετε συγκεκριμένη μουσική κατά την γραφή ή την ανάγνωση; Γενικότερες μουσικές προτιμήσεις;

Όπως είπα, γράφω πάντα σε λάπτοπ. Καμιά τελετουργία ή διαδικασία. Πάντα γράφω στον ελεύθερο χρόνο που μου αφήνουν οι δουλειές, το νοικοκυριό  και παλιότερα τα παιδιά μου, που τώρα είναι πολύ μεγάλα. Δεν ακούω μουσική όταν γράφω, ούτε όταν διαβάζω. Την αγαπώ πολύ και δεν τη θεωρώ συνοδευτική. Όταν ακούω μουσική, προτιμώ ν’ ακούω μουσική και μόνο.  Εκτός βέβαια αν γλεντάω. Ακούω ρεμπέτικα, μπλουζ, ελληνικά έντεχνα, φολκ, συμφωνική  και ρόκ του ΄55- ΄80. Βαριέμαι την όπερα, τη τζαζ, την έθνικ, τα ελαφρά, την ποπ, τα σκυλοπόπ και το χιπχόπ. Στα λαϊκά είμαι διχασμένος.

Ποιες είναι οι σπουδές σας και πώς βιοπορίζεστε; Διαπιστώνετε κάποια εμφανή απορρόφηση των σπουδών και της εργασίας σας στη γραφή σας (π.χ στην θεματολογία ή τον τρόπο προσέγγισης);

Έχω σπουδάσει Νεοελληνική Φιλολογία (κάκιστος φοιτητής) και Πολιτική Επιστήμη – Διεθνείς Σπουδές (σχεδόν άριστος φοιτητής).

Βιοπορίστηκα κατά σειρά ως ανειδίκευτος εργάτης, βιβλιοϋπάλληλος,  λημματογράφος σ’ εγκυκλοπαίδεια, καθηγητής σε φροντιστήρια (άλλων και δικά μου), ιδιαιτερατζής,  λεξικογράφος. Τα τελευταία χρόνια είμαι κειμενογράφος και δημοσιογράφος. Πολύ δύσκολα τα φέρνω βόλτα, ήδη πριν την κρίση. Αρκεί να πω ότι το ΤΕΒΕ (ΟΑΕΕ) είναι σχεδόν 450 ευρώ το μήνα. Είμαι φτωχός αυτοαπασχολούμενος, δεν έχω κανένα μισθό ή αργομισθία από πουθενά.

Γράψατε ποτέ ποίηση – κι αν όχι, για ποιο λόγο;

Απάντησα πιο πάνω, ερωτήσεις 6 και 10.

Αν είχατε σήμερα την πρόταση να γράψετε μια μονογραφία – παρουσίαση κάποιου προσώπου της λογοτεχνίας ή γενικότερα ποιο θα επιλέγατε;  

Κάποιο πρόσωπο ενδιάμεσο, σε κρίση, μπερδεμένο, μεταιχμιακό. Αλεξάνδρου, Καβάφης, Καμί, Βουτυράς, Μαρτινέγκου, Τζόις. Τέτοια πράματα.

Τι γράφετε τώρα; 

Τελειώνω το μυθιστόρημα «Η Νιλουφέρ στα χρόνια της κρίσης», την παράλληλη ιστορία μιας Τουρκάλας δημοσιογράφου κι ενός ξεπεσμένου Έλληνα διανοούμενου που προσπαθούν να γράψουν ο καθένας το βιβλίο του για τη Μακρόνησο. Διαδραματίζεται στο σήμερα, ανάμεσα στο Μάη  του 2013 και το Φλεβάρη του 2014.

Περί ανάγνωσης

Αγαπημένοι σας παλαιότεροι και σύγχρονοι συγγραφείς.

Έλληνες: Ροϊδης, Παπαδιαμάντης, Αλεξάνδρου, Βαλτινός, Πικρός, Καβάφης, Πετρόπουλος, Τσίρκας, Καχτίτσης, Παπαγιώργης, Θουκυδίδης, Ιωάννου, Κάλβος, Βιζυηνός, Ηρόδοτος, Καρυωτάκης, Κουτρουμπούσης, Καμπανέλλης, Χατζής, Λουκιανός, Σεφέρης, Μητσάκης, Εμπειρίκος, Αλεξανδρόπουλος και πολλοί άλλοι. Αλλοδαποί: Ντικ, Χέλερ, Μέλβιλ, Φλομπέρ, Σταντάλ, Τσέχοφ, Καμί, Βιαν, Κλαρκ, Πεσόα, Κενό, Πιραντέλο, Θερβάντες, Τσάντλερ, ντε Μοπασάν, Σπέρμπερ, Γκρόσμαν, Ραμπλέ, Βερν, Κάρολ, Τσβάιχ, Τουέιν, Μομ, Μπόρχες, Ασίμοφ και πολλοί άλλοι.

Αγαπημένα σας παλαιότερα και σύγχρονα βιβλία.

Τα βιβλία των παραπάνω, και πολλών άλλων.

Αγαπημένα σας διηγήματα.

Όσων από τους παραπάνω γράψανε διηγήματα, και πολλών άλλων.

Σας έχει γοητεύσει κάποιος σύγχρονος νέος έλληνας λογοτέχνης;

Φάις, Τζαμιώτης, Τριανταφύλλου, Τσήτας, Παλαβός και πολλοί άλλοι.

Αγαπημένος ή/και ζηλευτός λογοτεχνικός χαρακτήρας.

Ζηλευτός, όχι βέβαια. Αγαπημένοι: Έκτορας, Προμηθέας, Γουόλτερ Μίτι, Αλίκη, Ροβίρος, Καβ Τζερ, Φίλιπ Μάρλοου και πάρα πολλοί άλλοι.

Αγαπημένο σας ελληνικό λογοτεχνικό περιοδικό, «ενεργό» ή μη; Κάποιες λέξεις για τον λόγο της προτίμησης;

«Το τραμ», «Το δέντρο» και «Η λέξη», γιατί συμβάλανε στη διαμόρφωσή μου. «Ο Χάρτης» και το «Εντευκτήριο» για τ’ αφιερώματά τους. «Το Πλανόδιον», γιατί καθιέρωσε το «μπονσάι». Η «Νέα Εστία», γιατί ξαναγεννήθηκε (δυο φορές μάλιστα) τα τελευταία  δεκαπέντε περίπου χρόνια.

Τι διαβάζετε αυτό τον καιρό;

Το τρίτομο βιβλίο της «Σύγχρονης Εποχής» και το δίτομο του Νίκου Μάργαρη («Δωρικός») για τη Μακρόνησο, καθώς κι  ένα είδος της βιογραφίας του δικτάτορα Δημήτρη Ιωαννίδη- όλα αυτά για το βιβλίο που τελειώνω. Τη δουλειά της Χριστίνας Ντουνιά για την Πολυδούρη («Εστία») και την «τριλογία» της στη «Άγρα» για τον Πικρό. Τους τρεις τόμους Μπόρχες του «Πατάκη». Επίσης Αχιλλέα Κυριακίδη και  το «Λεξικό αναμνήσεων» του Γιώργου Χουλιάρα.

Διαβάζετε λογοτεχνικές παρουσιάσεις και κριτικές; Έντυπες ή ηλεκτρονικές; Κάποια ιδιαίτερη προτίμηση στις μεν ή (και) στις δε;

Πάρα πολύ κι από τα δυο. Και υπάρχουν σημαντικοί κριτικοί,  που μετράω πολύ τη γνώμη τους. Παρουσιάζω κι εγώ βιβλία αλλά ΔΕΝ είμαι κριτικός, απλά παρουσιαστής.

Θα μας γράψετε κάποια ανάγνωση σε αστικό ή υπεραστικό μεταφορικό μέσο που θυμάστε ιδιαίτερα;  [μέσο – διαδρομή – βιβλίο – λόγος μνήμης]

Είμαι χρήστης των ΜΜΜ. Διαβάζω πολύ ιδίως στον ηλεκτρικό. Έχω διαβάσει τόσο πολλά βιβλία εκεί, ώστε στη μνήμη μου τα συγχέω. Μάλλον δεν απάντησα καλά την ερώτηση.

Περί αδιακρισίας

Παρακολουθείτε σύγχρονο κινηματογράφο ή θέατρο; Σας γοήτευσε ή σας ενέπνευσε κάποιος σκηνοθέτης, ταινία, θεατρική σκηνή;

Θέατρο ελάχιστα πια, είχα δει μαζικά στα 15 με 20 μου. Κινηματογράφο πολύ, τόσο σε κινηματογραφικές αίθουσες, όσο και στο λάπτοπ μου. Έχω εμπνευστεί από τον Αγγελόπουλο και τον Άλεν, τουλάχιστον αυτά θυμάμαι πρόχειρα. Έχω γοητευτεί από τη δουλειά πολύ περισσότερων σκηνοθετών: Κοέν, Γουέλς, Κόπολα, Κουροσάβα, Παζολίνι, Φελίνι, Πέιν, Μπερτολούτσι, Πέκινπα, Όζου, Κίτον, Τριφό, Δαμιανός,  Σκορτσέζε, Λιάππα και πολλών άλλων.

Οι εμπειρίες σας από το διαδικτυώνεσθαι;

Θετικότατες ως προς το γουέμπ και το μέιλ, δεν μπορώ να φανταστώ εύκολα τη ζωή μου δίχως αυτά. Σπουδαία και τα e–books. Βρίσκω βαρετό το φέισμπουκ. Δεν έχω ακόμα γνώμη για το τουίτερ.

Αν κάποιος σας χάριζε την αιώνια νιότη με αντίτιμο την απώλεια της συγγραφικής ή αναγνωστικής σας ιδιότητας, θα δεχόσασταν τη συναλλαγή;

Δε θα δεχόμουνα την αιώνια νιότη με οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Είναι πολύ λογική η φθορά και ο θάνατος.

Κάποια ερώτηση που θα θέλατε να σας κάνουμε μα σας απογοητεύσαμε; Απαντήστε την!

Αν γράφω σε πολυτονικό ή  μονοτονικό. Μονοτονικό. Ευχαριστώ πολύ για την τιμή, Δημήτρης Φύσσας.

Στις εικόνες:  Mark Twain, Lewis Carroll, Francois Rabelais, Isaac Asimov, Philip Dick, Joseph Heller, Herman Melville, Arthur Clarke, Raymond Queneau.