Κώστας Μαυρουδής – Η αθανασία των σκύλων
Sidney Lumet– Serpico
Τζερόμ Τζερόμ / Αντόνιο Λόμπο Αντούνες
Η αθανασία των σκύλων του Κώστα Μαυρουδή [Εκδ. Πόλις, 2013] διαπραγματεύεται την παρουσία των σκύλων σε εβδομήντα διαφορετικούς κειμενικούς και υπαρκτούς κόσμους, με αδιόρατο κοινό την απουσία του θανάτου τους, μια αθανασία που εδράζεται σ’ έναν ευφυώς φιλοσοφημένο συλλογισμό. Φαίνεται πως τόσο η ανάγνωση όσο και οι αναρίθμητες σκέψεις που ενεργοποιεί ακόμα κι όταν κλείσουν οι σελίδες προσκαλεί τον αναγνώστη σε μια δική του μνημονική συνέχεια της συγγραφής, ή έστω σ’ έναν συνεχή διάλογο με το βιβλίο, που ούτως ή άλλως προσκαλεί σε ύστερες επισκέψεις. Τι βρίσκεται λοιπόν μπροστά μπροστά στην μνημονική μου δελτιοθήκη με την ετικέτα σκύλος; Μια κινηματογραφική σκηνή, ένα βιβλίο και μια οριακή φράση.
Βλέπω τον Σέρπικο [στην ταινία του Sidney Lumet, 1973], παρατημένο από όλους, να κάθεται πάνω σε μια δέστρα στην άκρη του λιμανιού, μπροστά από θηριώδη καράβια, σαν μια μικρογραφία ανθρώπου που συνθλίβεται από κάτι συντριπτικά μεγαλύτερο. Η αυτονόητη πράξη της καταγγελίας της αστυνομικής διαφθοράς δεν συγκίνησε κανέναν· απεναντίας, πυροβολήθηκε στο πρόσωπο, απολύθηκε από τη δουλειά του, αμαυρώθηκε το όνομά του, έχασε τους φίλους του, απομονώθηκε από τους συνεργάτες τους. Στο τέλος εγκαταλείφθηκε και από την αγαπημένη του. Η εικόνα της αξιοπρεπούς «ήττας» επιτείνεται από την μοναδική του παρέα: τον μεγάλο, άσπρο, μαλλιαρό σκύλο που απέκτησε τις ωραίες ημέρες του έρωτά του. Είναι προφανώς η αρχή ενός ακόμα μεγαλύτερου δεσμού. Η εικόνα ακινητοποιείται, πέφτουν οι τίτλοι τέλους, το unhappy endείναι αναπότρεπτο, η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη δένεται εφ’ όρου ζωής με την προσφιλέστερα αισθήματα συμπάθειας προς τους κινηματογραφικούς μας ήρωες. Ίσως από σύμπτωση, μια άλλου είδους εγκατάλειψη παγιώθηκε στην φωνητική εκδοχή εκείνης της μουσικής, από εκείνον ή εκείνη που προχωρούσε μέσα στην νύχτα, χωρίς να γνωρίζει κανέναν, κι ούτε κανένας τον/την γνώριζε.
Αναζητώ στο διαδίκτυο τον Φρανκ Σέρπικο, βλέπω το «αληθινό» του πρόσωπο, διαβάζω την ιστορία του και την αναπόφευκτη στροφή στην συγγραφή ενός βίου που όφειλε να ακολουθήσει τις ηθικές του επιταγές πληρώνοντας τα ακριβότερα τιμήματα αλλά κερδίζοντας μια δεύτερη ζωή. Κι ύστερα σκέφτομαι πως στους ολοένα και πιο δαιδαλώδεις λαβύρινθους που μας οδηγεί η ανάγνωση προστίθενται και οι διαδικτυακοί, όπου η μία σελίδα ανοίγει σε άλλη, μια τυχαία φωτογραφία οδηγεί σε νέες τοποθεσίες, η θεματολογία μεταβάλλεται διαρκώς και στο τέλος βρίσκεσαι σε άλλο τόπο, χρόνο και αφήγηση από την αφετηρία. Άλλη μια δικαίωση της ανάγνωσης και της ηλεκτρονικότητας μαζί.
Αν ένας σκύλος απέκτησε επάξια τη θέση του σε τίτλο βιβλίου και ισοδύναμη αφηγηματική παρουσία εντός του, αυτός δίχως άλλο θα είναι εκείνος του Τρεις άντρες σε μια βάρκα (χώρια ο σκύλος) του Τζερόμ Τζερόμ [1889]. To Say Nothing of the Dog, διατύπωνε η παρένθεση στην πρωτότυπη ονοματοδοσία, αλλά η όποια σιωπή του σκύλου και περί αυτού εξαργυρώθηκε στην ευφυή μυθοπλασία. Δεκαετίες αργότερα ο πορτογάλος συγγραφέας Αντόνιο Λόμπο Αντούνες εξομολογείται πως έμαθε πολύ περισσότερα για τη δημοκρατία από τον στίχο του Λαφοντέν ένας σκύλος μπορεί κάλλιστα να κοιτάξει έναν επίσκοπο παρά μέσα στο κομμουνιστικό κόμμα της χώρας του, ενώ είχε ήδη διαφύγει από την μοναρχική και φασιστική ιδεολογία του πατέρα του και του αποικιοκρατικού πορτογαλικού κράτους. Η εξομολόγηση προέρχεται από το βιβλίο του Ανταίου Χρυστοστομίδη, Οι κεραίες της εποχής μου, ΙΙ. Ταξιδεύοντας με άλλους 30+1 διάσημους συγγραφείς απ’ όλο τον κόσμο [εκδ. Καστανιώτη, 2013]. Ένας σκύλος, έστω και σε αφορισμό, πλάθει την πολιτική συνείδηση ενός ακατάπαυστα ανήσυχου συγγραφέα. Πώς να ήταν άραγε αυτός ο καθολικός σκύλος στο μυαλό του;
Πρώτη δημοσίευση: Το Δέντρο, τεύχος 197-198 (Μάιος 2014).
Πανδοχείο 