Εντουάρντο Γκαλεάνο – Το βιβλίο των εναγκαλισμών [Β΄]
Χουάν Κάρλος Ονέτι – Η σύντομη ζωή
Προτού κλείσω την ιδιόμορφη συλλογή των μικρών εναγκαλισμών διατρέχω για άλλη μια φορά τους τίτλους. Συμβαίνει και σ’ εσάς να τους δοκιμάζετε ως οιονεί στίχους ασύνθετων ακόμα τραγουδιών ή πρόκειται για μια εμμονή μου ως πιστού της δισκογραφημένης μουσικής; Εν πάσει περιπτώσει, ανάμεσα σε τίτλους όπως «Ο πωλητής γέλιων», «Άλλη μια μυστική αλκή» «Ο καταβροχθισμένος καταβροχθιστής» «Η αποθέωση της υποκειμενικότητας» και τουλάχιστον πέντε Χρονικά Πόλεων, σαφώς ξεχωρίζει ένα συγγραφικό επώνυμο. Στο «Ονέτι», λοιπόν, ένα μικροκείμενο για τον ουρουγουανό συγγραφέα Χουάν Κάρλος Ονέτι, ο Γκαλεάνο επιστρέφει στην ηλικία των είκοσι, τότε που «πορευόταν παίζοντας τυφλόμυγα τις νύχτες του κόσμου», γράφοντας που και που κάποιο διήγημα που το πήγαινε στον συγγραφέα να το δει. Η περιγραφή του κλινήρους Ονέτι συμβαδίζει με τις σύγχρονες διαδικτυακές του εικόνες: με εμφανή ανία και θλίψη, «τριγυρισμένος από πυραμίδες αποτσίγαρων, πίσω από ένα τείχος άδειων μπουκαλιών», αναμφίβολα κουρασμένος και εμφανώς κυνικός. Ο εκκολαπτόμενος συγγραφέας μάταια περιμένει τις φιλοφρονήσεις του, αντ’ αυτών εισπράττει όμως μερικές αλησμόνητες αποφάνσεις: Άκου, μικρέ. Αν ο Μπετόβεν είχε γεννηθεί στο Ταουκαρεμπό, μαέστρος στην τοπική μπάντα θα είχε καταλήξει. [ό.π., σ. 171]
Έχω αργά και απολαυστικά διαβάσει τα μοναδικά δυο μυθιστορήματά που μεταφράστηκαν στη χώρα μας: Το ναυπηγείο και το Η σύντομη ζωή [Εκδ. Καστανιώτη, 1993 και 2000 αντίστοιχα, μτφ. Αγγελική Αλεξοπούλου]. Τα θλιμμένα, μυστηριώδη, μύχια βιβλία του είναι οι θεμέλιοι λίθοι της αποξενωμένης μας νεωτερικότητας, αποφάνθηκε ο Κάρλος Φουέντες το 1969. Αυτός ο ιδιόρρυθμος συγγραφέας κατασκευάζει ένα σπάνιο λογοτεχνικό σύμπαν που σχεδόν κοροϊδεύει κάθε επιχείρηση περιγραφής του. Μένουν οι αξέχαστες ιστορίες του και τα σημειωμένα αποσπάσματα πάνω στις σελίδες, όπως ετούτο: Και ανακαλύπτεις ότι η ζωή είναι καμωμένη, εδώ και πολλά χρόνια, από παρεξηγήσεις. Η Γερτρούδη, η δουλειά μου, η φιλία μου με τον Στάιν, η εντύπωση που έχω για τον ίδιο μου τον εαυτό, παρεξηγήσεις. Πέραν τούτου, ουδέν· πού και πού η ευκαιρία της λήθης, κάποιες χαρές που έρχονται και ξαναφεύγουν δηλητηριασμένες. Ίσως κάθε μορφή ύπαρξης που μπορώ να φανταστώ είναι καταδικασμένη να μεταμορφώνεται σε μια παρεξήγηση. Στο μεταξύ, είμαι αυτός ο άτολμος, αμετάβλητος ανθρωπάκος, παντρεμένος με τη μοναδική γυναίκα που σαγήνευσα ή που σαγήνευσε εμένα, ανίκανος, όχι πλέον να είμαι κάποιος άλλος, αλλά ανίκανος να έχω τη θέληση να γίνω κάποιος άλλος.
Υπάρχουν εδώ μερικές εξίσου αξιομνημόνευτες σκέψεις για τον φθόνο – ο αφηγητής φθονεί τον Στάιν «που είχε διεισδύσει στην Γερτρούδη χωρίς να γίνει αιχμάλωτός της» – αλλά και μια μοναδική ερωτική έκφραση. Αντιμετωπίζοντας την αφαίρεση του στήθους της Γερτρούδης, ο αφηγητής διαβλέπει ένα μέλλον, μια ευτυχία γεμάτη εκπλήξεις, αφού θα ήταν θεμελιωμένη ακριβώς στον ακρωτηριασμό της, μια νίκη απέναντι σε κάποιον άγνωστο, μια νίκη που θα είχε επιτύχει χωρίς καμία στρατηγική, εναντίον κάποιου απροσδιόριστου τύπου άντρα για τον οποίο ο ακρωτηριασμός αντιπροσωπεύει, χωρίς διαστροφή καμιά, την ακαταμάχητη ιδιότητα του σώματός της. [Η σύντομη ζωή, σ. 83, 99]
Πρώτη δημοσίευση: Το Δέντρο, τεύχος 197-198 (Μάιος 2014) [εκτός της τελευταίας παραγράφου].
Εντουάρντο Γκαλεάνο – Το βιβλίο των εναγκαλισμών [Α΄] εδώ.
Στις εικόνες: ύστερος και πρώιμος Ονέτι.
Πανδοχείο 