Πανδοχείο

Εγχείρημα λόγου, τέχνης και λοιπής φαντασίας

Η ποίηση διαβάζεται μοναχικά με μία λάμπα ή ένα κερί έλεγε ο Ντίνος Χριστιανόπουλος σε εκτενή του συνέντευξη στην κυπριακή εφημερίδα Ένωσις το 2007, που αναδημοσιεύεται εδώ. Ο «εχθρός των ταξιδιών» και «οπαδός της «ασάλευτης ζωής» διηγείται, μεταξύ άλλων, πώς μάζευε τα λόγια των ρεμπέτικων από τους μεθυσμένους που περνούσαν και τραγουδούσαν έξω απ’ το παράθυρο του χαμηλού του σπιτιού (η πρώτη του συλλογή με 300 τραγούδια κλάπηκε από τον Ηλία Πετρόπουλο) και, όπως πάντα, εκφράζεται με τον δικό του τρόπο για τους καθιερωμένους των καθιερωμένων, όπως π.χ. για τον Σεφέρη: Τελικά τι είναι ο Σεφέρης; Ένας καλλιεργημένος νέος που σκέφτηκε ότι ο μόνος τρόπος για να επιβιώσει είναι να μιμηθεί κανέναν Άγγλο, κανένα ξένο ποιητή. Μιμούμενος τον Έλιοτ, που ήταν και μοντέρνος και σύγχρονος, έπιασε την καλή. Ωραία!

Νωρίτερα επιβεβαιώνει το γεγονός πως δεν μπόρεσε ποτέ να συγχωρήσει στον Ελύτη το ότι δεν δούλεψε ποτέ: … κι αυτά τα καμώματα δηλαδή, να έχει χαρτζιλίκι από τη μαμά του, δεν είναι γελοίο; Και είπε μετά στον Πεντζίκη, όταν πήρε το Νόμπελ: «Για πρώτη φορά θα έχω κι εγώ δικό μου εισόδημα». Μα δεν λέγονται αυτά τα πράγματα. Τον τάιζε η μάνα του τόσα χρόνια. Και για να κάνει τι; Για να γράφει ποιήματα; Άμα είσαι ταλέντο, είτε θέλεις είτε δεν θέλεις, θα τα γράψεις τα ποιήματα. Και να πεθαίνεις της πείνας, θα γράφεις. [σ. 78-79]

Το θέμα της αλήθειας που δεν γίνεται πιστευτή, με κεντρική τη μορφή της Κασσάνδρας, αποτέλεσε την κινητήρια έμπνευση της Θάλειας Αργυρού για την συγγραφή του θεατρικού έργου Τράφοι ή Κασσάνδρα που δημοσιεύεται ολόκληρο στο τεύχος και αφιερώνεται από τη συγγραφέα στον αξέχαστο συγγραφέα και μουσικό Γιάννη Ζουγανέλη που την παρότρυνε να γράψει, ιδίως με την φράση «Όλα είναι μέσα μας, αρκεί να τα καλέσεις». Ειδικός φάκελος αφιερώνεται στον αδικοχαμένο ζωγράφο Γιάννη Καΐλη (1950 – 1974), με κείμενα για τον αγωνιστή κατά της απριλιανής δικτατορίας, που, όπως γράφει ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης, πρωτοστάτησε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου και τον Φεβρουάριο του 1974 βρέθηκε πεταμένος σ’ ένα σωρό αμμοχάλικο μιας οικοδομής στα Εξάρχεια, δολοφονημένος από τις μυστικές υπηρεσίες της χούντας.

Σε ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα μελετήματα των τελευταίων Εμβόλιμων Τευχών εξετάζεται η ερωτική ζωή των πρώτων ασκητών. Η Δέσποινα Ιωσήφ εστιάζει στην γυναικεία παρουσία στον κόσμο του πρώιμου ασκητισμού και ιδίως στη θέση των παρθένων γυναικών ως ασκητριών αλλά και την παρουσία της πόρνης ως πειραστικής παρουσίας ανάμεσα στους ασκητές και ως μετανοούσης ασκήτριας. Η Μαρώ Τριανταφύλλου επικεντρώνεται στην Λαυσαϊκή Ιστορία του Παλλαδίου Ελενοπόλεως και στο πώς η εμμονή των ασκητών γύρω από την ερωτική αποχή παρουσιάζεται όχι μόνο ε τη διαρκή αναφορά σε πειρασμούς αλλά και με την αποσιώπηση και έγκρυψη αυτών των φόβων. Αντιγράφω από το κείμενο της τελευταίας:

Είναι παράξενο πόσο μοιάζουν τα άκρα. Η ακραία ερωτική αποχή του ασκητισμού και η εξίσου ακραία ερωτική φρενίτιδα. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, μια από τις τραγικές και ιερόσυλες ιστορίες του Μπατάιγ. Την Ιστορία του ματιού, αίφνης. Τι επιδιώκει η ηρωίδα του; Ο απελπισμένος μονόδρομος του σώματος, πού διαλέγει, πού επιθυμεί να την οδηγήσει; Το σώμα της καλπάζει ξέφρενο σε ερωτικές συνευρέσεις, βεβηλώσεις αξιών και ιερών – αλλά ποτέ δεν βρίσκει αυτό που επιθυμεί. Η Σιμόν είναι οργισμένη και μελλοντική. Δεν είναι ποτέ εκεί, την ώρα που πράττει, έχει ήδη περάσει στην επόμενη πράξη, περισσότερο ακραία, περισσότερο αγαπητικά βίαιη, αναμένοντας μια έκσταση που σε τίποτε δεν διαφέρει από την θρησκευτική έκσταση των ασκητών.

Στην πεζογραφία οι Σ. Γκαβέτας, Α. Βαναργιώτης, Χ. Λιόλιος, Χ. Ξυλίνα (διήγημα), Δ. Φαφούτης (νουβέλα), στην ποίηση οι Ν. Χατζημωυσιάδου, Π. Στεφάνου, Κ. Ριζάκης, Ν. Μυλόπουλος, Γ. Τσιρώνης, Γ. Νικολάου, Α. Κάντα, Δ. Μαγουλιώτης και μικρή ανθολογία της Κλαύδιας Κανδηλάπτη με δέκα Φωκιείς ποιητές. Ακόμα, ο Κώστας Ουράνης στο μοναστήρι του Οσίου Λουκά, μαρτυρία για τον Ε.Λ.Α. Ν. Κορινθιακού, οι συνήθεις εκτενείς κριτικές βιβλίων κ.ά.

Στις εικόνες: στιγμή από την θεατρική παράσταση Τα Λόγια της Κασσάνδρας [Όλια Λαζαρίδου], ο αφοριστής ποιητής και εικονογράφημα του Andre Masson για την Ιστορία του Ματιού του G. Bataille (1928).

Στις επόμενες αναρτήσεις της βδομάδας, μια ανά κάθε μέρα, τα νεώτερα τεύχη του περιοδικού (58-66).